Amerikaans verrassingsbezoek aan China: wat doet de 100-jarige Henry Kissinger in Peking?

"Een oude vriend van China", zo omschreef topdiplomaat Wang Yi voormalig Amerikaans minister en presidentieel adviseur Henry Kissinger tijdens zijn bezoek aan Peking. De politieke veteraan - Kissinger is in mei 100 geworden - trotseerde de verschroeiende hitte in de Chinese hoofdstad voor een aantal gesprekken met Chinese toppolitici. 

Zo had Kissinger een ontmoeting met de Chinese minister van defensie Li Shangfu. Li staat op een Amerikaanse zwarte lijst na een omstreden aankoop van Russische wapens in 2017, tot frustratie van de Chinese overheid. Vorige maand weigerde Li om zijn Amerikaanse ambtsgenoot te ontmoeten op een top in Singapore. "De Verenigde Staten en China moeten misverstanden uit de weg ruimen en confrontaties vermijden", zei Kissinger aan Li.

Dag op dag bijna 52 jaar geleden maakte Henry Kissinger zijn eerste reis naar China. Behalve een handvol presidentiële medewerkers wist niemand iets af van zijn trip. De bedoeling was om het pad te effenen voor een ontmoeting tussen de Chinese leider Mao en de Amerikaanse president Nixon. "Ik wist niets over China", zou Kissinger daar later over zeggen. "Niet echt een aanbeveling voor een geheime missie."

In Peking ontmoette Kissinger de toenmalige premier Zhou Enlai. Een half jaar later volgde het eerste bezoek van een Amerikaans president aan de tot dan toe geïsoleerde Volksrepubliek China. Begin 1979 verbraken de VS hun diplomatieke relaties met Taiwan en openden een ambassade in Peking. Daarmee erkenden ze "dat er maar 1 China is en dat er geen onafhankelijk Taiwan kan bestaan".

Het bezoek van Kissinger komt op een moment dat ook klimaatgezant Kerry in Peking is. De afgelopen weken bezochten verschillende hooggeplaatste politici Peking, in een poging de moeilijke relatie tussen de 2 grootmachten weer vlot te trekken. Defensieminister Li legt de schuld volledig bij de VS: "Sommige Amerikanen willen geen enkele toegeving doen aan China", zei hij aan Kissinger.

Ook buitenlandvertegenwoordiger Wang Yi had een duidelijke boodschap voor de VS: "Het is onmogelijk om China te veranderen of in te dammen, en elke poging om onze opgang te stuiten, is nutteloos". Kissinger zei hem: "We moeten elkaar behandelen als gelijken" en "het is onaanvaardbaar om de andere partij te isoleren".

Tot voor de Covid-pandemie reisde Kissinger wel vaker naar China, maar dat was meestal in het kader van een formele top of conferentie. Volgens een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken was president Biden op de hoogte van zijn huidige bezoek maar is hij daar "op eigen initiatief". Het Witte Huis verwacht wel een "debriefing" als Kissinger terug is. 

Topdiplomaat Wang Yi prees "dokter Kissinger" - een verwijzing naar het doctoraat dat Kissinger behaalde in Harvard - als iemand die "een onvervangbare rol heeft gespeeld in het breken van het ijs tussen beide landen". De Amerikanen hebben meer "diplomatie in de stijl van Kissinger" en "moed in de stijl van Nixon" nodig, besloot hij.