Politieke voorstellen berekenen, kan dat wel? Econoom Geert Noels: "Dit zorgt voor gefrustreerde en technische debatten"
"Onze voorstellen zijn betaalbaar, want het Planbureau heeft ze nagerekend." De politieke partijen gebruiken het graag als argument. Maar wat is de waarde van de berekeningen die het Federaal Planbureau straks bekendmaakt van verschillende partijvoorstellen? "Dit zorgt voor technische en gefrustreerde debatten", gelooft econoom Geert Noels.
Om 12 uur vanmiddag presenteert het Federaal Planbureau voor het eerst zijn berekeningen van verschillende partijprogramma's. De dertien politieke partijen in de Kamer gaven in januari elk 3 of 5 prioriteiten door, die het Planbureau becijferde.
Gaten
Er lekten al enkele cijfers. Zo schreef De Standaard al dat het plan van de SP.A om de koopkracht te versterken (door een verhoging van de belastingvrije som in de personenbelasting) 11,8 miljard kost. Ook hun voorstellen om dat gat te dichten, werden nagegaan.
Nu ja, bijna alle voorstellen, want de meerwaardebelasting op aandelen kon het Planbureau om technische redenen dan weer niet doorrekenen. "Door personeelstekort", is er te horen, ook al werden er tien nieuwe werkkrachten aangeworven.
Nog slechter is het gesteld bij Vlaams Belang. Het Planbureau berekende volgens Knack dat hun plannen 11 miljard kosten. Maar een tiental voorstellen, zoals de migratiestop en de afschaffing van de monarchie, kon het niet narekenen. Daarom draagt de partij eigen cijfers aan, op basis van universitair onderzoek. Ook de miljonairstaks van PVDA - die deze week al uitpakte met de berekeningen van hun "kiwimodel" voor geneesmiddelen - en de bindende klimaatwet van Groen konden niet worden becijferd.
Dit gaat uitlopen op technische debatten waar iedereen zijn gelijk probeert te tonen door te verwijzen naar het Planbureau
En dat is net het grote probleem met de berekeningen van het Planbureau, stelt Geert Noels, hoofdeconoom bij Econopolis in "De ochtend": "Dit gaat uitlopen op technische debatten waar iedereen zijn gelijk probeert te tonen door te verwijzen naar het Planbureau. Dat worden gefrustreerde debatten, want niemand vindt dat zijn plan goed is doorgerekend."
In Nederland, waar de partijprogramma's al langer worden berekend, ontstaan er zelfs discussies over de politieke voorkeuren van hun planbureau. Bovendien worden na de verkiezingen coalities gevormd, zegt Noels, en dan keren die voorstellen nooit in deze vorm terug.
Cherrypicking
Dat de partijen zélf kiezen welke voorstellen ze laten doorrekenen, vindt Noels ook twijfelachtig: "In elke partij zit een cijferaar. Die weet hoe het Planbureau denkt. Daar spelen ze op in. Ze kiezen dan voorstellen die goed uitkomen. Voorstellen die negatief zouden scoren, toont men helemaal niet."
Er worden voor de verkiezingen altijd veel beloftes gemaakt. Dan is het niet slecht dat een planbureau zegt dat een stationnetje in Haasrode minder kost dan de verlaging van de pensioenleeftijd
Toch wil Noels het kind niet met het badwater weggooien. De berekeningen dwingen de partijen tot een zekere "discipline", zegt de econoom: "Er worden voor de verkiezingen altijd veel beloftes gemaakt. Dan is het niet slecht dat een planbureau kan zeggen dat een stationnetje in Haasrode minder kost dan de verlaging van de pensioenleeftijd."
Beluister hier het volledige interview met Geert Noels in "De ochtend" op Radio 1: