Moeder over haar ‘klimaatspijbelaar’ Anuna: “We maken ons nu wel een beetje zorgen over de omvang”

Er belt een Nederlandse journalist. Katrien Van der Heyden (50) neemt niet op. “Ik moet straks zeker terugbellen. Gisteren waren het de BBC en een New Yorks tv-station. Willen jullie koffie?”

Van der Heyden is in het gewone leven genderexpert en consultant in die materie. Maar haar leven is niet gewoon meer. Nu dochter Anuna met haar Youth for Climate-actie eerst 3.000 en deze week 12.500 ‘bosbrossers’ op straat kreeg, zit haar gezin in een mediastorm.

Zo erg verbazend is de maatschappelijke betrokkenheid van haar dochter niet, want ook bij Van der Heyden zelf zit dat erin. Ze heeft een tijdlang pleegkinderen opgevangen en ze bood zelfs Dries Van Langenhove onderdak aan te midden van de Schild & Vrienden-heisa. “Beste Dries Van Langenhove. Met alle bagger die je de laatste dagen over je heen hebt gekregen, kan ik me voorstellen dat je dringend op zoek bent naar een onderduikadres?”, postte ze in september op haar Facebook-pagina. “Dus wees wel­gekomen: wij linkse ratten rollen graag onze matten uit, voor u.”

Ze wil het daar nu niet meer over hebben, om de aandacht niet af te leiden van de actie van haar dochter. En ze staat versteld over hoezeer die aanslaat.

“We maken ons nu wel een beetje zorgen over de omvang. Anuna’s vader, van wie ik gescheiden ben, helpt ook achter de coulissen”, zegt ze. “Anuna’s telefoon staat roodgloeiend, onze mailboxen puilen uit en er zijn ook mensen die negatief zijn. Wanneer ik weer iemand iets in onze postbus zie droppen, houd ik mijn hart vast.”

Maar tot nu toe krijgt het gezin voornamelijk lofbetuigingen.

Van der Heyden: “Er zijn mensen die ons met tranen in de ogen contacteren. ‘Deze jongeren geven ons weer hoop’, zeggen ze. Dit raakt een erg gevoelige snaar nu politiek verworden is tot hatelijk gekibbel. Afgelopen kerst was voor veel Belgen vreselijk door al dat geruzie. Eindelijk horen mensen nu een verhaal dat noch rechts noch links is maar dat ons allemaal verbindt. Dat had ik nooit gedacht toen Anuna er aan deze keukentafel over begon.”

Hoe ging dat?

“Altijd al steigerde ze bij onrechtvaardigheid. Toen na de grote klimaatbetoging, waar in december 75.000 mensen aan deelnamen, ons land als enige EU-land naast Tsjechië het plan voor energiebesparing niet ondertekende, onplofte ze. ‘Ik ga iets doen’, zei ze. ‘Ik ben het kotsbeu op school te leren hoe de opwarming vernieling brengt terwijl onze leiders veel te weinig doen.’”

Wat dacht u toen?

(lacht) “Typisch Anuna. Ze is een echte burger­activiste. Dat heeft ze van mij. Ik ben zelf een vrouwenrechtenactiviste. En haar vader is door zijn job als stadsplanner geconfronteerd met de milieuproblematiek, wat haar gevoelig maakte voor klimaat. Wij hebben onze kinderen ook het belang van burgerparticipatie in een democratie bijgebracht. Politici hebben we nodig omdat wij burgers niet alles zelf kunnen uitvoeren, maar wanneer we merken dat zij niet doen wat nodig is, moeten wij de straat op.

“Bovendien kan Anuna pas over zes jaar stemmen, maar dan is het te laat. We staan op een kantelpunt met het klimaat. Als er niet nu iets radicaals verandert, zal haar generatie later niets meer kunnen doen dan behelpen. En dat zal niet fraai zijn. Ik denk dat erg veel jongeren zoals zij met die frustratie zitten.”

Op straat komen is nog iets anders dan spij­belen.

“Na die eerste uitbarsting aan tafel zei ze dat ze een filmpje zou maken. Leuk, dacht ik. Beter dan de hele kerstvakantie voor Netflix hangen. Ik leende haar mijn camera. Voor ik het wist stond op de Facebook-pagina een erg professioneel filmpje van jongeren met hun boodschap. Dat ging viraal en toen Anuna hoorde over Greta Thunberg (Zweedse tiener die met de eerste klimaatspijbelactie begon, BDB) kreeg het spijbel­idee vorm.”

Daar zagen jullie als ouders geen graten in?

“Nee. Dit ligt volledig in lijn met hoe we haar hebben opgevoed. Ze is een erg goede student en wij zijn het eens met Thunberg dat je dit alleen kunt doen door te spijbelen. Want hoe absurd is het om wetenschap te blokken terwijl politici die kennis negeren? En, zoals Anuna zegt, alleen zo krijg je wel de aandacht. Ze mochten meteen met Vlaams ministers Joke Schauvliege, Liesbeth Homans en Lydia Peeters aan tafel.”

