Verschillende gemeenten schrappen voorrang van rechts: is het een goed idee om dat overal te doen?

Wie van rechts komt heeft voorrang, tenzij verkeersborden, verkeerslichten of verkeersagenten anders aangeven. Het is een van de bekendste basisregels in het verkeer. En het lijkt heel eenvoudig, maar in de praktijk wordt er vaak tegen gezondigd. Hoe de regel precies in elkaar zit, lees je hier.

In Begijnendijk is nu beslist om er komaf mee te maken. Het komende jaar zullen op elk kruispunt duidelijke voorrangsborden of stopstrepen geplaatst worden. Volgens de burgemeester zal dat het aantal ongevallen verminderen, omdat de huidige situatie leidt tot verwarring en onveiligheid.

Een nieuwigheid is die beslissing niet. Gemeenten als Glabbeek, Lubbeek, Gooik, Wervik, Tielt-Winge, Bekkevoort, Linter, Geel en Dilbeek gingen Begijnendijk al voor. In Lubbeek bijvoorbeeld gebeurde die invoering al in 2013. 

Lokale besturen tonen zich tevreden over de maatregel. Volgens Peter Reekmans, de burgemeester van Glabbeek, is het aantal ongevallen dat te wijten is aan fouten tegen de voorrang van rechts spectaculair gedaald. Ook cijfers van verzekeringskoepel Assuralia lijken aan te geven dat het aantal ongevallen door het niet respecteren van de voorrangsregel in dalende lijn gaat.

Automobilistenvereniging VAB pleitte er eerder al voor om de voorrang van rechts op zo veel mogelijk kruispunten te schrappen en te kiezen voor signalisatie. "Door extra duidelijkheid te scheppen kunnen ongevallen simpelweg vermeden worden", luidt het. Al benadrukt de vereniging dat het belangrijk blijft dat bestuurders een basisregel hebben om op terug te vallen.

Afschaffen dus? Mobiliteitsexperts hebben toch hun twijfels. "Er zijn gemeenten die merken dat er een daling is van het aantal ongevallen op kruispunten. Dan zeg ik: doe daarmee voort. Maar het is niet zo dat het afschaffen van de voorrang van rechts een oplossing is die op alle plekken effect zal hebben", zegt Werner De Dobbeleer van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV).

"Ik denk dat het een goeie oplossing is als je een hoofdstraat hebt waar zijstraten op uitkomen. Dan is het logisch om die hoofdstraat in de voorrang te zetten. Maar als je zit met kruisingen van gelijkwaardige wegen, is het een ander verhaal, want welke straat ga je dan voorrang geven? Bovendien kan het mensen aanzetten om sneller te gaan rijden in die straten met voorrang."

De Dobbeleer wijst er ook op dat mensen altijd fouten zullen maken. "Ook een bord kan je negeren of niet opmerken. Het is geen garantie dat er geen ongevallen meer zullen gebeuren." Zijn conclusie: kruispunt per kruispunt onderzoeken wat de beste oplossing is. Hetzelfde standpunt horen we bij verkeersinstituut VIAS.

VRT NWS-verkeersexpert Hajo Beeckman bekijkt het wat breder en wijst naar ons wegennet, met overal lintbebouwing en veel lokale wegen. Bij ons is er een slechte "leesbaarheid" van de weg, zegt hij, wat tot verwarring leidt, omdat mensen niet doorhebben of ze op een weg rijden waar ze voorrang moeten verlenen.

"In pakweg Duitsland en Frankrijk is dat veel beter aangegeven. Op de wegen buiten de bebouwde kom is het duidelijk dat je op een hoofdbaan zit. In ons land moet je meer uitkijken. Niet voor niets hebben we het langste wegennet per hoofd van de bevolking."

"Overal borden zetten kan misschien een oplossing zijn, maar naast de grote investeringen die je dan zou moeten doen, moet je ook kijken naar andere effecten. Hoe ga je tegen dat er sneller gereden wordt op de voorrangswegen? En hoe vermijd je dat het onveiliger wordt voor fietsers en voetgangers?"

Een algemene richtlijn voor steden en gemeenten om hiermee om te gaan, is er niet, zegt Beeckman. "Op gemeentelijk niveau is dat hun eigen bevoegdheid."

Mobiliteitsexpert Kris Peeters ziet de discussie over de voorrang van rechts om de zoveel tijd wel eens opduiken. Hij is geen voorstander van een afschaffing. "Gaan we dan ook overal borden zetten dat mensen rechts moeten houden?", grapt hij. "Het is een heel eenvoudig principe."

Ook Peeters verwijst naar onze ruimtelijke ordening. "Wat wel terecht is, is de vraag of de voorrangsregels kloppen met het straatbeeld. Je moet als bestuurder het gevoel hebben dat je op een hoofdweg rijdt of niet. Veel ongevallen zijn te wijten aan het niet correct toepassen van de voorrangsregels, maar ligt dat aan de weggebruiker die gewoon voorrang neemt zonder op te letten, of is een stuk van de verklaring dat weggebruikers op het verkeerde been worden gezet door de weginrichting?"

Volgens Peeters is het niet nodig om overal borden te plaatsen, als het straatbeeld op een goeie en duidelijke manier is aangelegd. "Eigenlijk is de 'zelfverklarende weg' het ideaalbeeld en zijn borden een zwaktebod. De voorrang van rechts schrappen is een heel simplistische manier om het probleem aan te pakken. Zo ga je naar een inflatie van borden, die dan ook nog eens een extra obstakel vormen voor voetgangers en fietsers. Je zou door het bos de borden niet meer zien."