De overheid leende nog nooit zo goedkoop dankzij negatieve rente: "Totaal absurde situatie"

De overheid heeft vandaag voor de eerste keer geld opgehaald waarop ze geen rente hoeft te betalen. Integendeel, wie vandaag geld leent aan de overheid, krijgt na 10 jaar minder geld terug. Dat komt door de negatieve rente.

Op de financiële markten valt vandaag nog eens het woord 'historisch' te horen, want voor het eerst leent de Belgische overheid tegen negatieve rente.

Wat betekent dat?

"De Belgische overheid kan niet alles betalen", vertelt Lode Vereeck, professor openbare financiën en lid van Open VLD in 'De Ochtend' op Radio 1. "Daarom gaat de overheid lenen. Vergelijk het met een gezin dat op het einde van de maand zijn rekeningen niet kan betalen. Maar als je geld leent, dan betaal je daar ook voor." Wie bijvoorbeeld 100.000 euro leent op 10 jaar, betaalt elk jaar een stukje van die lening terug. Na 10 jaar heb je dan geen 100.000 euro maar 105.000 euro terugbetaald. Die 5.000 extra die je betaalt, dat is rente. Je betaalt omdat je geld hebt kunnen gebruiken dat je eigenlijk zelf niet had.

"Wie geld uitleent, krijgt nu minder terug", vertelt VRT NWS-journalist Michaël Van Droogenbroeck. Met een voorbeeld: als 100.000 euro leent, betaal je uiteindelijk maar 99.600 euro terug. En dat komt dus omdat de rente voor het eerst negatief is. "Eigenlijk is het een totaal absurde situatie."

Dat is toch goed nieuws? Of niet?

Geld lenen en minder geld terug moeten betalen. Dat lijkt positief. Of niet? "Wel op korte termijn is dat zeker positief", analyseert Vereeck. "Zeker voor de overheid. Die kan nu erg goedkoop lenen. Vandaag moet de Belgische staat in het totaal 10 miljard euro rente betalen. Als we al onze schuld zouden kunnen herfinancieren, zoals je met een woonlening kan doen, dan zou er opeens 10 miljard vrijkomen.  Met dat geld zouden we heel veel dingen kunnen doen."

Vandaag heeft de overheid zowat 1,2 miljard euro geleend tegen een negatieve rentevoet van -0,04%. Dat betekent dus dat de overheid na 10 jaar geen 1,2 miljard moet terugbetalen maar ruim 1,1 miljard euro.

"Maar elk voordeel heeft ook zijn nadeel", waarschuwt Vereeck. "Eigenlijk betekent dit dat je nu projecten kan beginnen die geen winst moeten maken. Als je in normale omstandigheden 100.000 euro gaat lenen, dan moet je een zeker rendement kunnen halen, want na verloop van tijd moet je bijvoorbeeld 105.000 euro kunnen terugbetalen. Dat is met een negatieve rente niet het geval. Het gevaar is daarom dat we nu projecten gaan opstarten die eigenlijk niet rendabel zijn."

Het gevaar is dat we nu projecten gaan opstarten die eigenlijk niet rendabel zijn

Lode Vereeck, professor openbare financiën en lid van Open VLD

"Bovendien is het nu wel goedkoop om te lenen, maar ooit moet voor die projecten opnieuw geleend worden. En dan tegen hogere rentes. Dus het gevaar is dat we nu veel schulden maken, die we uiteindelijk op lange termijn duur gaan betalen."

Waarom teken je in op een belegging waar je uiteindelijk geld voor moet bijleggen?

"Dat zijn zeker niet de kleine particuliere beleggers", vertelt VRT NWS-expert Steven Rombaut. "Maar wel grote institutionele beleggers zoals pensioenfondsen en verzekeraars. Ze kunnen hun centen niet allemaal in bijvoorbeeld aandelen stoppen. Die zijn vaak te risicovol."

"Maar ook gewoon cash op een bankrekening laten staan, is vaak geen optie. Daar worden de rentevoeten ook steeds vaker negatief. Dus om de risico’s te spreiden, zijn zij bereid om geld bij te leggen."

Meest gelezen