Belga

Dit is de valse informatie waar weinig tegen te beginnen viel over het vermeende kindermisbruik in Schaarbeek

De burgemeester van Schaarbeek Bernard Clerfayt (Défi) zegt dat valse informatie op internet mee de protesten aan de school in Schaarbeek heeft gevoed. Hij wijst daarbij expliciet naar enkele lokale politici van CDH en PS. Wat was die valse informatie?

analyse
Tim Verheyden
Tim Verheyden is expert sociale media en desinformatie bij VRT NWS.

Op donderdag 25 april haalt een moeder haar kind van school in École Primaire n.1 in Schaarbeek. Ze stelt vast dat het kind bloed in het onderbroekje heeft. De vrouw gaat rond 16 uur opnieuw naar de school en de directie waarschuwt de schoolverpleegster en het gemeentebestuur. Het meisje wordt ter verzorging naar het ziekenhuis gebracht en de artsen brengen de politie op de hoogte. 

Op vrijdag 26 april om 21.36 uur 's avonds post het Schaarbeekse gemeenteraadslid Yusuf Yildiz (CDH) op zijn Facebookpagina een vooraf opgenomen filmpje waarin hij "de feiten" bekendmaakt. Ook al loopt op dat moment het informatieve vooronderzoek naar de feiten nog, Yildiz vertelt dat "een 4-jarig kind seksueel is misbruikt op École 1". 

De video is intussen meer dan 150.000 keer bekeken. Dat is erg veel voor een video van een particulier persoon en onbekend gemeenteraadslid. Bekende politici kunnen dat bereik, al dan niet via advertenties, halen.

Op 27 april om 20.20 uur post Yildiz nog een bericht dat het kind in goede gezondheid verkeert. Hij bedankt "de mensen" voor hun steun en zegt dat er geen foto van het kind wordt gedeeld, om privacyredenen. Het kind zou van Afrikaanse oorsprong zijn.

Een dag later, op 28 april, post ook het Brusselse PS-gemeenteraadslid Cellou Satina Diallo een Facebookbericht met een link naar een nieuwsartikel van de Franstalige openbare omroep RTBF over het onderzoek naar vermeend misbruik.

Op sociale media beginnen ook andere mensen hun bezorgdheid en hun woede te uiten.

Sema B. deelt verschillende keren rechtstreeks video’s van de protesten op haar Facebookpagina. Ze doet dit naar eigen zeggen om te vermijden dat de zaak in de doofpot verdwijnt. Eén van de video’s wordt meer dan 53.000 keer bekeken.

Bij gemeenteraadslid Diallo blijft het stil tot maandag 29 april, wanneer hij de eisen van het oudercomité van École 1 publiceert. Dit is de Facebook-vertaling van het oorspronkelijke bericht in het Frans.

Diallo blijft berichten posten waarin hij zegt dat hij de zaak opvolgt. Hij spreekt daarin over mogelijk seksueel misbruik.

Op zijn tijdslijn duiken meer en meer berichten op van andere mensen die spreken over verkrachting.

Dinsdagochtend 30 april deelt onder meer Diallo een bericht van een zekere "Prince M" op zijn Facebookaccount. Daarin wordt opgeroepen om te komen betogen aan de school. De tramhalte waar mensen moeten afstappen, staat erbij.

Prince M. deelt verschillende video's met oproepen om te protesteren. Hij deelt ook een foto van een kind met een huilende emoji over haar gezicht. Het is niet duidelijk wie het kind is.

Op dinsdag 30 april, als de feiten bekend zijn en het parket van Brussel uitgelegd heeft dat het bloed van het meisje komt van een infectie, weigert Diallo dat te geloven en zegt hij op zijn Facebooktijdslijn dat hij inzage in het dossier zal vragen.

Zijn berichten bereiken niet massaal het grote publiek, maar de Schaarbeekse burgemeester Clerfayt verwijt "enkele CDH- en PS-leden" politieke recuperatie. Enkele uren na de verklaring van het parket deelt Diallo een artikel van nieuwssite Sudinfo.be waarin "vermoedens van verkrachting" in de titel staat.

Het Schaarbeekse CDH-gemeenteraadslid Yusuf Yildiz zegt op Facebook dat hij nooit iets politiek heeft willen recupereren. Dat deed hij trouwens enkele dagen geleden al, op 28 april, voor het parket de resultaten van het onderzoek bekend had gemaakt.

Op het bericht komen opmerkingen dat mensen in de war zijn. Parket en media spreken over een infectie, de geruchten over seksueel misbruik. Op sociale media zijn de geruchten niet tegen te houden. Video's van de protesten blijven opduiken:

Door de verschillende talen die worden gesproken in de verschillende gemeenschappen in Schaarbeek en daarbuiten, is het haast onmogelijk alle geruchten in kaart te brengen. Sommige berichten halen amper een handvol likes en comments en worden amper verspreid. In gesloten kanalen als WhatsApp is het onmogelijk om geruchten en valse informatie in kaart te brengen, om nog maar te zwijgen over wat er letterlijk op straat wordt verteld. Sommige video's van de protesten halen dan weer tussen de 50.000 en 150.000 kijkers. Dat is zoals gezegd, veel. Maar dat wil ook niet zeggen dat elke kijker de protesten steunt of de verhalen gelooft.

Meningen, geruchten, een "doofpotcomplot" en ongecontroleerde feiten worden ongefilterd via sociale media de wereld ingestuurd. Het maakt niet uit wie wat heeft verklaard. De -trouwens terechte - emotie die ontstaat als er een kind wordt misbruikt, is na de verklaring van het parket dat er hier geen sprake is van misbruik, niet weggeëbd. Integendeel. Door de aanhoudende stroom geruchten is er zelfs geen opluchting ontstaan. Het wantrouwen bleef en de emotie regeert in de gemeenschap van École Primaire n.1 in Schaarbeek. En zoals zo vaak gedijen emotionele berichten bovendien het best op sociale media.

Meest gelezen