Boris Johnson is de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Voor de flampboyante politicus beloven het bijzonder moeilijke maanden te worden. ‘Onze mond is de afgelopen weken meermaals opengevallen.’
Boris Johnson is de nieuwe Britse premier en maakt later deze week zijn intrede in Downing Street 10, de ambtswoning van de Britse eerste minister. Voor Johnson beloven het bijzonder moeilijke maanden te worden. Naast de toegenomen spanningen met Iran én de Verenigde Staten zal Johnson zich de komende voornamelijk moeten bezighouden met het prangende brexitdossier.
Zoals de zaken er nu voor staan, zal het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober de Europese Unie verlaten. De moeilijke politieke context waarin de afscheidnemende premier Theresa May moest werken, is er niet beter op geworden. De Conservatieve partij heeft nog steeds geen meerderheid in het Britse parlement en moet rekenen op de gedoogsteun van de Noord-Ierse Unionistische Partij (DUP). Die wil niet weten van een noodoplossing voor de omstreden grenskwestie (ook wel de backstop genoemd, nvdr.) waarbij het landsdeel anders wordt behandeld dan de rest van het land. Bovendien is de druk op de Tories verder toegenomen na de riante overwinning van de Brexit Party bij de Europese verkiezingen.
Ook binnen de partij staan de verschillende kampen met getrokken messen tegenover elkaar. Drie regeringsleden hebben hun ontslag ingediend omdat ze onder de auspiciën van Johnson geen deel willen uitmaken van de Britse regering. Anderen dreigen er zelfs mee om de partij te verlaten en naar de Liberal Democrats over te stappen. De European Research Group, een conservatieve factie van dogmatische brexiteers onder leiding van Jacob Rees-Mogg, schaart zich wel achter Johnson en voert de druk op om de Unie zonder akkoord te verlaten.
Als de Britten in de afgrond willen springen, doen ze maar. Wij gaan ze er niet induwen.
Johnson staat net als zijn voorganger voor de opdracht om Kaïn en Abel met elkaar te verzoenen, een ogenschijnlijk onmogelijke opgave. Blijft alles dan bij het oude? Niet noodzakelijk. Vriend en vijand erkennen dat Johnson kan manoeuvreren als geen ander. Tijdens zijn politieke carrière heeft de 55-jarige Johnson zich op uiterst gewiekste manier naar de hoogste échelons van de Britse politiek opgewerkt. Kan hij dat tactisch vernuft opnieuw aanwenden om de patstelling op te lossen?
Betrouwbaar?
Johnson hanteert in ieder geval een andere strategie dan Theresa May. In tegenstelling tot zijn voorganger heeft Johnson meermaals benadrukt dat hij van eventueel uitstel niet wil weten. Dat zorgt voor de nodige tijdsdruk. De parlementaire procedure om een alomvattend brexitakkoord door het Lager- en het Hogerhuis te loodsen neemt minstens twee maanden in beslag. Als Johnson bij wijze van voorbeeld twee maanden nodig heeft om met Brussel tot een akkoord te komen – een ondenkbaar korte tijdsspanne – zou de formele uitstap pas voor midden november zijn. En dat is niet wat Johnson beloofd heeft.
Zal Johnson dan op zijn beloftes moeten terugkomen? Vraag is vooral in welke mate de flamboyante politicus meent wat hij zegt. Johnson staat erom bekend dat hij zich in alle mogelijke bochten wringt, ook al staan die haaks op wat hij eerder te kennen gaf. Als burgemeester van de Britse hoofdstad Londen wilde hij niet weten van een brexit, enkele jaren later schaarde hij zich onomwonden achter de VoteLeave-campagne. Naar aanloop van het referendum zei Johnson dat het Verenigd Koninkrijk wekelijks 350 miljoen pond zou uitsparen indien het de Unie zou verlaten, een onjuiste belofte waar hij nadien op moest terugkomen.
Ook in Brussel is men benieuwd of de volatiele Johnson zich tijdens de onderhandelingen wel betrouwbaar zal opstellen – een houding waar Theresa May in de Brusselse wandelgangen wel voor wordt geprezen. ‘Onze mond is de afgelopen weken meermaals opengevallen. Hij gaat met twee voeten vooruit en heeft bijna alle onderhandelingsdeuren dichtgegooid. We hopen dat hij snel duidelijk maakt waar hij precies op uit is’, vertelt een Europese topambtenaar op voorwaarde van anonimiteit aan Knack.
Hij zal er alles aan doen om op zijn stoel te blijven zitten.
Voor de Unie en haar lidstaten is de situatie verder wel zo klaar als een klontje. De onderhandelingen over terugtrekkingsakkoord met de regering van Theresa May worden niet opnieuw opgestart. Over de politieke verklaring, die het raamwerk vormt over de toekomstige handelsrelaties, kan wel gesproken worden. Daarmee blijft Brussel de bal in het kamp van het Verenigd Koninkrijk leggen. ‘Als de Britten in de afgrond willen springen, doen ze maar. Wij gaan ze er alleszins niet induwen’, illustreert de topambtenaar.
Nieuwe verkiezingen?
Johnson moet met andere woorden op zoek naar een oplossing aan zijn kant van het Kanaal. Probleem is dat Johnson nooit te kennen heeft gegeven hoe hij de huidige impasse precies wil doorbreken. Zijn uitlatingen staan bol van de feitelijke fouten en geven blijk van weinig kennis van de manier waarop de Europese Unie precies werkt. In Brussel verwacht men de komende maanden een stevige clash met Londen. ‘Johnson omringt zich met harde brexiteers uit de verkiezingscampagne’, vertelt een Europese diplomaat die nauw betrokken is bij de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk.
Maar als Johnson de komende maanden geen concrete resultaten kan voorleggen, moet hij niet op medelijden rekenen in het Britse Parlement. ‘Wat als hij na drie maanden al aankijkt tegen een vertrouwensstemming?’, vraagt de topambtenaar zich af. Nu Johnson na jarenlang zwoegen en zweten eindelijk het premierschap te pakken heeft, is hij niet van plan om dat meteen af te staan. ‘Hij zal er alles aan doen om op zijn stoel te blijven zitten’, vertelt de Europese diplomaat.
Daarom wordt gefluisterd dat hij uit persoonlijke overwegingen bereid is om het Verenigd Koninkrijk zonder akkoord uit de Unie te loodsen. Indien hij vervolgens nieuwe verkiezingen uitschrijft en het electoraat van de Brexit Party voor zich kan winnen, zou hij steviger in het zadel komen te zitten. Risico is natuurlijk wel dat de impact van de brexit – files, prijsstijgingen, bedrijven die hun productie verplaatsen etc. – roet in het eten zouden gooien. In dat geval moeten de Britten zich op 31 oktober niet verkleden om te griezelen op Halloween.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