Dat volstond niet?

“Ze was heel blij met de invitatie en ze is samen met Kyra Gantois ook door zowat alle partijen uitgenodigd. Maar de ministers vertelden wat ze nu doen, en dat is veel te weinig. Youth for Climate zal doorgaan tot er écht grote, gestroomlijnde ingrepen komen die zoden aan de dijk zetten.”

Wat met haar schooldirectie?

“Die was niet verbaasd dat zij hiermee kwam en steunt haar. Haar schoolcarrière heeft haar hiervoor klaargestoomd. Sinds 2001 is er een groeiend besef in onderwijs dat het meer moet gaan over burgerschap en democratische waarden. Zij is in 2001 geboren en als millennial het eerste product van die nieuwe kijk op onderwijs waarin niet alleen kennis voorop staat maar ook burgerzin in de praktijk, debat, kritisch nadenken.”

Jullie maken zich geen zorgen over sancties?

“Niet meteen. Na een aantal dagen onwettige afwezigheid maakt het CLB een dossier aan en moeten ze tussenkomen bij een problematische opvoedingssituatie. Maar ik kan me niet voorstellen dat een CLB dit zo ziet. Dit is wat ze in de klas hebben meegekregen.”

Zijn jullie een typisch groen, progressief, links gezin?

“Nee, onze familie heeft zich nooit met een partij verbonden. Wel doen we wat we kunnen. De meeste gezinsleden eten geen vlees. Ik moet nu door ijzertekort wel twee keer per week weer vlees eten. Nu de camera’s op ons gericht zijn en wij wat bekendheid verwerven durf ik in de supermarkt nauwelijks vlees kopen (lacht).

“We gebruiken ook altijd zo weinig mogelijk de auto en zijn gefrustreerd dat we soms niet anders kunnen dan hem wel nemen. Zelf moet ik ook veel vliegen voor het werk en ik vind het vreselijk dat ik er geen betere alternatieven zijn. Ik probeer het wel zoveel mogelijk op te lossen door online webinars (webseminars, BDB) te geven of door dan nog eerder met de auto naar Duitsland te rijden dan te vliegen.

“Als burger bosten we op de limieten aan van wat wij kunnen doen. Heel veel mensen zijn helemaal klaar om af te kicken van fossiele brandstof, maar waar blijven de alternatieven?”

Dat klinkt wel groen, links en progressief

“Jullie mogen zoveel proberen als jullie willen, maar Anuna zal zich niet in een partijpolitiek hok laten opsluiten. Dat links-versus-rechts­gedoe is naast de kwestie en leidt onnodig de aandacht af van wat mijn dochter wil zeggen: hou op met dat gehakketak en los dit enorme probleem dat de partijpolitiek overstijgt op. Ik zie de spijbelaars als kinderen die hun vechtscheidende ouders tot de orde roepen.”

Doen de andere kinderen in uw gezin ook mee?

“Anuna heeft een identieke tweelingzus die haar voluit steunt, maar minder graag in de spotlights staat. Ook haar andere zus, haar pluszus en -broer staan achter haar. Maar het verbaast ons niet dat net zij op de voorgrond treedt. Ze kon altijd al goed haar ideeën verwoorden en is rustig, staat sterk in haar schoenen.”

Ook tegenover de bagger nu?

“Die leest ze niet. We schermen haar en onszelf daarvan af want er staat niets zinnigs in. Enkele vrienden lezen het wel en signaleren ons wanneer we iets echt moeten weten omdat er een vraag over kan komen.”

Zoals over haar reis naar New York?

“Ja, dat was nota bene om met mij naar een VN-bijeenkomst voor jongeren over vrouwenrechten te gaan. Daar heeft ze gezien hoe internationaal samenwerken de enige optie is, hoeveel kritiek je op de VN ook kunt hebben. Klimaat en ongelijkheid, de problemen die haar generatie zal moeten aanpakken, los je internationaal op of niet. Aan ons de keuze. Daarom hebben wij een bloed­hekel aan de lokale politieke boksmatchen. En daarom ambieert Anuna een apolitieke loopbaan bij zo’n internationale organisatie. Toen ze op haar vijftiende hoorde dat de VN een secretaris-generaal heeft zei ze: ‘Dat wil ik worden.’”

Critici zetten de spijbelaars weg als naïevelingen.

“Dat is erg cynisch. De wetenschap zegt dit al jaren. De politiek weet perfect wat ze moet doen. En de top van de economie is de omslag aan het inzetten omdat ze ziet dat dit wél aanpakken veel goedkoper zal zijn. In plaats van naïef zijn deze jongeren veel beter geïnformeerd en realistischer dan dat soort criticasters.”

En nu?

(lacht) “Zondag is het hier in de living meeting over de volgende stappen. Wat gaan ze nu heel concreet eisen van politici? Wij kunnen alleen nederig buigen en hen steunen door chips en koffie te voorzien.”