KVS-voorstelling zet dood peuter Mawda weer op politieke agenda: ‘Als artiesten kunnen we niet zwijgen’

“Als je hoort dat de politie een tweejarig kindje op de vlucht heeft doodgeschoten, zou je denken dat zich dat heeft afgespeeld in een of andere corrupte staat, maar het gebeurt wel degelijk hier bij ons in België.” Hoewel ze een lange repetitiedag achter de rug heeft, schieten de ogen van actrice en theatermaakster Marie-Aurore d’Awans vuur. Ze kan niet geloven dat er in het politieke en publieke debat vaak haast schouderophalend gereageerd wordt op Mawda’s dood.

Vanuit die verontwaardiging trok ze naar KVS met de vraag of ze samen met haar kompaan, filmmaakster en journaliste Pauline Beugnies, een voorstelling mocht maken over Mawda. Het duo kreeg groen licht, dramaturge Kristin Rogghe vervoegde het team en de voorstelling Mawda, dat betekent tederheid was geboren. Samen met een tweetalige cast die de Belgische diversiteit representeert, gebruiken de makers documentair materiaal om de zaak weer op de publieke agenda te zetten. “Mensen die migreren worden ontmenselijkt. Als artiesten kunnen we daar niet over zwijgen.”

Jullie deden bijna twee jaar research voor deze voorstelling. Ook de ouders van Mawda zijn betrokken. Hoe verliep die samenwerking?

D’Awans: “Het klinkt misschien raar, maar we zouden dit stuk ook gemaakt hebben zonder hun inbreng. We willen het in eerste instantie immers hebben over België zelf, over de rol van de politie, de media en de politiek, maar evengoed over wat kunstenaars en burgers kunnen doen als ze iets zien gebeuren waarin ze zich niet kunnen vinden. Tegelijkertijd is het natuurlijk het persoonlijke verhaal van Mawda’s familie: haar ouders zijn gevlucht uit Iraaks Koerdistan omdat ze niet mochten trouwen. We zijn dan ook blij dat ze met ons mee willen werken en ontwikkelden de voorbije periode een warme band met hen. We verwerkten onder andere audiofragmenten van onze gesprekken in het stuk en ontwierpen de affiche in samenspraak met hen. Voor hen is het belangrijk dat Mawda niet vergeten wordt.”

Jullie hebben het proces bijgewoond waarbij de politieman die de kogel afvuurde één jaar gevangenisstraf kreeg met uitstel. Hoe hebben jullie dat beleefd?

Rogghe: “Een van de actrices verwoordde die ervaring perfect door te zeggen dat ze altijd een vuurtje in zich voelt branden vanuit een verlangen naar rechtvaardigheid. De rechtszaak was alsof iemand er een emmer ijskoud water over uitkapte. De ouders hoopten vooraf dat het een stap kon zijn in het verwerkingsproces, maar wat ze gedurende die drie dagen meemaakten, was alleen maar opnieuw gewelddadig. Ik heb er nachtmerries over gehad, hoe moet het dan niet geweest zijn voor hen?”

Beugnies: “Ik kan nog altijd niet geloven hoe alles gedurende die drie dagen in het werk werd gesteld om het onacceptabele acceptabel te maken. Wat me echter het meeste is bijgebleven, is hoe waardig de ouders van Mawda eronder bleven. De enige oprechte woorden die we gehoord hebben tijdens het proces kwamen van hen, terwijl zij degenen zijn die het hardste hebben afgezien. Ik heb me geschaamd voor België. Als ik voor deze voorstelling nog ergens in geloofde, dan was het in ons juridische systeem. Deze rechtszaak heeft me helaas de ogen geopend.”

Uitgerekend vandaag vindt het proces in hoger beroep plaats waar de politieman zijn vrijspraak zal bepleiten. Toeval?

D’Awans: “Dat is inderdaad een pijnlijk toeval. Onze premièredatum lag al lang vast toen werd aangekondigd wanneer het proces zou plaatsvinden. Door corona is er veel met data geschoven. We hadden aanvankelijk gedacht dat het al lang achter ons zou liggen.”

Los van het juridische luik bekritiseren jullie de hele afwikkeling van de zaak.

D’Awans: “Niet alleen de schietpartij maar ook alles wat erna gebeurde, is hallucinant. Zelfs het onderzoek werd niet goed gevoerd. De nacht van de schietpartij zelf zijn er al leugens in de verklaringen geslopen. Zo werd er gezegd dat ze aan andere verwondingen gestorven is dan aan de schotwonde.”

Beugnies: “Het blijft ook ongelooflijk dat ze haar ouders onmiddellijk hebben vastgezet terwijl hun dochter met de ambulance werd afgevoerd en ze in het ongewisse waren over haar lot.”

Rogghe: “Als je geen papieren hebt, behoor je blijkbaar tot een categorie van mensen met wie je zulke dingen kunt doen.”

Ook politici en media moeten het ontgelden in jullie stuk.

Rogghe: “We kaarten aan dat de media kritiekloos het discours hebben overgenomen van de machthebbers. De versie van de ouders kwam pas aan bod toen een buitenlandse krant, The Guardian, vragen begon te stellen. Het is heel straf hoe snel de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers kwam te liggen in het publieke debat.”

Beschouwen jullie deze voorstelling als een vorm van activisme?

Beugnies: “Eerlijk? Ik snap zulke vragen niet. Ik vraag me zelfs af hoe je in deze wereld kunst kunt maken die níét geëngageerd is.”

D’Awans: “Het is in elk geval een politieke daad. Verder is het aan het publiek om te oordelen.”

Tot 8/10 in KVS, Brussel, daarna op tournee. KVS.be