Fortuin en adellijke roem op de kap van asbestslachtoffers

Op het feest voor het honderdjarige bestaan van de Eternit-groep in 2005 was prins Filip van de partij. Niet om de asbestslachtoffers een hart onder de riem te steken, want daarover viel er tijdens dit jubileumfeest geen woord. Nee, Filip was daar om enkele telgen van de familie Emsens, medestichters van Eternit , in de adelstand te verheffen.

Vandaag trekt Eric Jonckheere naar de rechtbank tegen datzelfde Eternit, hij verloor zijn ouders en twee van zijn broers aan ziektes gelieerd aan asbest. Zelf is hij ook besmet. Tot nu toe gelukkig zonder veel fysiek gevolg, maar het is bang afwachten. Hij groeide op aan de voet van de Eternitfabrieken in Kapelle-op-den-Bos. Zijn verhaal is schrijnend en tegelijk moedig. Hij is de eerste die dit gevecht in ons land aandurft. Al erfde hij de zaak eigenlijk van zijn moeder, Françoise. Zij stierf in 2000 aan mesothelioom, ofwel asbestkanker, lang voor de procesdatum.

Asbest werd in het begin van de twintigste eeuw beschouwd als een wondermateriaal: goedkoop en voor van alles en nog wat te gebruiken. Dakbedekkingen, gevelbekledingen, strijkplanken, vloerbedekking, isolatiemateriaal, noem maar op, geen Vlaamse koterij of er lag een asbestplaat op. De Eternitfabriek draaide overuren, stelde 2.500 mensen tewerk en deelde gratis asbest uit aan de omwonenden.

Ondertussen staat onomstotelijk vast dat asbest ernstig kankerverwekkend is. Maar dat is niet nieuw. Al in de jaren '50 werd het verband tussen asbest en kanker wetenschappelijk bewezen en in de jaren '60 werd daarover veelvuldig bericht in de vulgariserende pers. Wir haben es nicht gewusst gaat hier dus geenszins op. En toch deden producenten en politici in België (en Zwitserland) lange tijd alsof hun neus bloedde. Overal in Europa werd gebruik en productie meteen verboden. Maar in Kapelle-op-den-Bos ging men lustig door met produceren, terwijl de kinderen van de werknemers op de asbestvuilnisbelten speelden.

Sluipmoordenaar

Asbest is een sluipmoordenaar en maakt(e) veel slachtoffers, zowel via professionele blootstelling, als via blootstelling van werkkleding, milieu en asbesthoudend producten. Het totaal aantal slachtoffers blijft oplopen. Maar exacte cijfers zullen we wellicht nooit kennen, aangezien in België enkel het aantal mesotheliomen op een adequate manier wordt geregistreerd. In veel andere gelieerde gevallen mag men al blij zijn dat op de overlijdensverklaring staat dat het om "een longaandoening" gaat.

Het is duidelijk dat overheid en producenten decennialang geldgewin lieten primeren op de volksgezondheid. Men kan moeilijk ontkennen dat er een zekere perfide systematiek zat in de toenmalige beleidsbeslissingen. Pas op 1 april 2007 wordt in ons land een Asbestfonds opgericht. En wat op het eerste gezicht een goede zaak lijkt voor slachtoffers van asbestvervuiling, blijkt al snel een vergiftigd geschenk. Want in één en dezelfde legislatieve beweging vrijwaarde de toenmalige regering de vervuilers van gerechtelijke vervolgingen en zware schadevergoedingen. Een slachtoffer dat een beroep doet op het fonds kan dus geen schadeclaims laten gelden voor de rechtbank. Nergens anders in de Westerse wereld heeft men het zo begrepen, alleen in België. En alleen voor asbest. Slachtoffers die in ons land beroep doen op het Fonds Medische Ongevallen kunnen immers wel daarnaast nog een proces aanspannen. Maar dat is nog niet alles. Bij de oprichting van het Asbestfonds werd ervoor gekozen om de vervuilers ook financieel buiten schot te houden. Want wie financiert het Asbestfonds denk u? Juist ja, de belastingbetaler via een bijdrage vanuit de inkomsten uit btw, en alle bedrijven via de sociale bijdragen. Ieder bedrijf, asbestproducerend of niet, draagt dus evenveel bij. De gewetenloze asbestproducent komt er bijzonder goedkoop vanaf.

Dat dit onaanvaardbaar is, moet voor ieder weldenkend mens duidelijk zijn. Dat de bijdrage van de vervuiler aan de financiering van het fonds moet worden opgetrokken, is eigenlijk de logica zelve. Dat kan door het wettelijk te verankeren of door de rechter de mogelijkheid te geven om de veroordeelde vervuiler op te leggen het fonds financieel te spijzen, een beetje zoals dat het geval is voor het verkeersboetefonds. Het ligt ook voor de hand dat slachtoffers van asbest naast het beroep dat zij kunnen doen op het Asbestfonds, ook de mogelijkheid moeten hebben om via gerechtelijke weg een volledige schadevergoeding te bekomen.

Gewetenloos geldgewin

De industrie heeft lang genoeg verdiend aan het verwerken en verspreiden van dit gevaarlijke product. Hoog tijd dat ook de sector de verantwoordelijkheid neemt voor de gevolgen van hun gewetenloze geldgewin. En dat de politiek niet langer bezwijkt onder druk allerhande in dit dossier, op de kap van de duizenden slachtoffers in ons land en ver daarbuiten. Ik hoop dan ook op massale steun van mijn collega-senatoren bij de bespreking van mijn wetsvoorstellen ter zake. Zo niet, dan vallen de maskers.

INFO:
Vandaag start het langverwachte proces tegen dak- en gevelproducent Eternit in verband met asbest. Louis Ide dringt aan om het Asbestfonds te hervormen.