Nieuwe theorie waarom Da Vinci Mona Lisa niet kon afwerken: “Hij kon geen palet meer vasthouden door klauwhand”

Da Vinci gebruikte zijn linkerhand om te schrijven en te tekenen, maar historische documenten tonen aan dat de kunstenaar zijn rechterhand gebruikte om te schilderen. Lang geloofde men dat da Vinci een ingrijpende verlamming aan zijn rechterarm opliep door een hartaanval, maar nu denken twee Italiaanse dokter-specialisten aan een andere theorie. Door een zenuwaandoening zou de schilder niet langer in staat geweest zijn om een schilderspalet en een penseel vast te houden. De aandoening zou hij hebben opgelopen nadat hij flauw viel.

Voor hun onderzoek analyseerden plastisch chirurg Davide Lazzeri en neuroloog Carlo Rossi twee kunstwerken, die de zogenaamde ‘homo universalis’ in de laatste jaren van zijn leven laten zien. Een daarvan is een schets toegeschreven aan de onbekende Lombardische kunstenaar Giovanni Ambrogio Figino.

Het onderzochte werk laat zien dat da Vinci’s rechterarm grotendeels verborgen zit in de plooi van zijn kleren - of was het een verband? Zijn hand is nog grotendeels zichtbaar, maar in een stijve, samengetrokken positie. Volgens Lazzeri en Rossi is dat het bewijs dat da Vinci te kampen had met een ‘klauwhand’. Dat is een aandoening waarbij de hand het uiterlijk van een klauw krijgt door een geklemde zenuw.

“Door een val liep da Vinci een letsel op aan de nervus ulnaris (elleboogzenuw), die loopt van de schouder naar de pink. Bij een beroerte zou zijn hele vuist gebald geweest zijn, en dat is hier niet het geval", leggen de onderzoekers uit. Deze aandoening zou kunnen verklaren waarom hij tijdens de laatste vijf levensjaren schilderijen onvolledig heeft nagelaten, waaronder de Mona Lisa. Da Vinci begon aan zijn beroemdste schilderij in 1503 of 1504, maar werkte het portret nooit af. Kunsthistorici breken er zich al lang het hoofd over waarom hij het doek onafgewerkt liet. 

Ook een ander kunstwerk, een gravure waarin een man een snaarinstrument bespeelt, werd onderzocht door de specialisten. De man in de gravure werd onlangs nog geïdentificeerd als Leonardo da Vinci. 

Het artikel over de theorie van de ‘klauwhand’ werd gepubliceerd in het tijdschrift van de Royal Society of Medicine.