De Vlaamse regering heeft vrijdag het licht op groen gezet voor een reeks maatregelen om het lerarentekort tegen te gaan. Het pakket kwam tot stand na overleg tussen onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) en de onderwijspartners. “We gaan het beroep van leraar opwaarderen”, zegt Weyts. “Maar we moeten ook de leraar zélf opwaarderen. Leerkrachten verdienen meer respect. Als leerkrachten meer respect krijgen, dan kiezen meer mensen voor het onderwijs.”

Onder meer in het pakket aan maatregelen: de uitbreiding van de anciënniteitsregeling voor zij-instromers. Een andere maatregel slaat op de vaste benoemingen. Leerkrachten zullen ook extra loon kunnen krijgen voor extra uren lesgeven en scholen zullen flexibeler kunnen omgaan met hun middelen. Maar volgens de katholieke onderwijskoepel zullen het totaal aan maatregelen niet volstaan om het lerarentekort aan te pakken. “De maatregelen vertrekken vanuit goede intenties, maar zijn niet doortastend genoeg om een wezenlijk verschil te maken”, klinkt het in een persbericht.

LEES OOK. Ben Weyts heeft plan klaar tegen lerarentekort: meer lesgeven mogelijk, hogere anciënniteit uit privé (+)

“Lat moet hoger liggen”

“Het is teleurstellend dat de Vlaamse Regering, na jaren van alarmsignalen en de crisis van de voorbije maanden, er niet in slaagt om het lerarentekort ten gronde aan te pakken”, zegt Lieven Boeve, directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. “Nog steeds wordt er te weinig naar de verzuchtingen en wensen van onze bestuurders, directies en leraren geluisterd, waardoor deze maatregelen een slag in het water dreigen te zijn. De minister moet de lat dringend hoger leggen, want het lerarentekort blijft de grootste bedreiging voor de kwaliteit van ons onderwijs. ”

In het persbericht staan ook enkele voorbeelden van punten die de koepel al eerder aanbracht. “De uitbreiding van de knelpuntvakken is goed, maar op dit moment gaat het niet meer over individuele vakken en is elk ambt in onderwijs een knelpuntambt.” Of ook: “Het meenemen van anciënniteit tot tien jaar vanuit de privé volstaat niet. Vooral midden veertigers denken aan een carrièreswitch en zijn potentiële leraren. Met slechts tien jaar mee te nemen anciënniteit verliezen zij nog steeds te veel loon. We pleiten voor minstens twintig jaar anciënniteit.”

GO! hoopte op ambitieuzer plan

Het gemeenschapsonderwijs GO! noemt de plannen van de Vlaamse regering om het lerarentekort aan te pakken “voorzichtige eerste stappen in een goede richting”, maar hoopte op een daadkrachtiger en ambitieuzer plan. De plannen “gaan lang niet ver genoeg om het tij echt te keren”, reageert afgevaardigd bestuurder Koen Pelleriaux.

Het erkennen van tien jaar anciënniteit voor zijinstromers is al een verbetering maar is nog niet voldoende, vindt het GO!. “We hopen ook mensen aan te trekken die reeds langer elders werken en méér ervaring meebrengen naar het onderwijs”, verklaart Pelleriaux.

Volgens de onderwijskoepel moet de regelgeving ruimte bieden voor een flexibelere schoolorganisatie zodat schooldirecteurs een beter personeelsbeleid kunnen voeren en zodat het werk voor leerkrachten werkbaarder wordt. Zo kan het onderwijs meer profielen aantrekken en stromen er minder leraars uit, luidt de redenering. “De leraar is echt de belangrijkste schakel voor de onderwijskwaliteit”, benadrukt Pelleriaux. “Er moet daarom naar het hele spectrum gekeken worden: van opleiding en stage, over aanwerving en werkzekerheid, tot loopbaandifferentiatie en groeimogelijkheden.”

Tot slot moet volgens Pelleriaux de “maatschappelijke waardering voor onze onderwijsprofessionals doorklinken in alles wat er over hen gezegd en geschreven wordt”. “Ik zie stuk voor stuk ontzettend gedreven mensen, die oprecht begaan zijn met zowel het welbevinden van elk van onze leerlingen als met hun leertraject. Dat verdient respect en waardering van elk van ons”, besluit hij.

