Olympisch kampioen slaappillen slikken. Zo noemde minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) ons land onlangs. In februari lanceerde ze een zoveelste campagne om het gebruik van slaap- en kalmeerpillen in België af te remmen. Vooral vrouwen (acht procent) en oudere mensen nemen ze. Bij 55-plussers gaat het om één op de tien, bij Belgen ouder dan 75 jaar om meer dan een op de vijf. Van alle mannen in ons land neemt vier procent slaap- of kalmeermiddelen.

Voor sommige, acute slaapproblemen zijn de pillen nuttig, zeggen experts. Het zijn een soort spierverslappers die je sneller doen inslapen, maar je slaapt er ook oppervlakkiger door. Daarom is de regel: best niet langer dan één week. Want de medicatie is ook verslavend: er treedt gewenning op en voor wie ze te lang neemt, wordt stoppen moeilijk. ‘Veel mensen nemen ze alleen nog omdat ze anders afkickverschijnselen vertonen’, zegt professor Thierry Christiaens. Hij is farmacoloog aan de UGent en voorzitter van BelPEP, de bevoegde commissie binnen de FOD Volksgezondheid. ‘Niet omdat ze er baat bij hebben.’ Integendeel: er zijn, zeker bij ouderen, ook nefaste bijwerkingen zoals concentratieproblemen, en meer valpartijen door sufheid overdag.

Kleinere verpakkingen

‘Stoppen betekent afbouwen. Bijvoorbeeld twintig procent minder medicatie per week’, zegt Christiaens. ‘Dan heb je minder last van afkickverschijnselen. Er wordt vaak gewerkt met halve pillen, kwartjes of lagere doseringen.’ Een eerste stap is alleszins om het te bespreken met de arts of apotheker. Op eigen houtje stoppen of van de ene dag op de andere is geen goed idee, volgens Christiaens.

Daarnaast is het ook van belang om aan de slaaphygiëne te werken door bijvoorbeeld geen alcohol, koffie of frisdrank te drinken kort voor het slapengaan.

Net omdat stoppen zo moeilijk is, wil de overheid vermijden dat mensen verslingerd raken aan hun ‘slaappilleke’. De FOD Volksgezondheid hoopt onder meer dat de farma-industrie binnen afzienbare tijd kleinere verpakkingen op de markt brengt in België. ‘Nu gaan veel mensen naar huis met een doosje van 30 pillen, of zelfs 60’, zegt Christiaens. ‘Na een week zitten ze met een groot overschot. Dus blijven ze de pillen nemen en zijn ze mogelijk vertrokken voor maanden of jaren.’ Voor een nieuw doosje is een nieuw voorschrift nodig. ‘Dat krijgen ze al te makkelijk van hun arts.’

Bij de koepels van de farmabedrijven in België wordt gemengd gereageerd. Pharma.be ziet weinig bezwaren, zolang ook de grote dozen blijven bestaan. ‘Geneesmiddelen zijn alleszins geen snoepjes’, aldus woordvoerder Stefaan Fiers.Medaxes, de koepel van producenten van generische medicijnen, benadrukt dat verpakkingen verkleinen veel moeilijker is dan het lijkt. ‘Kleinere doosjes kosten per pil meer, zowel voor ons als voor de patiënt. Bovendien wordt een deel van de middelen (benzodiazepines, nvdr.) ook als kalmeerpil gebruikt door mensen met psychologische problemen. Ook zij zouden getroffen zijn.’

Enkele producenten hebben al verpakkingen op de markt voor maximum tien dagen, zegt professor Christiaens. ‘Maar eigenlijk zou elk van hen dit moeten aanbieden. Dit is voor de industrie een unieke kans om te laten zien dat ze bekommerd is om de volksgezondheid.’