Saudisch schip onderweg naar Antwerpen: is de haven een draaischijf voor oorlogsmunitie voor Jemen?

Op dit moment is de Bahri Yanbu onderweg vanuit de haven van Bremen, om vanavond in Antwerpen aan te komen. De vzw Vredesactie is ervan overtuigd dat het schip wapens of munitie komt ophalen. De afgelopen maanden zijn namelijk regelmatig schepen van de nationale Saudische scheepvaartmaatschappij Bahri met dat doel in de haven van Antwerpen gepasseerd. 

Volgens informatie van Vredesactie meerde op 23 januari de Bahri Tabuk aan bij pier 1225 van Katoennatie voor een grote hoeveelheid aan munitie voor militair gebruik. Het ging om vier containers munitie van het Waalse bedrijf FN Herstal met een ontvlambaar 12,7 cm kaliber. Dat is een zwaar kaliber dat door bepantsering kan dringen, voor machinegeweren zoals de FN M2HB-QCB. De Bahri Tabuk kwam in februari aan in de haven van Jeddah, Saudi-Arabië. Ook een jaar eerder al haalde ditzelfde schip munitie op in Antwerpen. 

Export naar land in oorlog?

De Bahri Jeddah laadde volgens Vredesactie op 26 oktober in Antwerpen 14 containers munitie in, waaronder twee containers met ontvlambare munitie. De vermoedelijke bestemming van deze munitie is onduidelijk, maar zou Saudi Arabië, India of Egypte kunnen zijn.

“Wordt de haven van Antwerpen vanavond opnieuw gebruikt voor de export van wapens naar een land in oorlog?” vraagt Bram Vranken van Vredesactie zich af.

Saudi-Arabië is een hoofdrolspeler in de oorlog in Jemen, die ondertussen vijf jaar bezig is. Er vielen al meer dan 60.000 doden en acht miljoen Jemenieten zijn bedreigd met hongersnood. De Verenigde Naties noemt het de ergste humanitaire crisis ter wereld. De haven van Antwerpen is in haar raad van bestuur sterk vertegenwoordigd door het Antwerps stadsbestuur, want de stad Antwerpen is hoofdaandeelhouder van de haven. De Antwerpse haven kan niet bevestigen wat de Bahri Yanbu komt ophalen, of wat andere schepen van de Saudische rederij in het verleden verscheept hebben. 

“De haven verwerkt jaarlijks ongeveer 13 miljoen ton goederen per jaar en wij weten als havenautoriteit niet van elk schip wat dit precies vervoert”, zegt Annelies Nauwelaerts, woordvoerder bij het Havenbedrijf Antwerpen. “Elke lading is evenwel onderhevig aan douaneformaliteiten, het mechanisme dat bepaalt of aan alle wettelijke bepalingen is voldaan.”

Vlaamse doorvoervergunning?

In tegenstelling tot Wallonië voert Vlaanderen officieel sinds 2014 geen vergunningen af voor wapenexport naar Saudi-Arabië. Dat houdt in dat Vlaamse producenten geen wapens of wapenonderdelen mogen uitvoeren naar het Saudisch koninkrijk. Minister-president Bourgeois (N-VA) heeft zelfs een voorstel uitgewerkt voor een EU-embargo. De informatie van Vredesactie toont aan dat er toch militair materieel uitgevoerd wordt vanuit Vlaanderen naar Saudi-Arabië, ook al is het afkomstig van een Waals bedrijf. 

Voor iedere doorvoer van goederen vanuit een ander land via Vlaanderen naar een derde land is een Vlaamse doorvoervergunning nodig, maar dat is dus niet van toepassing voor Waalse export, zegt het kabinet van Geert Bourgeois (N-VA). “Het is de autonome bevoegdheid van Wallonië om een uitvoervergunning te verlenen en aan de douane om de rechtmatigheid te controleren op het ogenblik dat het product het land verlaat.”

Vlaams parlementslid Tine Soens van oppositiepartij sp.a is verbaasd dat voor Waalse wapenexporten via Vlaanderen geen Vlaamse vergunningen nodig zijn. “Dan moeten de regels toch dringend aangepast worden”, zegt Soens. “Vlaanderen stoeft dat het geen wapens levert aan Saudi-Arabië, maar ondertussen vertrekt het blijkbaar massaal vanuit de haven van Antwerpen.”

De afgelopen maanden duikt er steeds meer bewijs op van het gebruik van Belgische wapens in de oorlog in Jemen. Statistieken van de Nationale Bank tonen dat er gedurende de laatste twaalf maanden elke maand goederen geëxporteerd worden naar Saudi-Arabië in de categorie vuurwapens en munitie. In 2018 ging het om een totaalbedrag van 184 miljoen euro.