Nieuwe coronavariant al in België, inreisverbod voor reizigers uit zuidelijk Afrika

Meerdere Europese luchthavens laten geen vluchten uit zuidelijk Afrika meer toe. — ©  AFP

Belgen die terugkeren uit een hoogrisicoland uit zuidelijk Afrika moeten tien dagen in quarantaine, voor niet-Belgen geldt een inreisverbod. Oorzaak is de zorgwekkende coronavariant die in Zuid-Afrika is opgedoken en inmiddels ook in België is geconstateerd.

emn, edm, mdm

Dat heeft premier Alexander De Croo (Open VLD) bevestigd op de persconferentie na het Overlegcomité. Ook de Europese Commissie heeft vrijdag een procedure in gang gezet om met onmiddellijke ingang vluchten tussen het zuiden van Afrika en de Europese Unie plat te leggen door de zorgwekkende coronavariant die daar werd vastgesteld.

De nieuwe mutatie is ook al in België aangetroffen, meldt viroloog Marc Van Ranst op Twitter. Volgens de Britse krant The Guardian is België het eerste Europese land waar de B.1.1.529-variant is opgedoken. Het zou gaan om een jonge vrouw, een dertiger die via Turkije naar Egypte was gereisd en elf dagen na terugkomst in België milde griepsymptomen ontwikkelde. De link met Zuid-Afrika is nog niet duidelijk. ‘Het is ook mogelijk dat ze op het vliegtuig besmet is, of zelfs hier in België’, verduidelijkt viroloog Marc Van Ranst, die wijst op de lange incubatietijd: de vrouw keerde terug op 11 november en kreeg pas eerste symptomen op 22 november.

Verbod geldt voor zes landen

Zowel het Europese verbod als het Belgische inreisverbod zal gelden voor vluchten uit Zuid-Afrika, Namibië, Lesotho, Botswana, Swaziland en Zimbabwe. Een woordvoerder van De Croo laat weten dat er in België sinds dit voorjaar een specifieke inreisprocedure geldt, die kan worden geactiveerd voor zorgwekkende varianten van het coronavirus.

De noodstop die de Europese Commissie gebruikt, kan ingezet worden als de epidemiologische situatie in een land of regio buiten de Europese Unie snel slechter wordt, zeker als dat te maken heeft met een nieuwe coronamutatie. De maatregel geldt normaal gesproken niet voor EU-burgers of voor mensen die al lang in de EU wonen. ‘Het is van groot belang dat heel Europa snel en uniform handelt’, zegt Europees president Ursula von der Leyen in een persbericht. Ze roept op tot een inreisverbod ‘tot we meer weten over het gevaar dat deze nieuwe variant stelt.’

Het Verenigd Koninkrijk besloot donderdag al om vanaf vrijdag geen vluchten uit de betreffende landen meer toe te laten. De tijdelijke stop wordt daar over drie weken geëvalueerd. Verschillende EU-leden lieten vrijdagochtend al weten een stop op deze vluchten in te stellen. Italië bant reizigers uit het zuiden van Afrika de komende veertien dagen en ook Nederland, Israël en Duitsland laten voorlopig geen vluchten uit de zes landen meer toe.

WHO raadt stop op vluchten af

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft landen vrijdag gewaarschuwd tegen het overhaast opleggen van reisbeperkingen in verband met de nieuwe mutatie van covid-19. Vrijdag heeft de WHO wel beslist om de variant te categoriseren als ‘zorgwekkende variant’. Zorgwekkende varianten zijn varianten waarvan is aangetoond dat ze besmettelijker of ziekmakender zijn, of waarbij testen, geneesmiddelen of vaccins minder effectief zijn. Tot nog toe beschouwt de WHO vijf varianten als ‘zorgwekkend’: alfa, beta, gamma, delta en dus omikron.

Geen impact op Brussels Airlines

Brussels Airlines, dat heel wat vluchten naar Afrika heeft, verwacht geen impact. Dat komt doordat de maatschappij niet op bestemmingen in het zuiden van Afrika vliegt. ‘De bestemmingen waar wij op vliegen liggen hoger in Afrika’, zegt woordvoerster Maaike Andries.

De luchtvaartmaatschappij heeft ook amper passagiers die hun vluchten gebruiken om naar Centraal-Afrika te vliegen en dan over te stappen op een regionale vlucht naar het zuiden van het continent. Zulke passagiers zullen bijvoorbeeld eerst van Brussel naar Frankfurt vliegen, om dan van daaruit een rechtstreekse vlucht naar pakweg Zuid-Afrika te nemen.

Bij Brussels Airlines merken ze ook op dat de Belgische overheid tot op heden nog geen vliegverboden heeft uitgevaardigd naar Afrika, en dat zijn de regels waar de maatschappij zich op richt.

Omikron

De nieuwe mutatie van het coronavirus baart wetenschappers en beleidsmakers zorgen en de verspreiding van de B.1.1.529-variant wordt dan ook nauwlettend in de gaten gehouden. Die werd voor het eerst in Botswana gespot en duikt ondertussen steeds vaker op in Zuid-Afrika. De variant is door de WHO de ‘omikronvariant’ gedoopt. In principe was ‘nu’ de volgende beschikbare letter in het Griekse alfabet, maar de WHO koos voor ‘omikron’. Dat is de Griekse benaming voor de letter ‘o’ en de vijftiende letter in het Griekse alfabet.

In Zuid-Afrika wordt volop onderzoek gedaan naar de nieuwe variant, die door het leven zal gaan als de ‘nu-variant’. Wat de nu-variant bijzonder maakt, is dat er mutaties optreden in de spike- of stekeleiwitten. Dat eiwit dringt de menselijke cellen binnen en hecht zich eraan vast.

De coronavaccins zijn zo ontworpen dat het immuunsysteem in gang wordt gezet tegen dergelijke stekeleiwitten. Mutaties in die eiwitten kunnen het ons immuunsysteem moeilijker maken. In de nieuwe variant zijn al zeker 32 mutaties op de spike-eiwitten vastgesteld, schrijft The Guardian.