Sanitair seksisme ten einde? Probeer het vrouwenurinoir op de Gentse Feesten

“Allez kom, doe dat nu toch gewoon.” Terwijl een groepje jonge Gentse vrouwen half gillend staat te beslissen wie als volgende de ‘test’ moet doorstaan, kruipt een van de vriendinnen met een triomfantelijke grijns vanachter het rode zeil vandaan. “Valt echt wel mee, hoor. Het is een beetje alsof je plast terwijl je aan het skiën bent.” 

Niet dat die gedachte de rest lijkt te bemoedigen, maar Camilles blaas is tenminste geledigd. En daarvoor heeft ze niet een half uur in de rij moeten staan. “De keren dat ik het op festivals bijna in mijn broek deed in de wachtrij, zijn niet meer op één hand te tellen”, lacht ze. “Van mij mogen ze zeker meer vrouwenurinoirs plaatsen.”

Een betere locatie dan de Bibliotheekstraat kun je niet wensen voor dit experiment: de verbindingsstraat tussen Vlasmarkt en Baudelopark geldt tien dagen lang als het epicentrum der volle blazen op de Gentse Feesten. 

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat het vrouwenurinoir dat daar is neergezet ontzettend veel bekijks heeft – ook van mannen. Uitproberen is nog wat anders. “Er hangt geen toiletpapier”, keert een oudere vrouw teleurgesteld terug na een korte inspectie. Een afknapper, blijkt voor heel wat vrouwen, toch zeker nu iedereen nog nuchter is.

Plasgoot

Ellen Lejeune, de ontwerpster van het urinoir, kent het onwennige gewriemel intussen. “Het merendeel van de mensen die het testen, reageert positief. Maar op het eerste gezicht schrikt het soms wat af. Je moet vooral een ‘klik’ maken.”

Met de rode cabine, een prototype waarvoor op dit moment een crowdfunding loopt, is Lejeune niet aan haar proefstuk toe. Het idee werkte ze eerst uit in 2010 tijdens haar studie productontwikkeling aan de UAntwerpen, waarna een vereenvoudigde versie van die ‘MissWizz’ zo’n drie jaar lang op de Gentse Feesten te bewonderen was. 

Nu keert ze dus terug met een versie 2.0, waarvan ze hoopt dat ook andere festivals toehappen. De unit bevat twee urinoirs in een soort afritsbaar pashokje. Vrouwen moeten enkel over de plasgoot – of de ‘teut’ – gaan staan, vervolgens een beetje door de knieën buigen – de skihouding dus – en zwevend boven het urinoir de natuur zijn gang laten gaan.

Voor wie een brede wc-bril gewend is, lijkt het misschien wat minimaal. “Alleen dat teutje is overgebleven, omdat het opviel dat vrouwen in zo’n urinoir uitsluitend daarin plassen”, zegt Lejeune, die erop wijst dat het de cabine opvouwbaar en dus heel mobiel maakt. Daarmee hoopt ze het verschil met eerdere ideeën te maken, zoals de plastuit, die vaak snel weer werden afgevoerd.

Donker hoekje

“Bij vrouwenurinoirs blijft privacy belangrijk: een vrouw moet nog altijd haar broek laten zakken. Vaak werden panelen of andere zaken in elkaar geschroefd om een soort hokje te creëren, maar om zoiets interessant te maken voor evenementen moet je het even snel van de camion krijgen als zo’n plaszuil voor mannen.”

Dat de nood reëel is, blijkt ook in de Bibliotheekstraat. Elke vrouw lijkt wel een frustratieverhaal te hebben over een ellenlange rij, terwijl mannen “hun broek eender waar kunnen openritsen”. Volgens Veerle (32), vaste klant op de Gentse Feesten, gebeurt het elk jaar weleens dat ze “een donker hoekje opzoekt”.

Nochtans is er vooruitgang geboekt. Niet zo lang geleden waren de toiletten nog betalend, nu zijn ze gratis. In de feestzone voorziet de stad Gent in 26 kleine en vier grote uniseks toiletcontainers in de feestzone, maar de eindafrekening blijft scheef: 234 toiletpotten, 431 urinoirs.

Het lijkt de balans te zijn die zich ook in de publieke ruimte manifesteert. Belgische cijfers zijn niet meteen beschikbaar, maar in Nederland luidde de telling in 2018 als volgt: van de 565 openbare toiletten die dag en nacht beschikbaar zijn, is slechts een derde toegankelijk voor vrouwen. Terwijl experts van The Royal Society for Public Health (RSPH) net opperen dat er dubbel zoveel vrouwelijke faciliteiten moeten zijn om de wachtrijen op hetzelfde niveau te krijgen.

Vaste urinoirs

Vrouwen brengen gemiddeld dubbel zo lang door op het toilet. Niet alleen vanwege vestimentair geklungel, maar ook omdat de bril vaak gekuist moet worden. Nog een argument voor een vrouwenurinoir, ziet Lejeune. “In zo’n Dixi-toilet is de bril altijd ontzettend snel vuil, en als vrouwen dan rechtop gaan staan, is het pas echt om zeep.”

De eerste stap voor Lejeune zijn dus mobiele vrouwenurinoirs op evenementen, maar daar hoeft het volgens haar niet te stoppen. “Ook voor de metalen urinoirs in het straatbeeld heb ik een ontwerp klaar dat op termijn uitgerold kan worden in steden.” 

Zitten vrouwen dan wel te wachten op zo’n publiek plekje waar toch vaak een serieus geurtje rond hangt? “Mensen die liever naar een gewoon toilet gaan, kunnen dat nog steeds. En de urine van vrouwen stinkt gemiddeld iets minder dan die van mannen.”