Duizenden gelovigen zijn de voorbije maanden in ons land bevraagd, wat resulteert in een nationaal rapport uitgedragen door de Belgische Kerk. In het eerste punt van het besluit zal Paus Franciscus lezen: “Veruit het sterkste appel (van de Belgische katholieken, nvdr.) betreft de ambtsvoorwaarden. Vanuit alle mogelijke hoeken klinkt de roep om het gewijde ambt open te stellen voor vrouwen en gehuwde personen.”

Vanuit de Belgische Kerk klinkt al langer de vraag om het engagement voor vrouwen in de Kerk te verruimen, zegt Geert De Kerpel, woordvoerder van de Bisschoppenconferentie. Waarom het nu nog eens op papier is gezet? Omdat Paus Franciscus daar om had gevraagd. De Kerpel: “Elke drie jaar wordt een synode bijeen geroepen, waarvoor bisschoppen rond één thema samenkomen. Paus Franciscus nodigde voor de synode in oktober 2023 alle katholieken uit om na te denken over de Kerk. Wat zijn de positieve punten, wat zijn uitdagingen? Niet alleen beantwoord door bisschoppen, maar door alle gelovigen of zelfs zij die zich afkeerden van de Kerk. In elk van onze acht bisdommen werkten er 2.000 à 4.000 mensen aan mee, wat vervolgens is samengevat in één nationaal rapport. Ook hoe we met een vergrijzende organisatie toch de boodschap van de Kerk kunnen blijven uitdragen, komt bijvoorbeeld aan bod.”

Maar de grootste oproep is dus om ook vrouwen en gehuwde mannen te wijden. Want, leest het rapport nog: “De redenen waarom vrouwen niet worden toegelaten tot het ambt zijn voor menig gelovige ontoereikend, meer nog: ze klinken wereldvreemd.”

Patriarchale context

Wáárom kan dat vandaag eigenlijk niet? Theoloog Hans Geybels (KU Leuven) noemt het een complexe zaak. “Aanvankelijk was er een belangrijke historische reden voor: toen het christendom structureel een godsdienst werd – en geen beweging meer – heerste er een hele patriarchale cultuur. In die context heeft het christendom zich dus gevormd. Achteraf werden er ook theologische redenen aan gegeven, zoals: de priester is een verpersoonlijking van Christus, dus een man.”

De Kerpel verwacht dat nog Europese landen dezelfde oproep zullen doen. Toch is de verandering nog niet voor morgen, denkt Geybels. “Als er morgen al iets verandert, zal het zijn dat gehuwde mannen ook priester kunnen worden. Omdat dat gaat over een wet – het celibaat – die wordt aangepast. Maar het vrouwelijk priesterschap is met zo veel theologie omgeven, dat het niet zomaar wetten zijn die je verandert. Ik zou wel denken dat de huidige paus er gevoelig voor is. Hij liet toch al bestuderen of vrouwen tot diaken gewijd kunnen worden. Aan de andere kant speelt mee dat veel landen nog tegen zijn. Dus wie wil een paus zijn die een mega scheuring in de kerk veroorzaakt?”

Een moeilijke kwestie voor de paus dus, die volgens De Kerpel zijn prioriteiten rond vrouwen in de Kerk vooral elders legt: “Hij wil in de eerste plaats gezaghebbende beleidsfuncties toekennen in het Vaticaan. Enkele dagen geleden liet hij weten dat hij twee vrouwen wil aanstellen in het tot nu toe mannelijk comité dat bisschoppen benoemt. Hoe onze oproep tot vrouwelijke priesters zal uitdraaien, is afwachten tot oktober 2023.”