Direct naar artikelinhoud
SportAtletiek

Testosteronwaarde van Semenya moet lager

Caster Semenya geeft zich nog niet gewonnen.Beeld AP

De internationale atletiekfederatie mag een testosteronlimiet voor vrouwen instellen. Dat betekent dat Caster Semenya haar testosteronspiegel omlaag moet brengen. Ze geeft zich nog niet gewonnen.

De Zuid-Afrikaanse hardloopster Caster Semenya moet haar testosteronwaarde omlaag brengen als ze nog langer aan atletiekwedstrijden voor vrouwen wil deelnemen. Het Internationaal Sporttribunaal TAS oordeelde woensdag in het nadeel van de olympisch kampioene op de 800 meter van 2012 en 2016. De 28-jarige atlete had een nieuwe regel van de internationale atletiekfederatie IAAF aangevochten. De atletiekbond wil een testosteronlimiet voor vrouwen invoeren.

Semenya is al sinds haar stormachtige entree in de atletiek in 2009 het voorwerp van controverse. Ze oogt mannelijk en steekt met kop en schouders boven de andere deelnemers uit.

Lees ook

Lees ook
Beeld EPA

De vrouw die niet bij de vrouwen mag lopen

Een overschot aan testosteron, het hormoon dat een rol speelt bij spieropbouw, zou aan haar succes ten grondslag liggen. Volgens de IAAF is dat oneerlijk, ook al maakt Semenya's lichaam van nature zoveel testosteron aan. Het nieuwe reglement dwingt vrouwen met vergelijkbare bloedwaarden om met medicijnen hun testosteronspiegel omlaag te brengen als ze aan vrouwen- wedstrijden willen deelnemen.

Bert Otten, professor neuromechanica aan de Rijksuniversiteit Groningen, is kritisch over de beslissing. "Ik zou willen weten waarop ze hun uitspraak baseren. Ik heb maar één studie gevonden die een verband laat zien tussen testosteron en atletiekprestaties bij vrouwen."

Dat onderzoek uit 2017, door Stéphane Bermon en Pierre-Yves Garnier, rammelt volgens Otten aan alle kanten. Ze presenteren de gevonden correlatie tussen testosteronspiegel en sportprestaties als een causaal verband. "Dat is een denkfout."

Lees ook
Beeld EPA

Zelfs als testosteron invloed zou hebben, is het arbitrair om dat aspect eruit te pikken, vindt Otten. "Als je hard wil lopen op de 800 meter, moet je hard trainen en aanleg hebben. Die aanleg bestaat uit misschien wel twintig variabelen waaruit ze er nu eentje pikken. Ze zeggen niet dat vrouwen van 1,94 meter niet mogen meedoen omdat die net als Usain Bolt voordeel van hun lengte hebben. Zij hoeven hun benen niet te laten inkorten. Dat vraagt de IAAF wel bij testosteron. Sport gaat over het zoeken naar extremen. Als er dan iemand aan komt zetten met een extreme eigenschap, dan is het gek dat je zegt: jij mag niet meedoen."

Er zijn wetenschappers die vermoeden dat ze tot 7 seconden zal inleveren als ze medicijnen gaat slikken. Dat is het verschil tussen olympisch goud en meedoen in de achterhoede. Die schatting is gebaseerd op haar prestaties tussen 2011 en 2015, toen de IAAF ook een bovengrens had in gesteld. Die regel werd door het TAS vernietigd.

Wie zo'n terugval verwacht, stapt in dezelfde val als Bermon en Garnier, benadrukt Otten. "Wederom is de vraag of dat een direct causaal verband is. Misschien was het een mentale kwestie."

De testosteroneis is ook op andere punten omstreden. Het raakt aan de universele rechten van de mens. Drie VN-experts uitten al voor aanvang van de zaak hun zorgen. Zij stelden dat "de regels negatieve stereotypen en stigma's bevestigen dat de vrouwen die het betreft geen vrouwen zouden zijn". Ook zou sprake zijn van discriminatie.

Caster Semenya zal medicatie moeten nemen als ze nog wil deelnemen aan officiële atletiekwedstrijden.Beeld AP

Dat de regel discriminerend is, erkent het TAS zelf ook. Dat is geen probleem, vindt Marjan Olfers, professor sport en recht aan de VU. “Sport is per definitie discriminerend. We hebben wedstrijden voor mannen, vrouwen, veteranen,... Dat doen we om eerlijke krachtmetingen te krijgen. Deze uitspraak maakt duidelijk dat het sportrecht een bijzondere positie kan innemen.”

Het TAS biedt volgens Olfers nu een aanscherping van de grens tussen mannen- en vrouwencategorieën in de sport. “Ik heb altijd het standpunt ingenomen dat wanneer je onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen, je een regel nodig hebt die dat onderscheid vaststelt. Het TAS zegt nu dat deze regel geschikt en proportioneel is om integere competitie te regelen.”

Semenya geeft de strijd nog niet op. Ze overweegt samen met haar advocaten haar zaak ergens anders aanhangig te maken. “De IAAF heeft een tiental jaren geprobeerd me af te remmen, maar dat heeft me alleen sterker gemaakt. De beslissing van het TAS zal me niet tegenhouden.”