Britse nieuwssites toeteren al enkele dagen en zelfs weken over de ‘polar vortex’ die delen van Europa en Amerika in “arctische kou zal storten en onder de sneeuw kan bedelven”. Doemberichten die elke winter wel opduiken, maar vorige week stuurde onze Belgische klimaatexpert Jean-Pascal van Ypersele via Twitter plots ook een gelijkaardig bericht de wereld in. “De vortex splitst zich in drieën boven de Noordpool en kan vanaf de tweede helft van januari in delen van Amerika en Europa voor zwaar winterweer zorgen”, klonk het.

Twee weken

Weerman David Dehenauw bevestigt dat er momenteel iets aan de hand is boven de Noordpool. “Daar zit altijd de poolwervel of polar vortex: een lagedrukgebied waar op twintig kilometer hoogte ijskoude winden tegen de wijzers van de klok in draaien”, zegt hij. “Nu is die vortex verstoord door warme lucht waardoor het lagedrukgebied een hogedrukgebied wordt en de windrichting omdraait. Wind uit het oosten dus, die geleidelijk aan daalt tot op het aardoppervlak. Op die manier kan die polaire lucht ook tot bij ons raken. Wat we vorig jaar meemaakten. Maar ik zeg kan, omdat het niet zeker is. Alles hangt af van de positie van het hogedrukgebied: iets meer richting Rusland en we krijgen veeleer wind uit het zuiden dan het oosten. Wat het wordt, kunnen we ten vroegste eind deze of begin volgende week zeggen omdat het toch zo’n veertien dagen duurt voor het effect van de verstoorde vortex zich vertaalt in een weersverandering. En zo ver in de toekomst hebben we geen betrouwbare weerkaarten. Het enige wat nu zeker is, is dat de vortex ­verstoord is en dat zoiets de kans op winterweer later deze maand verhoogt.”

Klimaatsverandering

Vaak wordt gezegd dat een verstoring van de polaire vortex te maken heeft met de opwarming van het klimaat. “Maar dat klopt niet”, zegt Dehenauw. “Het is een fenomeen dat zich al ­langer voordoet. Alleen kende zo goed als niemand die term tot het hier vorig jaar in februari plots stenen uit de grond vroor en de Britse media polar vortex lanceerden bij het brede publiek.”