Waar komt de liefde voor Boris Johnson vandaan?

1. Een brexitgelovige

Na bijna drie jaar een eurogezinde premier aan de macht te hebben gehad, zo vinden de brexiteers, is het nu tijd voor een leider die daadwerkelijk gelooft in de brexit. Het doel van Theresa May was altijd het beperken van de schade, alsmede het sluiten van de grenzen. Johnson heeft de hoop nog niet verloren dat de brexit een succes gaat worden. Hij wordt gezien als een 21ste-eeuwse piraat, die op zoek naar weelde de wereldzeeën afschuimt en zich niet laat weerhouden door regels of conventies.

De vraag leeft evenwel of Johnson niet meer in zichzelf gelooft dan in de brexit, vooral omdat hij aan de vooravond van zijn beslissing om de Leave-campagne te versterken twee essays had geschreven: een vóór en een tegen blijven. Maar het was Johnson – meer nog dan Nigel Farage – die de brexitbal aan het rollen had gebracht en wel door zijn eurosceptische artikelen over ‘ridicule’ richtlijnen die hij dertig jaar geleden als EU-correspondent schreef voor The Daily Telegraph.

Johnson profiteert nu van de wederopstanding van Farage die met zijn Brexit Party de Conservatieve Partij dreigt op te vreten. “Als we de Europese Unie niet op 31 oktober hebben verlaten, dan is de partij ten einde”, heeft Johnson zijn collega’s vorige week gewaarschuwd. Deal of No Deal.

2. De schandaalbestendige

Niet alleen Farage zou reden hebben Johnson te vrezen. De arbeidersklasse in het noorden wantrouwt de Conservatieven, maar heeft evenmin veel fiducie in Jeremy Corbyn. Voor Johnson zouden ze wel kunnen stemmen, ook al is hij een kind van de gegoede middenklasse. In het verleden heeft Johnson bewezen dat hij aantrekkelijk kan zijn voor twijfelende kiezers. Twee keer werd hij gekozen in Londen, van oudsher een rood bolwerk.

Hij was er een populaire burgemeester, al is daar weinig meer van over sinds hij uit de kast is gekomen als brexiteer. Voor zijn aantreden hadden zijn critici zich voorbereid op een ramp, maar zijn achtjarige verblijf in het stadhuis was onverwacht succesvol. Het straatgeweld nam af, de gemeentelijke belasting werd bevroren en over de Olympische Spelen wordt nog steeds gesproken. Zijn gewoonte om zoveel mogelijk werk te delegeren is hem, en de metropool, goed van pas gekomen.

Over zijn tijd op Buitenlandse Zaken lopen de meningen uiteen. Uit de veelbesproken documentaire Inside the Foreign Office kwam vast te staan dat Johnson bepaald geen dossiervreter is en met de Franse slag pleegt te werken. Staatssecretaris voor Europese Zaken en de Amerika’s Alan Duncan heeft gezegd dat hij het als poepruimer razend druk had onder Johnson, maar volgens bewindsvrouw Liz Truss was Johnson ‘een uitmuntende minister van Buitenlandse Zaken’.

De voornaamste kracht van Johnson is dat geen schandaal lijkt te beklijven, of het nu gaat om buitenechtelijke rokkenjagerij, bedrieglijke beweringen, krenkende uitlatingen of de bereidheid een oude studievriend te helpen bij het aanvallen van een tabloidjournalist. Het voordeel van een waslijst aan schandaaltjes is dat iedereen weet dat Johnson geen heilige is. Aanvallen zoals die van BBC’s Eddie Mair, die Johnson tijdens een interview ‘een smerig geval’ noemde, werken averechts, in ieder geval bij zijn schare bewonderaars.

3. De Churchill-factor

Cometh the hour, cometh the man. Dat is de achterliggende gedachte van Johnsons campagne. Nu de situatie voltrekt hopeloos is, zit de trotse natie verlegen om een moedige, optimistische en charismatische leider. Het is duidelijk dat Johnson zich hier spiegelt aan Winston Churchill, over wie hij een veelgelezen biografie heeft geschreven, al was The Churchill Factor natuurlijk een verkapte autobiografie. Op een recente foto poseerde Johnson zelfs als de oorlogspremier, licht voorovergebogen, als een pitbull naar de camera kijkend.

Hoewel de historische parallel wat al te flatteus is voor Johnson en de situatie van 2019 anders is dan die van 1939, heerst het gevoel binnen Conservatieve kringen dat er behoefte is aan een visionair. “De technocratische benadering van politiek is niet meer genoeg”, stelde partijcoryfee Geoffrey Cox bij zijn introductie voor Johnsons campagnetoespraak, wijzend op het mislukte brexitbeleid van May. Nu is het tijd om in het kaartspel dat brexit is geworden, de joker te spelen, een kaart die past bij deze celebrity-politicus.

De associatie met Churchill is handig, omdat Jeremy Corbyn een bewonderaar is van George Lansbury, de pacifistische Labour-leider die een afkeer had van de sigaarrokende tory.