18 schokkende feiten over de globale watercrisis

Er is niets essentiëler dan water om te overleven, en toch heerst over de hele planeet een watercrisis. Op veel plaatsen hebben mensen het moeilijk water van goede kwaliteit te vinden om te kunnen drinken en koken, om zich te kunnen wassen, en om aan landbouw te doen. Volgens de Verenigde Naties dreigen deze mensen door de waterschaarste nog generaties lang in armoede te moeten leven.

De voorbije decennia is er al veel vooruitgang geboekt om de armere delen van de bevolking van water te voorzien. Toch is er nog veel werk, want wereldwijd hebben 844 miljoen mensen geen toegang tot proper water. Vooral vrouwen en kinderen worden ernstig getroffen door de watercrisis. Kinderen zijn het meest kwetsbaar voor ziekten die vuil water kan verspreiden. Vrouwen en jonge meisjes hebben dan weer de taak om urenlang rond te lopen met kruiken vol water voor hun familie.

Een kraantje met stromend water lijkt voor ons iets banaals, maar voor honderden miljoenen mensen is dit waardevoller dan goud. Daarom zetten we 18 schokkende feiten over de globale watercrisis op een rij.

1. In 2025 kan de helft van de wereldbevolking te weinig water hebben

Een vrouw met boerka giet water uit een bidon in een gele kom om te koken, terwijl ze gehurkt in het zand zit. Grote delen van de wereld bevinden zich in een watercrisis.
(EPA)

Enkele jaren geleden leefden volgens officiële cijfers meer dan anderhalf miljard mensen in gebieden met een absoluut watertekort. Toen werd voorspeld dat tegen 2025 mogelijk de helft van de wereldbevolking met de watercrisis te maken zal krijgen. De Verenigde Naties onderscheiden twee vormen van watertekort. Zo’n 1,2 miljard mensen leven in landen met een fysiek watertekort. Dat heeft meestal met klimaat te maken en in twee op de drie gevallen is de droogte daardoor een tijdelijk fenomeen, dat afhangt van de seizoenen.

Nog eens 1,6 miljard mensen leven dan weer in gebieden met economische waterschaarste. Daar is meestal wel genoeg water aanwezig, maar ontbreekt de infrastructuur om het water bij de bevolking te brengen. Of het aanwezige water is gewoon te vervuild om door mensen te worden gebruikt. Oorzaken zijn vaak overmatig waterverbruik voor industrie en landbouw.

Grote watertekorten zijn er bijvoorbeeld in Jemen, waar terroristische groeperingen de toegang voor burgers beperken. Sanaa, de hoofdstad van Jemen, is zelfs op weg om de eerste stad te wereld worden die droog komt te staan. Ook Libië ondervindt door de onrust van de voorbije jaren watertekorten. In Jordanië is water een probleem, omdat het land in een van droogste gebieden op aarde ligt. Hetzelfde geldt voor landen in het westen van de Sahara.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

2. In de twintigste eeuw is het waterverbruik verviervoudigd

Het watertekort is vorige eeuw ontstaan, omdat er steeds meer water verbruikt werd. Tussen 1900 en 2000 is er sprake van een verviervoudiging. En eigenlijk is het grootste deel van die toename toe te schrijven aan de tweede helft van de twintigste eeuw.

Wereldwijd wordt 70% van het water voor landbouw gebruikt. Onder druk van een steeds groter wordende wereldbevolking is daar de voorbije decennia het waterverbruik ook het felst gestegen. Zo’n 20% wordt door industrie opgeëist, wat ook een forse toename veroorzaakt. En slechts 10% gebruiken we thuis om te drinken, te koken of te wassen. Die verdeling durft per land wel eens fors te verschillen. België heeft bijvoorbeeld minder landbouwgronden, en hier verdwijnt 80% van het water in de industrie.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

3. Een kwart van de landbouw kampt met waterschaarste

Een tractor rijdt over een veld. Ook de landbouw wordt zwaar getroffen door waterschaarste.
(EPA)

Water en voedsel zijn cruciaal voor de mens, en daardoor is de relatie tussen beide factoren vaak problematisch. Enerzijds geven we veel water op voor landbouw. Anderzijds is waterschaarste op veel plaatsen de oorzaak waarom die landbouw niet genoeg voedsel kan produceren om alle monden te voeden.

