Worden zulke woorden geuit door mensen met een voorbeeldfunctie, kan het hek van de dam gaan. Ik denk aan de Amerikaanse president-elect Donald Trump over Hillary Clinton, vrouwen en migranten. De Filipijnse president Roberto Duterte over druggebruikers. De Britse politicus Nigel Farage over Herman Van Rompuy. Maar ook onze leiders kunnen er wat van. De voorbeelden zijn eindeloos.Meer dan ooit moeten onze leiders en voorbeelden een zorgvuldige keuze maken van de woorden die ze uit hun mond laten ontsnappen. Ze lanceren iets in een maatschappij dat andere burgers plots inspireert om iets doen waarvan ze de draagkracht niet kennen. En dan worden mensen opgejaagd, verbannen, verketterd, gediscrimineerd of erger. Omdat het geïnspireerd werd door iemand met een voorbeeldfunctie.Bevreemden moet dit niet. Wetenschappelijk staat al langer vast dat behoorlijk wat mensen geen last hebben van feiten. Ze veranderen nooit hun mening. Wat ze wel doen is bewijzen sprokkelen uit de dagelijkse stortvloed van feiten en meningen om de onderbouw van de eigen overtuigingen nog beter te betonneren in het eigen gelijk. Een kleine, gevaarlijke minderheid leeft zelfs in een bubbel van fantasie die ongefilterde uitspraken kunnen doen exploderen in een wolk van agressie. Onze voorbeelden moeten dat weten. Ze moeten geen explosieven installeren in het midden van onze maatschappij. Geen gescheld en gestigmatiseer, vanuit welke hoek dan ook. De oude termen voor dit besef, respect en fatsoen, zijn relevanter dan ooit. Ons morele landschap, gebaseerd op onze intuïtieve oordelen, is in snelle transformatie. In een multiculturele samenleving vergt dat zelfdiscipline en een streven naar balans. Straffe uitspraken torpederen de gemeenschappelijke elementen die aan de basis liggen van een universeel geheel aan waarden en normen.Per definitie geldt dat ook voor ons allemaal, nu we journalist geworden zijn van ons eigen leven op de sociale media. We hebben de kanalen om te vertellen wat we willen. Dingen die aan de andere kant van de wereld wel anders kunnen gelezen worden. Dat heeft gevolgen. We moeten beseffen dat onze waarheid een halve is en die van de andere hetzelfde. Samen en in wederzijds respect komen we misschien tot een hele waarheid.