‘Europa heeft het verkloot voor ons’: fruitteelt is officieel sector in crisis

Tussen de rijen appelbomen, die nu volop in bloei komen, inspecteert fruitteler Boris Wouters (28) de bloemtoppen. ‘Fruitteler met pit’ staat op de achterkant van zijn T-shirt. De boomgaard staat te midden van de groene velden van Geetbets, pal op de grens van het Hageland en Haspengouw. “Het is erg droog voor de tijd van het jaar”, zegt hij. “Vorig jaar regende het nu.” 

Fruittelers als Wouters hebben het weer de laatste jaren niet mee. Door de aanhoudende droogte in de zomer van vorig jaar moest hij veel van zijn peren met verlies verkopen. Ook geopolitiek zit het tegen. “Ik ben in 2014 begonnen”, zegt Wouters. “Vlak voor de boycot door Rusland van start ging. Daardoor heb ik alleen nog maar moeilijke jaren gehad.”  

Minister van Landbouw Denis Ducarme (MR) komt de fruittelers tegemoet en erkent de peren-, appelen- en rundveesector officieel als sectoren ‘in crisis’. De maatregel betekent dat zelfstandigen minder of geen sociale bijdragen moeten betalen voor de resterende kwartalen van 2019. 

“Ze moeten natuurlijk wel kunnen aantonen dat hun inkomen is gezakt”, zegt een woordvoerder van Ducarme. “Omdat de situatie zo moeilijk is geworden, heeft de minister besloten iets te doen. Er zijn al perentelers die peren verkopen voor een lagere prijs dan wat het kost om ze te laten groeien.” 

Een cent voor een kilo peren

Even buiten de boomgaard ligt het fruithandelbedrijf van Kris Wouters, dat gericht is op de export. De bordjes op de belangrijke deuren zijn in het Engels en het Russisch. ‘Office’ staat met een schuine streep naast ‘офис’. De handelaar heeft Boris Wouters – zijn achterneef – en nog een andere teler op zijn bureau uitgenodigd om met ons over de toestand te spreken. 

“Op een veiling gisteren waren er een miljoen kilo peren te koop, maar 800.000 kilo is onverkocht gebleven”, zegt Kris Wouters. “Tegenwoordig is het probleem niet meer of je de peren kunt verkopen, maar waar je er nog van af geraakt.” 

Normaal gezien gaan die peren dan in eerste instantie naar de industrie om er perensap van te maken, maar vaak komen ze ook in biogascentrales terecht, waar er elektriciteit en warmte mee wordt opgewekt. “Doordat het aanbod van peren voor de industrie ook al zo groot is, kun je nog een cent voor een kilo krijgen", zegt Kris Wouters. “Als je geluk hebt.” 

Als alle miserie bij elkaar komt

Voor hem is het maar al te duidelijk waar de malaise begonnen is: de Russische sancties. Russische importeurs konden die de eerste jaren nog omzeilen door Belgisch fruit via Litouwen of Polen binnen te halen, maar nu zijn die omwegen zo goed als afgesloten. “Vroeger ging er 130.000 ton peren vanuit België naar Rusland", zegt Kris Wouters. “Nu is dat nagenoeg niets meer.” 

Naast hem somt fruitteler Luc Borgugnons op wat er sindsdien nog zoal gebeurd is. In 2016 was er een storm die een enorme ravage aanrichtte. Daarna was er de vorst van 2017, en vervolgens de droogte van vorig jaar. Als gevolg van die droogte zijn veel peren kleiner en zijn ze minder lang houdbaar. 

Voor de telers is 2019 dan ook het jaar waarin alle miserie bij elkaar komt. “Vroeger had je goede jaren en slechte jaren”, vertelt Borgugnons. “Nu moet je jaren aan een stuk aan je reserves komen.” 

Daarom is de maatregel van Ducarme bijzonder welkom, vindt de Boerenbond. Het kan veel bedrijven een klein beetje ademruimte geven. “Wat er beslist is, is volledig nieuw", zegt Chris Botterman van de Boerenbond, die het akkoord mee onderhandelde. “We hebben kunnen verkrijgen dat een volledige subsector erkend wordt als sector in moeilijkheden.” 

Er is wel nog een minpunt: wie dit jaar niet in staat is sociale bijdragen te betalen, bouwt ook geen pensioen op. Botterman: “Daar gaan we nog verder over onderhandelen.” 

China, Canada, Mexico 

Bij de mensen op het terrein wordt de regeling veeleer gezien als een druppel op een hete plaat. Omdat de hele Europese markt compleet scheefgetrokken is, zegt Kris Wouters. “Europa heeft enorm veel subsidies aan de Polen en andere Oost-Europeanen gegeven om appelen te telen. Tien of twintig jaar geleden verkochten wij veel appelen aan hen. Nu kunnen we onze appelen daar niet meer verkopen, en kunnen we ook niet met hen concurreren. Europa heeft het voor ons verkloot.” 

Door de sancties proberen handelaars Belgisch fruit in nieuwe markten zoals China, Canada en Mexico te verkopen, zegt Kris Wouters. Anderzijds verkopen ze ook fruit van buiten de EU aan Rusland, want daar hebben de Russen niets op tegen. “Uiteindelijk zijn het de telers die met lege handen achterblijven”, zegt Boris Wouters. “Wij geraken niet meer van onze peren af.” 

Net als veel andere bedrijven in de fruitteelt is dat van hem een familiebedrijf dat al enkele generaties teruggaat. Daardoor zijn er voldoende reserves opgebouwd om deze moeilijke periode door te komen. 

Als je hem vraagt hoe hij de toekomst ziet, kan hij enkel de schouders ophalen. “We zijn misschien op een punt beland dat het alleen maar beter kan gaan”, lacht hij een beetje groen. “Je moet uiteindelijk positief blijven, niet?”