Waarom de raket van Elon Musk een ongelofelijke 'game changer' is

De stunt met de Falcon Heavy gisteren ging gepaard met alle zwier die je kan verwachten van SpaceX en zijn stichter, Tesla-baas Elon Musk. Een Rode Tesla Roadster in de ruimte, met een ‘Starman’ achter het stuur en geestige omkaderingen zoals een ‘Don’t Panic’-bordje op het dashboard en ‘Space Oddity’ van David Bowie uit de speakers. Een marketingstunt van formaat van een schatrijke grapjas, maar wel een grapjas met tonnen ambitie die mensen naar Mars wil brengen en nu een belangrijke doorbraak voor zijn ruimtebedrijf beet heeft. Ook omdat twee van de drie boosters – die op bijna betoverende wijze weer landden op Cape Canaveral – hergebruikt kunnen worden.

Een knappe prestatie. Het succesverhaal van de flamboyante ondernemer markeert een keerpunt. Voor het eerst sinds de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie hun race om de ruimte startten, is ’s werelds meest krachtige raket ontworpen en gebouwd door een privébedrijf. Het is een uiting van wat steeds meer begint te lijken op een gigantische verschuiving in de dynamiek van de ruimtevaart. Tot voor kort waren zulke raketten immers vooral een zaak van overheden. De raket die Neil Armstrong en zijn collega’s naar de maan schoot – overigens vanop hetzelfde lanceerplatform van waar de raket van Musk de lucht in ging – was een van de grootste en duurste overheidsprojecten ooit.

Private bedrijven zien al lang zakelijke opportuniteiten in de ruimte. De eerste commerciële lanceringen begonnen in de jaren ’80, maar toen kregen zij hun ladingen in de ruimte met Amerikaanse of Russische overheidsraketten, niet andersom. Nu heeft Musk verschillende orders beet om grote Amerikaanse communicatiesatellieten en een testlading voor de US Air Force te lanceren. De implicaties van die omslag zijn enorm. Het wordt nu steeds waarschijnlijker dat als mensen uiteindelijk echt voet op Mars zetten, dat met dank aan en onder de vlag van een commerciële onderneming zal zijn.

Een doel waar die gekke doch geniale Musk helemaal voor openstaat. Het startpunt van een nieuwe ruimterace tussen boys en hun toys? Elon Musk is met zijn SpaceX namelijk lang niet de enige miljardair met grote plannen. Zo delen Virgin-baas Richard Branson en Amazon-topman (tevens de rijkste mens op aarde) Jeff Bezos zijn ruimtepassie.

Overheden blijven natuurlijk grote spelers in de ruimte. De Verenigde Staten, Rusland en China behouden vooralsnog het monopolie op het in de ruimte sturen van mensen. De Amerikaanse president Donald Trump verklaarde vorig jaar nog dat hij wil dat NASA weer snel Amerikanen naar de maan brengt, zijn voorganger Barack Obama sprak eerder over mensen op Mars tegen 2030. Maar ze zagen de bui wel al hangen. Obama maakte toen duidelijk dat hij de betrokkenheid van de private sector als een essentieel onderdeel van zo’n project zag. 

Maar hoe liggen de kaarten nu? Bedrijven – met name het paradepaardje van Musk – sturen zelf de agenda. “De Amerikaanse overheid hielp het internet uitvinden, maar werd te laat wakker en ziet nu enorme delen van de cyberruimte gedomineerd door privébedrijven zoals Google”, schrijft Reuters-columnist Peter Apps. “Het is niet meer zoveel jaar weg voor ze tot eenzelfde realisatie komt over de ruimte zelf.” 

Commerciële ruimteprojecten hebben natuurlijk andere objectieven dan hun politieke tegenhangers. Er moet winst worden gemaakt. Waar komen de lijnen van het mogelijke en het winstgevende samen? Ondanks de risico’s is er groeiend enthousiasme voor de ruimte-industrie.

Op kop: SpaceX. Voor het ruimtebedrijf Blue Origin van Amazon-baas Jeff Bezos is het nu achtervolgen geblazen. Blue Origin hoopt vanaf volgend jaar passagiers de ruimte in te sturen voor korte toeristische vluchten. Ook dit commerciële ruimtevaartbedrijf heeft ervaring met het opnieuw inzetten van raketten, maar op dit vlak loopt SpaceX wel mijlenver voor. Blue Origin werkt aan een grote draagraket, die nog groter moet worden dan de Falcon Heavy van SpaceX. Bezos hoopt op termijn mensen naar ruimtestations te brengen en naar kolonies op de maan. Firma’s als SpaceX en Blue Origin nemen het werk dat historisch werd gedaan door naties over, en ze doen de job goed – en goedkoper.

De derde grote speler in de strijd, de Brit Richard Branson, werkt al enkele jaren met Virgin Galactic intensief aan ruimtevaartuig SpaceShipTwo. In 2014 kende het bedrijf echter een zware tegenslag toen in de testfase het tuig neerstortte in Californië, met een dodelijk slachtoffer (één van de twee piloten, red.) tot gevolg. Branson richt zich op ruimtetoerisme, vooralsnog met korte vluchten net buiten de atmosfeer die ten vroegste over een jaar moeten starten.

Eén ding is wel duidelijk. De tweede ruimterace is nu echt gelanceerd en de onderlinge commerciële strijd leidt tot enorme innovatie. En laat dat nu net nodig zijn om grote stappen te zetten op het vlak van ruimtevaart.