Mueller-onderzoek nadert ontknoping

Veel gerechtelijk rumoer in Washington en New York de afgelopen week, waar speciaal onderzoeker Robert Mueller een einde probeert te breien aan zijn zoektocht naar de precieze toedracht van de Russische beïnvloeding van de Amerikaanse verkiezingen twee jaar geleden. De grote vraag is nog steeds: hadden leden van de Trump-campagne daar weet van of hebben ze er zelfs aan meegeholpen?

Het nieuws van de afgelopen dagen ging over vier van de hoofdpersonen: Trumps campagneleider Paul Manafort, Trumps fixer Michael Cohen, Trumps ­veiligheidsadviseur Michael Flynn en de Republikeinse ritselaar Roger Stone. Het nieuws draaide steeds om hun medewerking aan het onderzoek: wie helpt er wel en wie helpt er niet?

Veel was procedureel. We weten nu dat Flynn negentien gesprekken heeft gevoerd met Mueller, en dat hij ‘substantieel’ heeft meegewerkt aan drie verschillende onderzoeken. In ruil moet hij een lichte straf of helemaal geen straf krijgen, beveelt Mueller de rechter aan. We weten nu dat Manafort heeft gelogen tegen Mueller en dat die daarom zijn afspraken met hem wil verbreken. We weten nu dat Stone zich beroept op zijn zwijgrecht en niet wil getuigen tegenover een onderzoekscommissie van de Senaat over zijn banden met WikiLeaks. En we weten nu dat Cohen heeft gelogen tegenover het Congres, maar schoon schip wil maken en hoopt op strafvermindering door mee te werken met Mueller.

Maar het inhoudelijke gewicht van alle ophef was mager. Ja, we weten dankzij Cohen dat Trump tot juni 2016, dus ver in de campagne, pogingen deed een Trump Tower in Moskou van de grond te krijgen. En we weten nu dus dat Trump daarover heeft gelogen, tijdens de campagne en daarna. Maar dat is an sich niet strafbaar.

Wat Flynn in die negentien gesprekken voorts heeft verteld, weten we niet – in de veertien velletjes die zijn schuldbekentenis dinsdag begeleidden, was veel zwart gemaakt. Waarover Manafort heeft gelogen weten we niet. Wat Stone wil verzwijgen weten we niet.

Hypothesen en theorieën te over. De afgelopen dagen zijn overal stukken verschenen met koppen als ‘Waarom Trump zich zorgen moet maken’ (The Washington Post) en ‘Mueller bouwt aan een samenzweringszaak die waarschijnlijk Trump en zijn familie zal vangen’ (USA Today). Het Trump-project in Moskou kan met stippellijntjes prima worden verbonden met de eerder bekende feiten: Trump had kennelijk ook een zakelijk motief om Rusland en Poetin te vriend te houden.

Maar het is nog lang geen antwoord op de hoofdvraag of Trump met de Russen heeft samengewerkt om de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden.

Amateuristisch

Voor alle duidelijkheid: dát de Russen dat hebben gedaan, is door inlichtingenwerk aangetoond. Mueller heeft twaalf Russen aangeklaagd voor het hacken van computers van de Democraten, en dertien voor beïnvloeding via sociale media. En er zijn opvallend veel contacten tussen de Trump-campagne en de Russen, ook al lijken die voor zover bekend nogal ad hoc en amateuristisch. Zowel het Trump-kamp als het Kremlin heeft consequent gelogen over die politieke en zakelijke contacten – en beide partijen lijken dus iets te verbergen te hebben.

Het is mogelijk dat de Russen verlichting van de economische sancties wilden – daar heeft Flynn met de Russen over gesproken, en het lijkt ook onderwerp te zijn geweest van de beruchte ontmoeting in Trump Tower in de zomer van 2016. Maar het is nog steeds goed mogelijk dat de Russen helemaal niets van Trump wilden in ruil voor hun hackhulp, omdat ze zijn ‘America first’-presidentschap al voldoende beloning vonden voor hun inspanningen.

Morgen kan er in de onwetendheid verandering komen, omdat Mueller dan openbaar maakt waarom hij de afspraken met de al veroordeelde Manafort wil verbreken. Waarover heeft Manafort gelogen? Is hij de missing link tussen Trump en WikiLeaks, dat door Mueller wordt beschouwd als de uitcheckbalie voor de door de Russen gehackte documenten, zoals The Guardian vorige week op gezag van niet al te betrouwbare bronnen beweerde? Heeft hij Trumps familieleden, zoon Donald jr. of schoonzoon Jared Kushner, die net als Manafort bij de bijeenkomst in Trump Tower waren, met zijn leugens in de problemen gebracht?

Ook de bekentenis van Cohen over de toren in Moskou kan gevolgen hebben voor de naaste familieleden van Trump. Ook zij hebben daarover waarschijnlijk getuigenissen afgelegd – Kushner tegen Mueller, Donald jr. tegen het Congres – en hebben dus mogelijk iets anders gezegd dan Cohen beweert.

Het is mogelijk dat dat de uitkomst wordt van Muellers onderzoek: dat de hoofdrolspelers niet worden gepakt op een samenzwering, maar op meineed, obstructie van de rechtsgang of het beïnvloeden van getuigen. Trump zelf werd deze week nog van dat laatste beticht, omdat hij Stone op Twitter prees voor zijn onwil om mee te werken aan het onderzoek.

Het wachten is op de volgende aflevering van deze detectiveserie. Sommigen verwachten dat Mueller de Manafort-uitleg morgen zal aangrijpen om veel meer van zijn bevindingen te presenteren: dit omdat de minister van Justitie mag bepalen wat er met het eindverslag gebeurt, en dat is op dit moment Matthew Whitaker, die door Trump is aangesteld als opvolger van de ontslagen Jeff Sessions en die altijd kritisch is geweest over het Mueller-onderzoek. Hij kan het rapport, na presentatie aan het Congres, tot topgeheim bestempelen en besluiten er voorts niets mee te doen.