'Telenet en Belgacom hebben ons weggegeven'

'Maak televisie goedkoper voor wie reclame wil kijken.' Met die opmerkelijke oproep probeerde Peter Bossaert, CEO van de VMMa, deze week het probleem van het uitgesteld kijken te counteren. Een goedkope versie van de digicorder waarbij enkel reclame doorspoelen onmogelijk is zou de commerciële zenders in de toekomst meer financiële ademruimte kunnen geven. Nu steeds meer kijkers reclameblokken doorspoelen zien de commerciële omroepen hun inkomsten kelderen.

"Met een programma als Danni Lowinski halen we één miljoen kijkers", vertelt Bossaert die onder andere VTM, 2BE en Vitaya onder zijn hoede heeft. "Alleen kijken slechts 650.000 van die kijkers live naar dat programma, de andere 350.000 kijkers nemen het op om het op een later tijdstip te bekijken." Wanneer ze dat dan ook effectief doen, spoelt 80 procent van die kijkers de reclameblokken door. Logisch dus dat adverteerders enkel willen betalen voor de 650.000 kijkers die dat niet kunnen doen. "Dat betekent dat we ruim een derde van onze kijkers niet te gelde kunnen maken", becijfert Bossaert. "De opbrengsten uit het uitgesteld kijken verdwijnen integraal in de zakken van de distributeurs. Dat is de kern van het probleem."

Om uit te leggen hoe dat komt, pakt Bossaert uit met een geschiedenisles die begint in 2004. "Toen is er een project op poten gezet - 'Vlaanderen Interactief'-dat de interactieve televisie van de toekomst naar Vlaanderen moest brengen. Een project van Telenet, de Vlaamse omroepen en de Vlaamseoverheid, met drie uitgangspunten: de omroepen zorgden voor de content, de distributeurs brachten die tot bij de kijkers en de inkomsten die daaruit voortvloeiden moesten eerlijk verdeeld worden. Die afspraken werden destijds erkend door alle partijen. Ook door de distributeurs.

"Maar wat is nadien gebeurd? De digitale televisie veroverde Vlaanderen. Iedereen meer kanalen in een betere kwaliteit. Fantastisch nieuws dus. Telenet ging nog een stap verder en liet kijkers toe om programma's op te nemen en die opnames ook door- en terug te spoelen. Flexview heette dat, een functie die toen 4,95 euro per maand kostte. Op zich was dat geen probleem, indien de extra inkomsten uit Flexview netjes tussen Telenet en de zenders werden verdeeld. Echt fout ging het pas toen Telenet en Belgacom elkaar met zogenaamde packs beconcurreerden, pakketten waarin naast televisie ook telefonie en internet was inbegrepen. Toen is al heel snel beslist om die opnamemogelijkheden bij zo'n pakket cadeau te doen. Gratis, bij wijze van geschenk voor de abonnee. Telenet en Belgacom hebben ons in hun concurrentiestrijd gebruikt als extraatje. Ze hebben ons weggegeven. Als een washandje dat je gratis bij een pak zeep krijgt."

Niet alleen het ego van de zenders werd daardoor gekrenkt, de commerciële omroepen voelden het ook meteen in hun portefeuille. "Voordien was de meerwaarde van het uitgesteld kijken duidelijk aantoonbaar: 4,95 euro per maand. Toen de dienst gratis werd viel dat weg. Dat was meteen ook het einde van het voornemen om de inkomsten uit digitale televisie netjes te verdelen tussen zenders en distributeurs. Uit pure hebzucht wou men zich daar niet aan houden."

En nu hopen jullie dat de politieke wereld met een wijziging van het mediadecreet voor een oplossing zorgt?

"Eigenlijk is het triest dat het zover is moeten komen. Maar wanneer er geen respect is voor zelfs de meest evidente economische principes, dan is het aan de overheid om in te grijpen. Het is alsof supermarkten plots zouden beslissen om flessen frisdrank open te maken om die daarna bekertje per bekertje aan hun klanten te verkopen in de hoop zo meer winst te maken. Dat zouden de Coca-Cola's van deze wereld toch ook niet pikken? Niemand zou dat trouwens betwisten. Maar voor televisie geldt dat blijkbaar niet. Wij maken een product maar de distributeurs mogen bepalen hoe dat bij de kijker komt. Als ik dan zie hoe enthousiast de overheid probeert om het monopolie van Electrabel te breken, dan vraag ik me af waarom ze wat televisie betreft langs de zijlijn blijft staan. Onze sector maakt enorme veranderingen door, maar we werken nog steeds met dezelfde regelgeving van 20 jaar geleden. Wij vragen gewoon om duidelijke regels op papier te zetten, want die zijn er op dit moment niet."

