Britse premier lijdt eerste nederlaag: meerderheid parlement wil stemmen over verhinderen "no-deal­brexit"

In het Britse lagerhuis is een erg woelig brexitdebat gehouden. Parlements­voorzitter John Bercow heeft zoals verwacht het licht op groen gezet. Ruim voldoende parlementsleden toonden zich voorstander van het debat. Ze willen vermijden dat het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord op 31 oktober uit de Europese Unie stapt. 

De oppositie had een gezamenlijke strategie afgesproken. Ze hebben vanavond de toestemming van het parlement gekregen om een nieuwe brexitwet ter stemming voor te leggen. Normaal is dat het voorrecht van de regering, maar nu wil de oppositie dus zelf met een brexitwet komen. Daarin staat dat de eerste minister een akkoord moet zoeken met de Europese Unie. Als dat akkoord er niet komt, moet de brexit worden uitgesteld tot eind januari 2020. Labour-parlementslid Hilary Benn zette maandagavond de tekst van het wetsvoorstel op Twitter.

328 Lagerhuisleden stemden voor, 301 tegen. 21 conservatieve parlementsleden hebben meegestemd met de oppositie.

Woensdag volgt een tweede stemming over de brexitwet zelf. Als premier Johnson ook die stemming verliest, dreigt hij met nieuwe verkiezingen, mogelijk al op 14 oktober. De eerste minister gelooft namelijk dat hij zulke verkiezingen kan winnen. 

Boris Johnson heeft gisterenmiddag al in het parlement een eerste nederlaag geleden. Ook in zijn eigen conservatieve partij wil een groep van opstandelingen koste wat het kost een brexit zonder akkoord vermijden. Parlementslid Philip Lee heeft daar niet op gewacht. Hij heeft zelf ontslag genomen en loopt over naar de Liberal Democrats. Daarmee is Boris Johnson ook zijn meerderheid in het parlement kwijt. 

Philip Lee loopt over: "Premier, u bent uw meerderheid kwijt":

In totaal hebben 21 conservatieve parlementsleden tegen hun premier gestemd. Ze zijn meteen uit de partij gezet. De meest vooraanstaande van hen is gewezen minister van Financiën Philip Hammond. Maar ook partijcoryfeeën als Kenneth Clarke die verschillende keren minister is geweest, zelfs nog onder Margaret Thatcher, en Nicholas Soames, kleinzoon van Winston Churchill en meer dan 30 jaar parlementslid, moeten eraan geloven.

Officieel ging het brexitdebat pas na 19 uur vanavond van start. Maar al tijdens de andere agendapunten - de G7 of het Amazonewoud - was de brexit altijd aanwezig. Eerste minister Boris Johnson zelf vroeg op het spreekgestoelte alvast om het voorstel van de rebellen weg te stemmen. "Want dat zou neerkomen", zei Boris Johnson, "op overgave aan de Europese Unie. En dat betekent dat ze ons zo lang ze willen in de Unie kunnen houden".  

Of er inderdaad nieuwe verkiezingen komen, is nog niet zeker. Daarvoor is in principe een tweederdemeerderheid nodig. Maar in de praktijk kan het anders gaan. De regering kan ook nog een nieuwe wet indienen waarbij een gewone meederheid volstaat om verkiezingen uit te schrijven. Maar die moet dan nog wel goedgekeurd raken in het Hogerhuis, en daar is nauwelijks tijd voor. 

Desnoods kan de premier ook nog zelf een vertrouwens­stemming uitroepen, zeker nu hij na het overlopen van een parlementslid zijn meerderheid kwijt is. "Het parlement staat op het punt een akkoord (met de EU, red.) om zeep te helpen", zei de premier na de stemming. "Ik wil geen verkiezingen, maar als de parlementsleden stemmen voor het stopzetten van de onderhandelingen en voor een nieuw zinloos uitstel van de brexit, zal dat de enige mogelijke uitweg zijn."

Het lijkt er met andere woorden op dat het verlies van Boris Johnson gisteravond een nieuwe periode van politieke crisis in het Verenigd Koninkrijk kan inluiden. De zitting van het Lagerhuis verliep gisteren  bijzonder woelig.

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier: