"Waarom bericht VRT NWS hier niet over?"

Waarom was er wel aandacht voor de paardenprocessie van Hakendover en niet voor de soldatenprocessie van Lembeek? Er is echt niet urenlang over vergaderd.

Het eerlijke antwoord is dat heel veel beslissingen toeval zijn. Natuurlijk zijn er onderwerpen die zich gewoon opdringen en waar niemand over zal discussiëren. Maar voor veel kleinere onderwerpen spelen heel wat toevalsfactoren een rol. Wat is het andere aanbod op die dag? Is een cameraploeg toch al in de buurt? Wie is er op de redactie en waar heeft hij of zij voeling mee? Het is volstrekt ondoenlijk om van elk kleiner onderwerp te achterhalen of te reconstrueren waarom het de voorkeur kreeg boven iets anders.

“Waarom niet?”-vragen komen meestal van een heel beperkte groep mensen. Het zijn vaak belanghebbenden. Een minderheid zijn ook mensen die meegaan in theorieën dat media dingen “verzwijgen”.

Een kijker wou weten waarom in het laatavondjournaal van 21 april niet werd gemeld dat er een denkpiste was dat de daders van de aanslagen in Sri Lanka islamisten zouden zijn. "Verzwijgt" VRT NWS dan dat de daders wel eens moslims zouden kunnen zijn?

In de loop van de dag had het Franse persagentschap AFP gemeld dat de nationale politiechef Pujuth Jayasundara zijn diensten tien dagen voor de feiten had gealarmeerd, omdat de islamistische groepering NTJ volgens buitenlandse inlichtingendiensten van plan was aanslagen te plegen.

In het Journaal van 19 uur is dat gemeld als “eerder was er wel een dreigement van een extreme moslimgroepering”. Dat is overigens niet heel juist geformuleerd. Een politiechef die een mogelijke dreiging meldt, is niet hetzelfde als een dreigement (van die groepering).

Wim De Vilder zei ook dat het niet duidelijk was of het geweld kaderde in de oude burgeroorlog op Sri Lanka, “dan wel bij radicale moslims moet worden gezocht”. Dat was op dat moment ook effectief nog niet duidelijk. De Sri Lankaanse minister van Defensie had gesproken over religieuze extremisten, maar had verder geen details willen geven.

Het is juist dat die zinnen over mogelijke denkpistes verdwenen zijn in het late journaal. “Waarom?” wil een kijker weten. Tja, het laatavondjournaal is een samenvatting. Alles wordt dus ingekort. Het lijkt me niet onlogisch dat de meest onzekere elementen dan het eerst sneuvelen. Maar de waarheid is ook dat een andere journalist en een andere eindredacteur diezelfde avond misschien andere keuzes hadden gemaakt.

Wel vind ik dat de informatie over mogelijke daders wat rommelig werd weergegeven in het Journaal van 19 uur. De zinnen bleven een beetje vaag in plaats van gewoon te verwijzen naar de politiechef die zijn diensten had gealarmeerd en de minister van Defensie die sprak over religieus extremisme. Dat zijn de feiten die op dat moment bekend waren.

Van de week verscheen er nog een felle aanval op een artikel over complottheorieën dat zou “verzwijgen” dat sommige moslims smalend reageerden op de brand in de Notre-Dame. Maar dat staat letterlijk in het artikel en heeft er ook altijd in gestaan, zelfs met geciteerde voorbeelden. Wat er niet in staat, is dat er ook moslims waren die hun médeleven betuigden, zelfs met de hashtag “#jesuiscatholique”. Maar sommige critici zien alleen wat ze willen zien.

Wel vond ik dat Theo Francken in het artikel ten onrechte werd vermeld, omdat de foute foto die hij getweet heeft niet echt een voorbeeld van een nepverhaal of een complottheorie is.

Een beperkt aantal mensen vond ook dat VRT NWS aandacht had moeten besteden aan het vandalisme tegen Franse kerken. Ik heb dat aan de redactie voorgesteld, maar ze heeft het onderwerp niet opgenomen. Waarom niet? Omdat ze vond dat er te weinig achtergrondinformatie over te sprokkelen viel, is wat ik te horen kreeg. Persoonlijk vind ik dat niet het beste argument.  Maar het is juist dat het vooral gaat om enkele cijfers van het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken: in Frankrijk waren er vorig jaar 1063 vaststellingen van vandalisme tegen kerken, ongeveer evenveel als vorig jaar. De stijging zat hem vooral bij antisemitische feiten (541 tegenover 311 vorig jaar.) De feiten gaan van satanische graffiti over beschadigingen tot brandstichting. Het is niet duidelijk hoeveel gevallen van brandstichting er waren en hoeveel schade ze toebrachten.  De bisschoppenconferentie meldt me dat er geen cijfers zijn voor België.

Ik ben wel blij dat het bescheiden initiatief factcheck.vlaanderen sommige vormen van stemmingmakerij rond die kerken toch wat nuanceert.

Over de oorzaak van de brand in de Notre-Dame is overigens nog niets duidelijk, ook niet of het over vandalisme gaat.

“Waarom niet?”-vragen zijn in aandeel gestegen in 2018, met 4,5 procentpunt tegenover 2017. Ze bedroegen vorig jaar 17 procent van alle klachten die ik mocht ontvangen. Vaak gaat het om zeer persoonlijke “vlaggen” die iemand erkend wil zien. Naargelang van de persoonlijke affiniteiten en opvattingen eist men - soms op hoge poten - meer van het ene of van het andere. Zoals gezegd is het lang niet altijd makkelijk om een redelijk antwoord te geven op de vraag waarom iets wél of niet vermeld werd, al helemaal in een journaal dat in tijd beperkt is.

Het is soms ook een moeilijke evenwichtsoefening. Moet een redactie bijvoorbeeld reageren op geruchten op sociale media, terwijl de redactie die geruchten niet zelf heeft gemeld? Ik vind in elk geval dat de redactie dat toch wat vaker zou mogen doen. VRT NWS moet ook een beetje de roeping hebben om te zeggen wat er dan wél van aan is.  Maar de mensen en middelen zijn beperkt en het is niet altijd eenvoudig, want je dreigt ook mee te gaan in de prioriteiten van een beperkte groep. Dat sommige mensen iets gráág willen horen mag daarbij geen criterium zijn. De relevantie en de juistheid van de informatie moeten toch het allerbelangrijkste blijven.