Hoezo, barbaars? Bomen langs snelweg kappen komt de natuur net ten goede

“We kunnen nog nauwelijks op ons terras zitten door het lawaai. En ook binnen valt er niet aan te ontsnappen, zelfs niet met geluidswerend glas. Het is ook veel moeilijker om in slaap te geraken.”

De bewoners van een flat op de grens van Marke en Aalbeke, op een steenworp van het klaverblad van autosnelwegen E17 en E403, zijn het moe. 25 jaar lang genoten ze van een groenscherm met honderden bomen en struiken, tot het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) hun uitzicht enkele weken geleden kortwiekte. Nu zien ze het verkeer voorbijrazen. “Alleen al door de auto’s en vrachtwagens te zien, is de geluidshinder vergroot. Je let er vanzelf meer op.” 

Ook syndicus Frans Joye is razend. “Wie wil er hier nu in godsnaam nog komen wonen? Met uitzondering van enkele eenzame bomen hebben ze een geluidsbarrière van 200 meter lang en 15 meter breed weggekapt. Dat is barbaars. Door de natuur te verwoesten, geeft het AWV een vrije doorgang aan fijnstof, terwijl iedereen de mond vol heeft van gezonde lucht. Wij eisen uitleg.”

Ecologische waarde

De West-Vlaamse flatbewoners zijn niet de enigen die moeite hebben met de netjes gestapelde boomstammen achter de vangrail van veel autostrades. Het AWV moet traditiegetrouw ieder jaar een woordje uitleg verschaffen, maar de voorbije maanden was de aandacht ongezien. De indruk dat er meer gekapt wordt dan vroeger, klopt wel degelijk. Sinds 2013 zit het aantal gekapte hectare in stijgende lijn, zowel naast auto- als naast waterwegen.

“Oorzaak is een achterstallige onderhoud. Er staan nog veel erfenissen van de jaren 80 naast onze wegen waar de hakselaar letterlijk door moet gaan”, zegt AWV-woordvoerder Veva Daniels. “Interne werkgroepen stellen een plan op om te zien welke stroken – doorgaans maximaal 200 meter lang – wanneer kunnen worden aangepakt.”

Het AWV pakt de bomen aan wanneer ze te dicht bij de weg staan. Uitzonderlijk kappen ze bomen om dekking voor migranten te beperken, maar meestal komt hakhoutbeheer er net voor de natuur. Bomen en struiken worden tot op 10 à 20 centimeter boven de grond afgezaagd, zodat ze de kans krijgen om verder uit te lopen. Na enkele jaren staat er een dichter en groener scherm dan voordien. Dat komt de biodiversiteit ten goede. Van zodra een strook is aangepakt, wordt die negen tot vijftien jaar met rust gelaten. Natuurpunt erkent de ecologische waarde van het hakhoutbeheer, maar vraagt wel om rekening te houden met onder meer het broedseizoen.

Ideale berm

Vlaams parlementslid Bart Caron (Groen) ergert zich aan “het extreme kapgedrag”. “Het is al een vooruitgang dat het AWV de jongste jaren in stroken van 200 meter lengte werkt in plaats van ellenlange stukken, maar nog beter zou zijn als het zich ook in de breedte beperkt en bijvoorbeeld enkel het deel het dichtst bij de snelweg aanpakt.” Hendrik Moeremans van Natuurpunt beaamt: “Op die manier groeien er ook bomen van verschillende leeftijden. Dat komt niet alleen de natuur ten goede, de omwonenden zullen ook blij zijn dat ze toch nog iets van groen hebben staan.”

AWV begrijpt de ergernis van de buren. “Ze moeten even door de zure appel bijten, binnen twee jaar staat er alweer een mooi nieuw groen scherm. Omwille van praktische omstandigheden – zoals vergunningen en signalisatie – nemen we meestal de hele breedte in één keer voor onze rekening.”

Over de ideale berm zijn alle partijen het alleszins eens. “De zone vlak naast de pechstrook hou je het best beperkt tot gras en bomen. Verder weg kan hoger struikgewas met bomen”, vindt het AWV. Natuurpunt noemt het een ‘bosrandeffect’. “Een lagere vegetatie waar weinig staat, maar de bodem snel opwarmt. Verderop enkele opgeschoten struiken met daarachter enkele bomen. De ideale omgeving voor vogels om te broeden en andere dieren om te jagen.”