Ebola in Congo: kaap van 1.000 doden overschreden
De ebola-epidemie in het oosten van Congo heeft een trieste kaap gerond. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is gisteravond het duizendste slachtoffer overleden. Zowat 1.500 anderen zijn besmet met het dodelijke virus. Het geweld in de regio en het wantrouwen van de bevolking maken de hulpverlening bijzonder moeilijk. En er wordt steeds meer gevreesd dat de epidemie oversijpelt naar buurland Oeganda.
Precies negen maanden en twee dagen nadat de ebola-epidemie was uitgeroepen, is de symbolische kaap van 1.000 doden gerond.
Het was al de tiende ebola-uitbraak in Congo en intussen de meest dodelijke sinds de grote grensoverschrijdende plaag in West-Afrika, waar in 2013 en 2016 samen meer dan 11.000 mensen het leven lieten. Ze begon in het plaatsje Mangina en verspreidde zich eerst naar Beni en daarna naar Butembo, meer naar het zuiden.
Slechtst mogelijke plaats
De streek rond de miljoenenstad Beni in de provincie Noord-Kivu is een van de slechtst mogelijke plaatsen waar het gevaarlijke virus kon toeslaan. De regio heeft een gebrekkige infrastructuur en wordt al jarenlang geteisterd door geweld door verschillende rebellengroepen, waarvan de Oegandese ADF-Nalu de meest actieve is in de wijde omtrek.
Toch kwam de hulpverlening snel op gang, te snel zelfs, hoe tegenstrijdig dat ook klinkt. De lokale bevolking vroeg zich af waarom er ineens anti-ebolateams kwamen en massale vaccinatie- en informatiecampagnes, in een regio die tijdens twintig jaar conflict veelal was genegeerd. Ook de beslissing om de parlements- en presidentsverkiezingen van december in de regio Beni-Butembo uit te stellen omwille van het verspreidingsgevaar werd niet door iedereen op die manier begrepen.
Sinds januari zijn er 119 aanvallen geweest, waarvan 42 op gezondheidscentra. 85 medewerkers zijn verwond of gedood.
Geruchten en aanvallen
Bovendien blijft een deel van de bevolking er door desinformatie en geruchten van overtuigd dat ebola ofwel niet bestaat, ofwel door "vijandige mogendheden" als een aanvalswapen wordt ingezet. De beschuldigingen en valse waarheden circuleren al maanden op het internet maar worden ook verspreid door predikanten, profetessen en dubieuze rebellengroepen.
Het was niet lang wachten op gewelddadige incidenten. Mensen liepen weg uit vaccinatie- of behandelcentra, er werd brandgesticht, maar ook gemoord. Eind februari ging het ebolabehandelingscentrum in Kirimavolo in Butembo in vlammen op. Daarbij kwam een nachtwaker om het leven. Ebolapatiënten vluchtten naar alle kanten, niemand die hen tegenhield... Drie dagen later volgde een aanslag op een ander centrum. En zo ging het maar voort.
De spreekwoordelijke druppel was de aanval, vorige maand, op het universitaire ziekenhuis in Butembo. Daarbij werd dokter Richard Mouzoko uit Kameroen vermoord (zie foto onder). Het was de aanleiding om de hulpverlening voorlopig te pauzeren, waardoor er opnieuw een piek kwam in de nieuwe besmettingen: 27 op één dag tijd vorige zondag, dat is een luguber dagrecord.
Verspreiding of indamming?
De hulporganisaties en de Congolese regering zijn het niet altijd eens over de juiste aanpak om de bevolking gerust te stellen en tegelijk het gezondheidspersoneel beter te beschermen. Artsen zonder grenzen pleitte er onlangs voor om de bange inwoners zelf meer inspraak te geven, terwijl de Congolese minister van gezondheidszorg verklaarde dat gezondheidswerkers alleen nog op pad zouden mogen met een militaire escorte.
Intussen blijft het duidelijk dat de ebola-epidemie niet snel kan worden ingedamd, integendeel. Gisteren luidden 18 internationale hulporganisaties de alarmbel over de situatie aan de grens met Oeganda. Daar zijn volgens hen zowat 60.000 inwoners van Beni en omstreken de voorbije weken samengetroept.
Ze zijn op de vlucht voor ebola en de aanhoudende aanvallen door de ADF-rebellen. Voor hulporganisaties is het moeilijk om hen te bereiken en te controleren op ebola. Sommigen zijn al de grens overgestoken door het oerwoud of via het meer. Dat verhoogt de kans dat het ebolavirus zich ook in buurland Oeganda verspreidt.
In de eerste plaats moet de veiligheidsituatie worden aangepakt, zodat de mensen terug naar huis kunnen. Maar ook België en andere landen moeten druk uitoefenen om deze catastrofe te doen stoppen
Het goede nieuws is dat intussen meer dan 100.000 mensen zijn ingeënt met een vaccin tegen ebola. De Wereldgezondheidsorganisatie en de Congolese overheid willen ook een nieuw vaccin introduceren. Maar veel hangt af van de financiering van de aanpak van de ebola-epidemie. Op dit ogenblik is er een tekort van 54 miljoen dollar. En de belangrijkste kwestie blijft: wanneer krijgt de wereld aandacht voor de situatie in het oosten van Congo, die veel complexer is dan een gezondheidsprobleem alleen en veel meer mensen treft dan de spijtige 1.000 slachtoffers die aan ebola zijn gestorven?
De strijd tegen ebola duurt nu acht maanden. De strijd tegen de vele gewapende groepen die uit zijn op de grondstoffen in de regio duurt al twintig jaar. Zonder resultaat.
Bekijk hieronder het verslag van "Het Journaal":