Waar past een goedkope digicorder

in dat verhaal?

"Als mensen reclame willlen doorspoelen moet dat kunnen, want daar betalen ze vandaag al rijkelijk voor. De Vlaamse kijker betaalt nu al vijftig procent meer om tv te kijken dan in analoge tijden. Het laatste wat we willen is dat televisie kijken nog duurder wordt. Wel integendeel. Maar we willen mensen wel motiveren om reclame te kijken, door hen te belonen met een goedkoper tv-abonnement.

"Natuurlijk willen we dat de distributeurs ons ook vergoeden voor de kijkers die ervoor kiezen reclame te skippen, maar dat is een probleem dat wij zelf met de distributeurs moeten oplossen. Daar willen we de kijker niet mee lastigvallen."

Jullie willen niet alleen dat de distributeurs een goedkope digicorder lanceren, ze moeten ook nog eens extra geld op tafel leggen?

"We willen wat ons toekomt. En dat gemaakte afspraken nagekomen worden. Het kan toch niet dat alle winsten van digitale televisie naar één partij gaan. Vandaag krijgen we niets voor die uitgestelde kijkers, terwijl die wel degelijk geld in het laatje brengen. De opnamefunctie wordt gewoon niet meer apart gefactureerd maar zit geïntegreerd in de huurprijs die je voor een digicorder betaalt."

Telenet zegt nochtans geen winst te maken met de verhuur van die toestellen. Net daarom is een goedkope variant ervan economisch niet rendabel.

"Absolute nonsens. Trouwens, als zij nu niks met die digicorder verdienen, laat ons die toestellen dan verdelen. Wij zijn er zeker van dat er wel degelijk winst mee te maken is.

"De digicorder gaatover een paar jaar trouwens sowieso de vuilnisbak in. Kijk naar diensten als Netflix, AppleTV of onze eigen Stievie-app die we samen met de andere zendersop dit ogenblik testen. Ik ben er zeker van dat een kijker die nu gemiddeld 23 euro per maand betaalt om tv te kijken dat morgen veel goedkoper en gebruiksvriendelijker kan. De alternatieven komen er in sneltempo aan."

Is het niet te makkelijk om enkel de digicorder met de vinger te wijzen? Schort er ook niet iets aan de manier waarop televisiereclame wordt gemaakt?

"We hebben de voorbije jaren heel wat onderzoek gedaan naar en aandacht besteed aan onze reclameblokken. Met resultaat, het zap-percentage (het percentage kijkers dat wegzapt bij reclame) bij vtm ligt momenteel op zeven procent. Dat is historisch laag. Mensen hebben geen probleem met reclame.

"Maar het uitgesteld kijken is een ander verhaal. Wie uitgesteld kijkt, verwacht geen reclame. Net zoals je dat tijdens het bekijken van een dvd ook niet verwacht. De inhoud van zo'n reclameblok heeft daar weinig mee te maken. Ook al laat je tijdens zo'n reclameblok een samenvatting van Anderlecht - Club zien, dan nog spoelen mensen die door."

Er zijn ondertussen toch alternatieven voor het traditionele reclameblok?

"Dingen als product placement (het integreren van merken binnen programma's) of pre-rolls (korte reclamefilmpjes net voor een bepaald programma of beeldfragment) zijn wel leuk en interessant maar het blijft wel een heel beperkte markt. We kunnen vandaag twaalf minuten reclame per uur verkopen, wanneer je met pre-rolls werkt hou je één of twee spotjes per programma over. Het ene kan dus onmogelijk het andere compenseren. In het beste geval worden dat soort zaken in de toekomst een kers op de taart. Meer niet."

Hoe ziet de toekomst eruit als de overheid niet ingrijpt?

"Dan blijft er van het Vlaamse televisielandschap niets meer over. Kwaliteitsfictie wordt door 30 à 35 procent van de kijkers uitgesteld bekeken. En dus stellen commerciële zenderszich de vraag of het sop de kool nog wel waard is. Het derde seizoen van Code 37 had exact evenveel kijkers als het eerste seizoen dat we in 2009 uitzonden. Alleen bracht elke aflevering van dat eerste seizoen 30.000 euro op, terwijl we bij het laatste seizoen aan elke aflevering 10.000 euro verloren. Gratis content bestaat nu eenmaal niet. Goedkope content bestaat wel, maar dat is niet meteen de richting waarin wij willen evolueren."