Na Stromae en Max Colombie nu ook Shawn Mendes: waarom artiesten bezwijken onder de mentale druk

Shawn Mendes, Lady Gaga en Bruce Springsteen of dichter bij huis Max Colombie, Stromae en Selah Sue. Als we je vragen wat deze mensen gemeenschappelijk hebben, zal je waarschijnlijk zeggen dat het allemaal zangers of zangeressen zijn. Dat klopt, maar dat is niet het enige: ze worstelen (of worstelden) ook stuk voor stuk met mentale problemen. 

Voor de fans van Shawn Mendes kwam er daardoor gisteren nog slecht nieuws. Hij annuleert al de concerten van zijn wereldtournee omdat hij er na de coronapandemie niet meer klaar voor is. Een moeilijke beslissing, geeft hij zelf aan op het sociale mediakanaal Instagram, maar "ik moet mijn gezondheid voorop plaatsen". 

Mendes is niet de enige die zich genoodzaakt ziet om even de stekker uit het artiestenleven te trekken. Ook de Belgische zanger Max Colombie (van Oscar and the Wolf) maakte eerder dit jaar nog die beslissing, en de comeback van Stromae was er niet geweest als hij een tijdje geleden niet zelf de pauzeknop had ingedrukt.

Het nieuws van Shawn Mendes voegt dus opnieuw een naam aan het rijtje toe en roept de vraag op of meer en meer artiesten met mentale problemen kampen. Of - dat kan natuurlijk ook - kunnen ze er makkelijker over praten? "De openheid over het onderwerp is zeker fel veranderd", stelt Michaël Verschaeve, klinisch psycholoog en mental coach voor artiesten en sporters.

"Je ziet het bij sporters ook, denk aan Simone Biles of Naomi Osaka. Dat is een maatschappelijke evolutie. Mensen durven nu zeggen 'ik trek de stekker er even uit'. Ik denk dat er vroeger ook mensen waren die daar behoefte aan hadden, maar dat niet deden omdat de maatschappij dat niet aanvaardde."

"Ik denk dat het een combinatie is", antwoordt Jasper Stockmans, eveneens psycholoog en coach voor artiesten. "Selah Sue heeft bijvoorbeeld heel veel mooie dingen gedaan rond het bespreekbaar maken van mentale problemen, dat kan voor een sneeuwbaleffect zorgen. Maar als ik in mijn eigen praktijk kijk, merk ik ook wel dat het toegenomen is."

Dat heeft volgens Stockmans te maken met de heropstart na corona, zoals ook Mendes in zijn Instagrampost aanhaalt. "We hebben er allemaal wat last van. We hebben lang geleefd met weinig prikkels en waren daar gewend aan geraakt. Nu is alles weer in gang geschoten, ook in de muziekwereld, dan is het niet zo evident om dat ineens allemaal opnieuw op te pikken."

Hij benadrukt het belang van rustpauzes. "Als je overprikkeld bent, heeft je brein een soort herstelmoment nodig waarbij die prikkels kunnen zakken zodat je weer rustig wordt. Maar als de molen begint te draaien - zeker op hoog niveau in de muziekwereld - is er vaak geen ruimte om herstelmomenten te nemen waardoor je maar blijft gaan."

"Ik vergelijk het altijd met pedalen", gaat Stockmans verder. "Als je daarop duwt, beginnen de wielen te draaien. Maar als je dan een herstelmoment neemt en de pedaal loslaat, gaat dat wiel niet onmiddellijk stoppen. Dat heeft tijd nodig om rustig uit te bollen en tot stilstand te komen. Als artiesten dat niet kunnen, wordt het te veel."

"Het is in ieder geval niet zo dat artiesten een bepaalde persoonlijkheid hebben waardoor er een link is met depressie, burn-out of een ander mentaal probleem", vult Verschaeve aan. "Daar is wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Wel is het zo dat iemand die artistiek of creatief is per definitie meer met zijn of haar gevoelens bezig is. Ze uiten die in hun songteksten bijvoorbeeld."

Daarnaast heeft ook het artiestenleven aspecten die kunnen leiden tot mentale problemen. "Er is sowieso een gebrek aan structuur. Artiesten hebben een heel onregelmatig leven met periodes waarbij je op tour bent en periodes dat je creëert. Ook dat creëren is geen 9-to-5-job. Creativiteit komt niet op bestelling en dat kan soms een heel moeilijk proces zijn", legt Verschaeve uit.

"Ten tweede is er de druk", vult hij verder aan. "Zowel om te presteren en aan de top te blijven, als om overal aanwezig te zijn. Vroeger kon je je als artiest nog even terugtrekken en kwam je om de zoveel weken of maanden eens in de media. Nu is elke artiest zijn eigen merk op sociale media. Je bent nu muzikant, bekend persoon en influencer."

"Artiesten hebben zeker geen evident leven", zegt ook Stockmans. "Er wordt heel veel van u verwacht en je wilt het publiek niet teleurstellen. Er is ook nog een hele entourage die financieel aan je verbonden is. Dat maakt het er allemaal niet makkelijker op. Maar het hoeft daar ook niet altijd mee te maken hebben. Sommige mensen hebben ook gewoon issues uit het verleden waardoor ze problemen krijgen."

Een psycholoog die artiesten begeleidt, is voor beide experten dan ook geen overbodige luxe. "In de sportwereld is het ondertussen heel courant dat er sportpsychologen in de entourage zitten. Het gaat vaak om kleine details die maken dat een sporter beter presteert, dat is mentaal zwaar om te dragen. Maar dat geldt natuurlijk ook voor artiesten", vindt Stockmans.

"Ik merk wel dat er stilletjes dingen aan het veranderen zijn. Artiesten beginnen zelf ook in te zien dat ze daar gebaat bij zouden kunnen zijn. Niet alleen om continu goed te kunnen blijven presteren, maar ook om voor zichzelf te blijven zorgen."

"Ik zou niet pleiten dat het overal moet, maar het kan zeker wel een meerwaarde zijn", zegt Verschaeve nog. Het is hoe dan ook een stap in de goede richting dat artiesten open communiceren over hun problemen. "Dat zet ook andere mensen aan om er open over te zijn. Het toont dat succesvol zijn en gelukkig zijn helaas niet hetzelfde is. Dat is goed, zo is er minder taboe." 

"Artiesten zijn mensen waarmee jongeren zich heel hard identificeren", sluit Stockmans af. "Als jongeren op die manier zien dat zelfzorg heel belangrijk is, denk ik dat we dat alleen maar kunnen toejuichen. Je kwetsbaar durven opstellen, is belangrijk. Als mensen met zo'n groot bereik dat durven doen, is dat een goede ontwikkeling in de bewustwording rond mentale problemen."