Op globaal niveau zouden we met landbouw veel meer gewassen moeten kweken dan mogelijk is met de totale watervoorraad. In risicogebieden gaat jaarlijks tot 40% van de oogst verloren. In extreem droge gebieden kan dat verlies zelfs tot 80% oplopen. Gewassen die zwaar te lijden hebben, zijn bijvoorbeeld katoen, tarwe, maïs, vezelgewassen en noten.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

4. Elke 15 seconden sterft een kind aan een ziekte die met watervervuiling te maken heeft

Voor kinderen is watervervuiling het gevaarlijkst. Ze zijn immers heel kwetsbaar voor de ziekten die via besmet water verspreid worden. Volgens UNICEF sterven op die manier dagelijks 6.000 kinderen, wat neerkomt op gemiddeld vier kinderen per minuut of één kind per 15 seconden. Zo’n 2,2 miljoen mensen op een totaal van vier miljard gevallen van diarree zouden volgens de organisatie bezwijken.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

5. China importeert door de watercrisis voedsel dat meer land opeist dan de oppervlakte van heel Californië

Uiteraard heeft China als land met de meeste inwoners ter wereld ook veel last van de watercrisis. Terwijl de Chinese economie almaar is blijven groeien, slaagde het land er niet in om zelf voldoende gewassen voor alle bewoners te produceren. De twee fenomenen hangen ook samen, want China heeft veel water nodig om de producten te maken die het land onder andere naar de Verenigde Staten exporteert. De textielsector is bijvoorbeeld een industrietak die veel ‘verborgen’ water consumeert.

Intussen is de handelsbalans tussen beide landen wel aan het verschuiven, maar in 2014 stelden cijfers nog dat de volledige voedselimport van China evenveel grond nodig had als de oppervlakte van de Amerikaanse staat Californië. Ook met de toegang tot proper water is het in een groeiland als China nog niet goed gesteld. Volgens het magazine TIME beschikt 25 tot 33 procent van de Chinezen niet over veilig drinkwater.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

6. Daarom importeert China nu al meer water dan de VS olie

Olie werd ooit het zwarte goud genoemd, maar vermoedelijk wordt water in de toekomst veel waardevoller. In China is vooral de beperkte watervoorraad een groot probleem. Het land heeft slechts een fractie van de globale waterbronnen, maar moet er wel een vijfde van de wereldbevolking mee van drinkwater voorzien. Volgens een rapport uit 2013 is China daardoor de grootste markt voor flessenwater geworden. Op die manier zou China dus al meer water importeren dan de Verenigde Staten olie.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

7. Ongeveer 80% van de Chinese rivieren zijn zo vervuild dat er geen leven in mogelijk is

Een vervuilde rivier vol plastic afval in China met wolkenkrabbers op de achtergrond.
(EPA)

Die beperkte watervoorraad mag natuurlijk geen excuus zijn om een ander probleem te verzwijgen: de rivieren in China behoren tot de meest vervuilde waterlopen ter wereld. In Shanghai was volgens een studie in 2015 liefst 85% van het water uit de rivieren rond de stad ondrinkbaar. En meer dan de helft van dat water kon ook voor andere doeleinden niet worden gebruikt. Ook in Peking blijkt bijna 40% van het water zo vervuild dat het nergens goed voor is.

Slechts 5% van het water in China zou drinkbaar zijn. In de grootste rivieren moet 80% van de watervoorraad door mensen volledig vermeden worden. Het land heeft wel doelstellingen om de situatie te verbeteren, maar die worden voorlopig niet gehaald. Nu steeds meer Chinezen toegang hebben tot een meer welvarende levensstijl zal de druk op de overheid vermoedelijk toenemen.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

8. De ‘Great Lakes’ zijn goed voor meer dan 20% van de globale watervoorraad

De Grote Meren op de grens tussen Canada en de Verenigde Staten behoren tot ’s werelds grootste waterbronnen. Ze bevatten liefst 21% van het zoetwater op deze planeet. Toch staan ook deze bronnen door de watercrisis onder druk. Zo is een groot deel van de Chinese import van water afkomstig uit de Grote Meren. Op die manier groeit ook de bezorgdheid over de lokale economie die van deze meren afhankelijk is.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

