“The deal is done”: Verenigd Koninkrijk en Europese Unie sluiten op het nippertje een handelsakkoord

Nadat ze eind januari al uit de Europese instellingen verdwenen, verlaten de Britten op 31 december na het verstrijken van de overgangsperiode ook de douane-unie en de interne markt. Het bereikte akkoord over de handelsrelaties en andere samenwerkingsdomeinen vermijdt dat er die dag grootschalige verstoringen zouden ontstaan voor burgers, bedrijven en reizigers, stipte von der Leyen aan. 

“The deal is done”, zo schrijft Boris Johnson op Twitter. Het duurde langer dan verwacht, want zelfs op het einde van de reeks lange onderhandelingen bleef visserij een hekelpunt. Zowel de EU als het Verenigd Koninkrijk hebben daar compromissen moeten sluiten. Uiteindelijk kwamen beide partijen een overgangsperiode van 5,5 jaar overeen waarin de vangstquota voor Europese vissers in de Britse wateren gefaseerd worden verminderd met 25 procent van de huidige vangstwaarde. Johnson geeft toe dat het Verenigd Koninkrijk het meeste toegevingen moest doen op vlak van visserij, om uiteindelijk tot een “redelijk” compromis te komen. Het akkoord is elk jaar goed voor “zowat 660 miljard pond” (735 miljard euro), en telt 500 pagina’s.

Lees hier het volledige handelsakkoord dat de EU en het VK zijn overeengekomen

“Voor het eerst sinds 1973 zijn we weer een onafhankelijke staat en hebben we de volledige controle over onze wateren", aldus de Britse premier. Johnson vindt dat het akkoord dat voorligt “goed is voor heel Europa”. Voor het Verenigd Koninkrijk is deze deal “de grootste tot nu toe”, en Britse exportbedrijven zullen hierdoor “nog meer zaken kunnen doen met onze Europese vrienden”.

De premier haalde regelmatig aan dat vaak werd gezegd dat het onmogelijk was om een goed akkoord te onderhandelen met de EU, maar dat het hem toch gelukt is. “We hebben de controle terug over elke jota en detail van onze regelgeving op een complete en onbelemmerde manier”.

Von der Leyen maakt zich sterk dat het resultaat de Europese belangen zal beschermen. Het bevat “doeltreffende instrumenten” om te vermijden dat de concurrentie op de Europese markt wordt verstoord, legt samenwerking op domeinen als klimaatverandering, energie en transport vast en biedt Europese vissers voor een overgangsperiode van 5,5 jaar “volledige voorspelbaarheid”.

Het vrijhandelsakkoord verzekert dat de wederzijdse handel in goederen ook in de toekomst tariefvrij en zonder quota zal verlopen. Het bevat een kader voor een gelijk speelveld voor bedrijven op domeinen als staatssteun, sociale normen en milieubescherming, een bindend mechanisme voor geschillenbeslechting en de mogelijkheid voor beide partijen om “corrigerende maatregelen” te nemen.

De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk onderhandelen al sinds maart over een handelsakkoord en andere toekomstige samenwerkingsdomeinen. De tijd drong, want eind dit jaar loopt de overgangsperiode ten einde waarin de Britten deel bleven uitmaken van de Europese douane-unie en interne markt. De grote twistappels waren vooral welke concurrentieregels van de Europese interne markt van kracht blijven voor de Britten en visserijrechten.

Het Britse parlement komt op 30 december samen om tot slot te stemmen over het akkoord, zo zei Johnson nog. Een brexit zonder akkoord, een zogenaamde no deal, lijkt met dat akkoord afgewend.

Daarna wacht nog een race tegen de tijd om het akkoord tijdig van kracht te laten worden. Voor een volwaardig ratificatieproces ontbreekt de tijd. De lidstaten moeten nu de komende dagen de teksten analyseren en vervolgens unaniem instemmen met de ondertekening én de voorlopige inwerkingtreding van het akkoord vanaf 1 januari. Sommige regeringen hebben daarvoor ook parlementaire toestemming nodig. De definitieve ratificatie van het akkoord in het Europees Parlement volgt pas in 2021.

De afspraken bieden volgens von der Leyen “solide fundamenten voor een nieuw begin met een oude vriend”. Toch zal de samenwerking op vele domeinen onvermijdelijk minder hecht worden dan ze voordien was, en gaan er voor het VK vele voordelen van het lidmaatschap verloren, aldus de Commissievoorzitter. Eerder dan blij voelde de Duitse zich “tevreden en opgelucht” met de deal die het eerste vertrek van een lidstaat uit de Europese Unie definitief bezegelt. “Eindelijk kunnen we brexit achter ons laten. Europa blijft vooruitgaan”, verzekerde ze.