Honderdduizenden gedupeerde reizigers door on-Scandinavisch fel arbeidsconflict

Hoe groot is de impact van de staking?

Luchtvaartmaatschappij SAS heeft sinds vrijdag 70 procent van alle geplande vluchten niet kunnen uitvoeren. 164.000 reizigers werden daarvan de dupe. De staking treft reizigers op binnenlandse, Europese en langeafstandsvluchten. SAS vliegt ook vanaf Brussels Airport. Volgens de website van de luchthaven zijn daar zondag tien vluchten geschrapt: voor Stockholm en Oslo gaat het om telkens twee vertrekkende en twee aankomende vluchten, op de verbinding met Kopenhagen gaat het om een vertrekkende en aankomende vlucht. Maandag vallen op Brussels Airport veertien vluchten uit: zes van en naar Stockholm, vier van en naar Oslo, en vier van en naar Kopenhagen. De staking kost SAS naar schatting meer dan 7 miljoen euro per dag.

Waarom zijn de SAS-piloten zo boos?

De piloten zijn in een keihard conflict verwikkeld met SAS over hun arbeidsvoorwaarden. SAS, het KLM van de Scandinavische landen, heeft in 2012 op de rand van faillissement gestaan. Toen is er flink gesaneerd, ook bij het best betaalde personeel van de luchtvaartmaatschappij. Dat hebben de piloten toen moeten slikken, maar nu er weer winst gemaakt wordt, eisen de ruim 1.400 stakende piloten een hogere, marktconforme beloning voor hun werk.

Naast het salaris draait het conflict tevens om secundaire arbeidsvoorwaarden. De piloten willen onder meer extra vrije dagen en een grotere flexibiliteit in een hun dienstschema’s. Nu krijgen ze bijvoorbeeld twee weken van te voren te horen hoe hun rooster er voor de komende twee maanden uitziet. Daarbij moeten ze accepteren dat ze soms zeven weekenddiensten achter elkaar hebben. De piloten vinden dat ze zo geen privéleven overhouden.

Hebben die piloten het echt zo slecht?

De directie van SAS heeft aan de Zweedse pers meegedeeld dat er helemaal niks mis is met de salariëring. Het gemiddelde loon zou op 93.000 Zweedse kronen per maand liggen, omgerekend naar euro’s is dat een kleine 8.800 euro. ‘Dat is je reinste propaganda. Ik werk hier tien jaar en verdien net over de 50.000 kronen’, zei één van de piloten op anonieme basis tegen de Zweedse krant Aftonbladet. Het ingangsloon van de SAS-piloten ligt volgens Zweedse pilotenbond op omgerekend 3200 euro per maand. Alleen gezagsvoerders zouden omgerekend 9.200 euro per maand verdienen (ruim een ton per jaar).

De Zweedse pilotenbond beweert dat de directie rekenkundige salaristrucs uithaalt. Zelfs de lonen van de beruchte Ierse prijsvechter Ryanair en de Noorse prijsvechter Norwegian liggen hoger, schrijft de Zweedse krant Aftonbladet. Van 20 Europese vliegtuigmaatschappijen zou SAS de op één na slechtste vergoedingen kennen. Ter vergelijking: een gezagsvoerder bij KLM verdient al gauw ruim over de 2 ton.

Hoe loopt dit af?

De piloten hebben geen einddatum voor de staking gegeven. Als de staking voortduurt, schrapt SAS maandag en dinsdag nog eens 1.213 vluchten, met 110.000 gedupeerde passagiers als gevolg. De onderhandelingen met de piloten leken zondag muurvast te zitten. Dat heeft onder meer te maken met het enorme gat tussen wat de piloten willen en de raad van bestuur bereid is te geven. De looneis zou volgens de SAS-onderhandelaars neerkomen op een loonsverhoging van 13 procent. ‘Een kostenexplosie’, zo drukte SAS-directeur Rickard Gustafson zich uit tegenover de Zweedse tv-omroep SVT. De directie van SAS wil niet verder gaan dan 2,3 procent. De Zweedse pilotenverenging sprak over een ‘skambud’ (schaamteloos aanbod).

Het arbeidsconflict is hoe dan ook on-Scandinavisch fel. Zeker voor Zweedse werknemers geldt dat zij in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Fransen lang niet zo snel de straat op gaan. Dat hoeven ze ook niet. Er geldt een strakke overleg- en consensuscultuur waarin partijen er normaal gesproken alles aan doen om de lieve vrede te bewaren.