9. In India zal het water tegen 2050 op zijn

Ook dat andere enorme land in ontwikkeling, India, heeft grote waterproblemen. Volgens projecties van de Wereldbank zal India tegen 2050 geen eigen watervoorraad meer hebben. Nu is grondwater nog voor 40% van de watervoorziening verantwoordelijk, maar die voorraad is snel aan het slinken. In 2020 zouden liefst 21 grote steden in India droog kunnen vallen. Dat is heel zorgwekkend, want nu al sterven er jaarlijks tientallen tot honderden mensen tijdens een hittegolf.

Premier Narendra Modi beloofde tijdens zijn campagne wel werk te zullen maken van een waterleiding die ieder huis van water zal voorzien. Maar een rapport van de Verenigde Naties vreest dat water in de toekomst iets zal worden wat enkel de meest welvarende burgers van het land zich kunnen veroorloven. Honderdduizenden mensen lopen het risico om de komende decennia in een watercrisis verzeild te geraken.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

10. Driekwart van het water in India is vervuild door afval

Mensen lopen door met plastic bezaaid water in India, een land waar de watercrisis ernstige gevolgen kent.
(EPA)

Net zoals in China zijn vervuilde rivieren een groot probleem in India. Meer dan 70% van het water is er besmet. Toch hebben mensen het water nodig, waardoor zo’n 20% van de ziektes in India te wijten zijn aan watervervuiling. Er worden wel inspanningen geleverd om de situatie te verbeteren, maar volgens Reuters krijgt slechts een derde van het water een behandeling. De rioleringen vervuilen zo nog steeds meren en rivieren met menselijk en agrarisch afval, en uiteindelijk sijpelt dat ook in het grondwater.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

11. Saoedi-Arabië probeert drastisch op water te besparen

Saoedi-Arabië is na de Verenigde Staten en Canada de grootste waterverbruiker per capita. Daarom heeft de overheid in het land een programma gelanceerd dat het dagelijkse waterverbruik per persoon tegen 2020 van 263 liter tot 200 liter moet doen verminderen. In 2030 mogen de Arabieren nog maar 150 liter water per dag gebruiken.

Als een van de droogste landen ter wereld zag Saoedi-Arabië de productie aan tarwe instorten, waardoor enkele jaren geleden bijna de volledige voorraad moest worden geïmporteerd. De voorbije jaren is de productie echter toch weer fors toegenomen.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

12. Jaarlijks verhuizen tientallen miljoenen mensen naar steden waar ze geen sanitaire voorzieningen hebben

Steden zijn als magneten en trekken jaarlijks tientallen miljoenen nieuwe inwoners aan. Mensen verlaten het platteland in de hoop dat ze in een stad een beter leven zullen vinden. Sommige steden gaan hier goed mee om, maar in veel gevallen ontstaan nieuwe buurten zonder sanitaire voorzieningen.

Volgens de Verenigde Naties woont nu ongeveer 55% van de wereldbevolking in een stad, maar tegen 2050 zou dat al 68% zijn. Dat zijn 2,5 miljard nieuwe stadsbewoners. En liefst 35% daarvan zal z’n intrek nemen in steden in China, India of Nigeria. Ook dat zorgt er weer voor dat de watervoorraad in deze landen onder druk komt te staan.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

13. Bijna het hele zuidwesten van de VS heeft last van droogte

Een brandweerwagen komt aangereden terwijl naast de weg een grote bosbrand woedt.
(EPA)

De voorbije jaren kreeg het zuidwesten van de Verenigde Staten met een extreme droogte te maken. Volgens een rapport van de klimaatdienst van de Amerikaanse overheid ondervinden ook de bewoners van deze staten al veel hinder. In Colorado was er vorig jaar een seizoen met intense bosbranden en op sommige plaatsen werd een verbod op waterverbruik afgeroepen.

