Schedel te zien in Ensorhuis in Oostende: "Vaak is dat onnodig, menselijke resten in musea verdienen meer respect"
Mummies, schedels, skeletten... Als we die zien liggen in glazen kasten in musea, staan we er te weinig bij stil dat het nog altijd om menselijke resten gaat. Dat vindt toch genetisch genealoog Maarten Larmuseau, naar aanleiding van een bezoek aan het Ensorhuis in Oostende. Hij vraagt musea om er respectvoller mee om te gaan. "Vaak is het onnodig om echte menselijke resten te gebruiken."
Een bezoek aan het Ensorhuis in Oostende zette genetisch genealoog Maarten Larmuseau van de KU Leuven aan het denken. "In het Blauwe Salon van kunstschilder James Ensor staat een echte menselijke schedel, zonder enige vermelding van de oorsprong. Dat vond ik echt opvallend. De schedel is nogal frivool tentoongesteld, met een hoed, pluimen en gedroogde bloemen", vertelt hij in "De wereld vandaag" op Radio 1.
"Het zou evengoed kunnen gaan om je grootvader of overgrootmoeder. Dat zou je toch als respectloos kunnen beschouwen. Zelfs het museum kon me niet vertellen waar die schedel vandaan komt. En dat kan problematisch zijn. Die zou uit de koloniale periode kunnen komen, maar evengoed zijn het resten van een bedelaar. Dat gebeurde vroeger wel eens. Ik mis de nodige duiding."
Specifieke richtlijnen voor musea
Larmuseau doet zelf veel onderzoek op skeletten, voor hem gelden strenge regels. "Wij moeten daarvoor naar de ethische commissie gaan, allerlei regels volgen, want het gaat om menselijke resten. Voor musea geldt dat allemaal blijkbaar niet. En dat is gek, want in het buitenland is er wel aandacht voor."
Er zijn zelfs specifieke richtlijnen, opgesteld door de Internationale Raad van Musea. "Daarin staat dat musea duidelijk moeten waarschuwen bij het tentoonstellen van menselijke resten. Er wordt ook gevraagd om respect te tonen bij het betreden van een ruimte waarin een mummie of een archeologisch graf te bezichtigen is. Allemaal zaken die musea in het buitenland nu al toepassen, in Vlaanderen doen we dat niet."
Replica's
Buitenlandse musea gebruiken almaar vaker replica's van menselijke resten. "Zo was ik onlangs in een museum in Estland. In de inkomhal wandel je over een grafsteen en een skelet. Dat bleek om een replica te gaan. Dat was daar de evidentie. Ook in Engeland wordt duidelijk aangegeven of het om menselijke resten gaat of niet."
Moet er dan een verbod komen op het tentoonstellen van menselijke resten? Larmusea wil niet zo ver gaan. "Het blijft belangrijk om skeletten tentoon te stellen, maar dan enkel in een educatieve of archeologische context. Soms is het gewoon onnodig, zoals in het Ensorhuis. Daar kon perfect een replica gebruikt worden. Als we respect voor de doden willen, dan ook voor hun gebeente."
Beluister hier het volledige gesprek uit "De wereld vandaag":