Neen, de situatie in grootschalige asielcentra is niet aanvaardbaar

Laat me u, mevrouw en al uw voorgangers en opvolgers, vertellen over onze petekinderen.

In oktober 2014 kruisten hun en onze levens mekaar voor de eerste keer. Ik was op een vrijdagnamiddag op terugweg naar huis vanaf het werk. In het station Brussel-Zuid ontmoette ik een meisje. Ze was huilend op zoek naar haar kleine broertje dat verloren was gelopen. Ik bleef bij haar en hielp haar zoeken. Ik probeerde haar te troosten en ontmoette zo haar gezin. Een vader, moeder en drie kinderen. Ze waren door Fedasil op straat gezet nadat ze een tweede asielaanvraag hadden ingediend. Ze verbleven daarvoor in de asielcentra van Houthalen-Helchteren en in Arendonk.

We konden opnieuw opvang afdwingen. Zo kwamen ze terecht in het asielcentrum van Florennes, waar ze acht maanden verbleven. 

Florennes, een asielcentrum naast de luchtmachtbasis waar geoefend wordt met de F-16-gevechtsvliegtuigen. We bezochten hen daar verschillende keren. De spanning in het asielcentrum was te snijden. De dochter van het gezin mocht en durfde niet zonder begeleiding rondlopen, de seksuele onveiligheid was er te groot. Ze verbleven  in "het gezinsblok", een onderdeel van de oude aftandse kazerne. Ze leefden er met vijf in één kamer. Zwarte schimmel tegen de muren en het plafond. Het sanitair werd gedeeld met verschillende andere gezinnen. 

In het gezinsblok zag ik een oud vitrinekastje, bedoeld om aankondigingen in op te hangen. Er hing één aankondiging op een vergeeld papiertje: reclame voor een uitstap om Florennes te gaan verkennen in oktober 2012. We waren ondertussen januari 2015. In augustus 2015, toen we hen hielpen verhuizen na hun erkenning als vluchteling, hing het er nog. 

Pasen 2019. We zijn vier jaar verder. Er is veel gebeurd. Er is er iets meer rust nu. Ons oudste petekind werd gedoopt tijdens de paaswake. Na de viering was er een doopfeestje. De kinderen namen op een bepaald moment het woord. Ze begonnen voor het eerst spontaan te vertellen over hun beleving tijdens de asielopvang. Het kwam er allemaal uit. Intrieste verhalen over geweld en gevechten, over permanente angst, over slopende verveling, over het eten in de grote refter, over fietsen die afgepakt werden. Het kostte hen jaren om dat te kunnen en te durven vertellen. Het heeft ons diep geraakt.

Neen, mevrouw De Block, in grootschalige asielcentra is de situatie niet aanvaardbaar. We willen het hier niet hebben over de inzet van het personeel in die centra. Velen onder hen proberen er echt wel het beste van te maken. Maar wel over de politieke keuzes die mede de oorzaak zijn van mensonwaardige toestanden. De angst voor het zogenaamde "aanzuigeffect" leidt tot een onaanvaardbaar uitgangspunt: "Als de opvang maar slecht genoeg is, dan blijven mensen misschien wel weg".

Als ik u vandaag hoor zeggen dat u kleinschalige opvang opnieuw mogelijk wil maken, dan kan ik dat alleen maar toejuichen. De kleinschalige opvang biedt vele voordelen. Het geeft mensen niet alleen meer autonomie, maar vooral meer kansen om een gezond gezinsleven uit te bouwen. Kleinschaligheid dient het belang van de kinderen, het zorgt voor minder spanningen en agressie. En weet u, mevrouw, het is ook nog eens goedkoper. 

In 2015 reeds pleitte Orbit voor duidelijke kwaliteitscriteria voor de asielopvang. Als we kwaliteitscriteria opleggen aan anderen, dan moeten we dat ook voor onszelf doen. We pleiten daarom voor een externe en volledige audit van het huidige opvangaanbod. Niet één keer, maar op regelmatige basis. Die externe audits zijn dringend, want er is heel veel dat anders of beter moet in die grote centra. Het uitgangspunt moet de menswaardigheid zijn. Orbit vraagt dat bij deze audit ook middenveldorganisaties met expertise en de Kinderrechtencommissariaten betrokken worden.

Vanuit het belang van het kind, mevrouw, zou ik alvast besluiten alle gezinnen weg te halen uit de asielcentra waar de omstandigheden duidelijk hun ontwikkeling of overleven bedreigen. Dat is uw verantwoordelijkheid nu, en die van de regering in lopende zaken.