Rob van Essen wint Libris Literatuur Prijs

“Met al zijn bizarre invallen, groteske wendingen, lijnen en lagen laat van Essens meesterwerk ons zien en voelen wat het betekent om te leven in deze tijd, met zijn overdaad aan vrije tijd en luxe, met zijn robots en computers, een tijd waarin alles en iedereen constant in de gaten wordt gehouden en waar nodig van bovenaf gecorrigeerd", oordeelde de jury, die ruim tweehonderd boeken las.

In De goede zoon van Van Essen (1963) gaan twee mannen, van wie er een net zijn moeder heeft moeten begraven, op zoek naar verlossing en vergetelheid. Ze doen dat in een herkenbare wereld, met akelige trekjes en veel vreemde gebeurtenissen. De invoering van het basisinkomen, ironische robots en spraakzame zelfrijdende auto's spelen een rol.

Het boek valt moeilijk samen te vatten en laat zich ook niet zomaar in een hokje stoppen. Aan de oppervlakte gaat het over een 60-jarige man die samen met een oude vriend een autoreis maakt en onderweg herinneringen ophaalt aan vroeger en aan zijn pas overleden moeder.

lees verder onder de foto:

Maar dat vrij conventionele uitgangspunt wordt door Van Essen meteen op een soort roetsjbaan gezet door er een sciencefictiondraai aan te geven. Het toekomstbeeld dat geschetst wordt, is ook overgoten met een duidelijke ‘Van Essen’-saus. Dat betekent: geen zwartgallige dystopie, maar eerder een mix van bevreemding, nostalgie, absurditeit en tragikomische bespiegelingen. Van Essen schetst een samenleving waarin robots roken en ironische opmerkingen maken en waarin zelfrijdende auto’s zich kunnen omvormen tot psycholoog of seksmachine. Een samenleving ook waardoor iedereen sinds de invoering van het basisinkomen rondschuifelt in musea of boeken schrijft.

Van Essen begeeft zich daarmee op glad ijs, maar hij blijft wonderwel overeind. Het is het soort dansen op een slappe koord waar enkel auteurs als David Mitchell en Haruki Murakami in slagen. Als een evenwichtskunstenaar laveert Van Essen vlotjes van alledaagse en herkenbare situaties naar compleet van de pot gerukte situaties en weer terug. Hij speelt daarbij voortdurend met de verwachtingen van de lezer.

“De goede zoon sleurt ons mee door fascinerende en soms bizarre werelden. Het is een roman die ons op het verkeerde been zet en op de hak neemt, ons verleidt en van zich afduwt, en ons op schitterende wijze confronteert met de tekortkomingen en uitdagingen van ons eigen leven”, klinkt het in de woorden van de jury.

Het was niet de eerste keer dat Van Essen kans maakte op de Libris Literatuur Prijs. In 2009 was hij genomineerd met Visser, maar toen won de Vlaming Dimitri Verhulst met ‘Godverdomse dagen op een godverdomse bol’.

De andere genomineerden waren Jan van Aken, Johan de Boose, Esther Gerritsen, Bregje Hofstede en Ilja Leonard Pfeijffer. Vorig jaar won Murat Isik de prijs met zijn roman Wees onzichtbaar.