In New Mexico bereikte het niveau van de Rio Grande een dieptepunt, waardoor de rivier dreigde op te drogen. Daarom werd grondwater toegevoegd, zodat de rivier zou blijven stromen. De voorbije winter verbeterde de situatie een beetje, maar deze regio blijft ook de komende jaren heel gevoelig voor extreme droogte.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

14. Door deze droogte breekt de prijs van vlees en gevogelte in de VS alle records

De droogte heeft ook gevolgen voor de landbouw. Zo bereikt de Amerikaanse prijsindex voor vlees, gevogelte, vis en eieren voortdurend nieuwe records. Dat was het geval in 2018, en ook 2019 zou volgens voorspellingen een nieuw recordjaar kunnen worden. De Verenigde Staten zijn ook een belangrijk exportland voor onder andere rundvlees.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

15. Ook in de VS is het water in 40% van de rivieren te vervuild om door mensen te worden gebruikt

Vervuilde rivieren zijn niet alleen in de Aziatische groeilanden een probleem, want ook in de Verenigde Staten is veel water door vervuiling onbruikbaar. Liefst 40% van de Amerikaanse rivieren en 46% van de meren zou volgens cijfers van enkele jaren geleden te vervuild zijn om door mensen te worden gebruikt. Nochtans is de situatie de voorbije halve eeuw wel verbeterd.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

16. Ontzilting is niet de Heilige Graal voor de watercrisis

Water stroomt door een ontziltingsfabriek.
(EPA)

Kunnen we een tekort aan zoetwater niet oplossen door zoutwater drinkbaar te maken? De wetenschap is al een tijdje bezig met ontzilting als oplossing voor de globale watercrisis, maar het zou verkeerd zijn om hier de Heilige Graal in te zien. Het is vooralsnog bijzonder duur om ontziltingsinstallaties te bouwen, de technologie vergt heel veel energie, het is behoorlijk schadelijk voor het milieu, en eigenlijk kunnen alleen steden en gebieden aan de kusten hiervan gebruik maken.

In sommige droge gebieden vormt ontzilting wel al een belangrijk aandeel in de productie van drinkwater. Onder andere Australië, Chili, Israël en Saoedi-Arabië zijn hier al mee bezig. De technologie is dus zeker niet nieuw, maar voorlopig ziet het er niet naar uit dat de crisis hiermee kan worden opgelost. Uiteindelijk produceert zo’n fabriek ook niet veel water, waardoor de kosten en het energieverbruik alleen maar zwaarder gaan doorwegen.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

17. De plastic soep in de oceaan wordt echt een probleem

Een zwarte jongen wordt omringd door plastic in het water. Ook dit maakt deel uit van de globale watercrisis.
Grote M (EPA)

Niet alleen in rivieren en meren, maar ook in de oceanen is er sprake van een watercrisis. Daar is plastic de grote boosdoener. We produceren met z’n allen jaarlijks zo’n 100 miljard kilo plastic, en ongeveer 10% daarvan eindigt in de oceaan. In de Stille Oceaan hoopt dat plastic zodanig op dat er als het ware een soort plastic eiland ontstaat. Die zone vol plastic afval zou al breder zijn de Verenigde Staten en meer dan 100 miljoen ton plastic bevatten.

Dat plastic is niet alleen schadelijk voor het leven in de oceaan, het kan op die manier ook in onze voedselketen terechtkomen. Heel wat vissen die gevangen worden, blijken immers plastic in hun maag te hebben. Tegelijk blokkeert dat plastic zonlicht voor de oceaanbodem, waardoor algen en plankton niet meer kunnen groeien. En dat is de basis van de hele voedselketen. Op termijn zou dit dus tot een nog veel grotere crisis kunnen leiden.

[divider style=”solid” top=”20″ bottom=”20″]

18. In 2030 zal de vraag naar water de voorraad met 40% overstijgen

Uit al deze feiten valt maar één conclusie af te leiden: er dreigt een groot watertekort en de meerderheid van de wereldbevolking zal er op de ene of de andere manier mee te maken krijgen. Hoe zwaar dat tekort zal zijn? Volgens een rapport van de Amerikaanse overheid zou de vraag naar water tegen 2030 de voorraad met 40% kunnen overstijgen.

En die cijfers wijzen niet enkel op Azië of Afrika, plaatsen die we met droogte associëren. De watercrisis verspreidt zich over de hele wereld. Dus wanneer we tijdens de zomer te horen krijgen dat we zorgvuldig met water moeten omspringen, dan is daar wel degelijk een grondige reden voor …

Meer