“Too little and very much too late”

De socialistische onderwijsvakbond ACOD Onderwijs is tevreden dat er een plan is voor de korte en middellange termijn. “Dat is meer dan nodig”, zegt algemeen secretaris Nancy Libert. “Mirakeloplossingen zijn er niet. Maar sommige voorgestelde maatregelen zijn niet erg realistisch. Zo kunnen leraren meer uren opnemen dan met de huidige opdracht. Maar gezien de huidige zwaarte van het beroep is het maar de vraag of er nog veel extra uren zullen kunnen nemen. Want het gaat telkens niet alleen om lesgeven, maar ook om voorbereiden, verbeteren, enzovoort.”

“Too little and very much too late”, klinkt de reactie van de liberale bond VSOA Onderwijs. Volgens Marnix Heyndrickx, voorzitter van VSOA Onderwijs, komen de maatregelen niet enkel “veel te laat”, maar getuigen ze ook van “te weinig daadkracht”. De liberale bond meent dat ze onvoldoende zullen zijn om het lerarentekort op korte en zelfs op middellange termijn een halt toe te roepen en spreekt van “too little and very much too late”. “De maatregelen zijn onzes inziens enkel lapmiddelen die de oorzaken voor het tekort weinig of niet ten gronde aanpakken. De voordeur naar het lerarenberoep mag dan wel wagenwijd worden open gezet (door de uitbreiding van de anciënniteitsregeling voor zij-instromers, nvdr). Maar ze vergeten opnieuw de achterdeur te sluiten”, zegt Heyndrickx.

Ook de aangekondigde imagocampagne heeft volgens VSOA Onderwijs slechts nut als het lerarenberoep weer effectief aantrekkelijk wordt. “En dat kan alleen maar door de werkdruk te verlagen en het welbevinden van al het onderwijspersoneel te verhogen. Enkel zo zal je mensen ervan kunnen overtuigen om de stap naar het onderwijs te zetten”, klinkt het in het persbericht

ACOD Onderwijs benadrukt eveneens het belang van het behouden van het huidige onderwijspersoneel. “Bijna dertig procent van leraren met diploma stapt binnen de vijf jaar uit het onderwijs”, zegt algemeen secretaris Nancy Libert. “Misschien moet de minister daar zijn oor te luister leggen. Wij vinden dat er vooral moet ingezet worden op de kernopdrachten.”

Het plan van Weyts voorziet in het omzetten van niet-ingevulde lesuren door leraren in punten voor ondersteunend personeel die de leraren bijstaan. “Dan vermindert inderdaad de opdracht van de leraar. Maar lesuren zijn er om les om te geven. Als er van honderd lesuren tachtig overblijven voor leerkrachten, en twintig uren naar ondersteunend personeel gaan, dan zullen leraren voor grotere klassen moeten staan. Iemand moet die twintig omgezette lesuren opvangen. En dan zit we weer bij het begin van het verhaal, met de hoge werkdruk.”

“De huidige problemen waarmee het Vlaams onderwijs heeft te kampen, vereisen een out of the box denken. Churchill’s motto ‘Never let a good crisis go to waste’ indachtig is dit volgens ons het momentum om alvast het debat te openen over een vereenvoudiging van de Vlaamse onderwijsstructuur. Een oefening in efficiëntie. Het behouden van de huidige structuur kost geld, veel geld. Dat geld kan veel beter worden besteed, onder andere voor structurele maatregelen die op middellange termijn mensen opnieuw én bewust ervoor zullen doen kiezen om leraar te worden”, zegt Heyndrickx.

“Geen echte oplossing”

Ook oppositiepartij Vooruit sabelt de voorstellen van minister van minister Weyts om iets te doen aan het lerarentekort neer. “De ballonnetjes van Weyts zijn geen echte oplossing voor het lerarentekort en al zeker geen degelijke poging om tot een écht loopbaanpact te komen. Dat is wat er echt nodig is”, zegt Hannelore Goeman, Vooruit-fractieleidster in het Vlaams Parlement.

“Beginnende leerkrachten extra uren les laten geven, lijkt op korte termijn een goed idee om het tekort aan leerkrachten op te vangen maar we weten dat een groot deel nu al afhaakt door de werkdruk”, aldus Goeman. “Hen beter begeleiden en meer werkzekerheid is op langere termijn een veel betere oplossing. Daarover lezen we helaas niets.”

Dat zij-instromers meer anciënniteit kunnen meenemen, is volgens Goeman een goede zaak. “Maar het is nog veel te weinig om het verschil te maken en het lerarentekort echt aan te pakken”, klinkt het. “Iemand van 45 zal nog steeds de helft van zijn anciënniteit verliezen en dat voelen ze financieel te hard. Nochtans zit daar een interessante groep om het lerarentekort op korte termijn aan te pakken”, aldus Goeman.