Poetin deelt paspoorten uit aan inwoners van separatistengebieden in Oost-Oekraïne
Rusland gaat paspoorten uitdelen aan inwoners van separatistengebieden in het oosten van Oekraïne. Daarmee gooit president Vladimir Poetin olie op het vuur van de oorlog tussen Kiev en pro-Russische separatisten, net nu er nieuwe hoop was op een vredesplan na de Oekraïense presidentsverkiezingen.
Een aanzienlijk deel van Oost-Oekraïne staat sinds 2014 onder controle van separatisten. Zij vochten zich met militaire steun uit Moskou los van Oekraïne en riepen twee republieken uit. De oorlog die zij ontketenden heeft aan meer dan 13.000 mensen het leven gekost en eist bijna dagelijks nieuwe dodelijke slachtoffers.
Het conflict drijft het Westen en Rusland al vijf jaar uit elkaar. Een internationaal vredesplan van Duitsland, Frankrijk, Rusland en Oekraïne heeft niet tot vrede geleid.
Presidentieel decreet
Met een presidentieel decreet gaf Poetin woensdag opdracht tot een versimpelde paspoortaanvraag voor de ruim 3,5 miljoen mensen in separatistengebied. Inwoners kunnen binnen drie maanden een Russisch paspoort krijgen. De voorwaarde is dat ze trouw zweren aan Rusland. Poetin spreekt van “een humanitaire maatregel” voor mensen in separatistengebied die “geen burgerrechten meer over hebben”.
Poetins timing is opvallend. Afgelopen zondag won tv-komiek Volodymyr Zelenski de presidentsverkiezingen in Oekraïne. Een van zijn hoogste prioriteiten is de beëindiging van de oorlog in het oosten. In zijn campagne stuurde hij aan op nieuwe vredesonderhandelingen met Moskou.
Russische enclave
De Oekraïense regering heeft woedend gereageerd. Uittredend president Petro Porosjenko sprak van een nieuw stadium van de oorlog. “Dit is de voorbereiding van het Kremlin op de volgende stap van agressie tegen onze staat: de annexatie van de Oekraïense Donbas of de oprichting van een Russische enclave in Oekraïne.”
Rusland annexeerde in 2014 het Oekraïense schiereiland de Krim, maar deed alsof het niets te maken had met de separatisten in het oosten. Net als alle andere landen ter wereld heeft Rusland de Donetsk Volksrepubliek en de Loegansk Volksrepubliek niet erkend.
De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Pavlo Klimkin riep inwoners van separatistengebied woensdag op om af te zien van Poetins aanbod. Oekraïne heeft de kwestie geagendeerd bij de VN Veiligheidsraad.
Ook in het Westen is kritisch gereageerd. De Amerikaanse ambassade in Kiev noemde Poetins decreet “absurd en destabiliserend”.
Zelenski’s gedwongen tegenaanval
Poetin dwingt aanstaand president Zelenski nu in de tegenaanval. Zelenski, die volgende maand ingehuldigd wordt, zei dat Poetins decreet een staakt-het-vuren “helaas niet dichterbij brengt”. In een verklaring op Facebook spreekt Zelenski van “bevestiging aan de wereld van Ruslands rol als agressorstaat, die oorlog voert tegen Oekraïne”. Hij vertrouwt op zwaardere internationale sancties tegen Rusland.
Zolang er oorlog woedt in het oosten, kan Oekraïne geen lid worden van de NAVO. Rusland ziet een Oekraïens lidmaatschap van het westerse militaire bondgenootschap als een bedreiging voor de eigen veiligheid.
De separatisten hebben Poetins maatregel met feestvreugde ontvangen. Zij zoeken al langer naar toenadering tot Rusland. Denis Poesjilin, de leider van de Donetsk Volksrepubliek, bedankte Poetin voor het bereiken van een mijlpaal in de geschiedenis van de volksrepubliek. “Wij hebben lang gewacht op deze stap en zijn ongelooflijk blij dat deze dag gekomen is.”