Direct naar artikelinhoud
Wat we weten over de moord op Julie Van Espen: de feiten op een rij
Moord Julie Van Espen

Wat we weten over de moord op Julie Van Espen: de feiten op een rij

Beeld Wouter Maeckelberghe

Steve Bakelmans heeft de 23-jarige Julie Van Espen van haar fiets getrokken en vermoord. Maar waarom was hij op vrije voeten? En wat zijn de politieke gevolgen? De feiten op een rij.

Wie is Steve Bakelmans?

De 39-jarige Bakelmans is een notoire Antwerpse dakloze die een flink strafblad achter zich aan sleept. Tussen 2004 en 2008 zat hij gevangenisstraffen uit voor diefstallen, verkeersmisdrijven, heling en verkrachting van een meerderjarige. Eind 2016 volgde een diefstal met geweld en verkrachting waarvoor hij een tiental weken in voorhechtenis zat.  In juni 2017 is Bakelmans voor die verkrachting veroordeeld door een Antwerpse rechtbank tot een celstraf van vier jaar. 

Volgens de omgeving van Bakelmans heeft de man psychische problemen, mede door misbruikt te zijn geweest in zijn kindertijd. “Steve is in staat om te doden”, liet zijn vader optekenen in Het Laatste Nieuws. Hij waarschuwde Justitie voor zijn “gestoorde zoon”.

Lees ook: ‘Je hoort maar één woord. Klootzak’: portret van Steve Bakelmans

Toch is het volgens experts al te verleidelijk om Bakelmans de diagnose van psychopathie te geven. ‘Ook veel politici vertonen een aantal psychopathische kenmerken.’

Steve Bakelmans.Beeld Facebook

Wat is zijn betrokkenheid?

Bakelmans heeft de moord op Van Espen bekend. Hij werd daarnaast gefilmd door bewakingscamera’s vlak bij de buurt waar de bebloede kledingstukken van Julie werden teruggevonden. Hij wandelde in de richting van het Albertkanaal dat 100 meter verderop ligt en waar het lichaam van Julie is gelokaliseerd met daarbovenop haar fietsmandje in zijn handen.

Die buurt, rond de Gabriël Theunisbrug over het Albertkanaal, is vooral bekend door de Antwerpse concertzaal Sportpaleis. Een troosteloze omgeving, zeker, maar de omgeving staat niet bekend als gevaarlijk.

Wat is zijn betrokkenheid?
Beeld Wouter Maeckelberghe

Hoe is Bakelmans uiteindelijk opgepakt?

Bakelmans werd in het station van Leuven van een trein gehaald en opgepakt. De politie kon de man lokaliseren aan de hand van een gsm-signaal en wachtte de aankomende trein in het station op. Hij zou onderweg geweest zijn naar zijn psychiater, aldus zijn familie.

De politie had 36 uur daarvoor  een opsporingsbericht verspreid van Bakelmans, die een “belangrijke getuige” zou geweest zijn, maar eigenlijk een moordverdachte was. Meer dan 200 tips waren binnengelopen over de verdwijning en de identiteit van de man. Een daarvan was de tip van een schildersbaas en zijn knecht: ‘Toen ik die foto zag, wist ik: ja’

Niets dan terechte lof voor de Antwerpse speurders, dus. Maar een terugblik op de jacht op Bakelmans doet beseffen dat ze eerder werden geholpen dan tegengewerkt door het doelwit. Lees hier een reconstructie van een spannende 48 uur.

Waarom was hij op vrije voeten?

Hoe kon Steve Bakelmans vrij rondlopen? Dat is de centrale vraag nadat hij de moord op Julie Van Espen bekende. Na zijn veroordeling voor verkrachting in 2017, ging Bakelmans in beroep. In afwachting van die procedure besloot de rechter om hem niet op te sluiten, ondanks een indrukwekkend strafblad.

Een persoon kan wettelijk namelijk alleen aangehouden worden bij vluchtgevaar, niet bij hoge kans op nieuwe criminele feiten. Omdat Bakelmans telkens meegewerkt had met de procedure, was er geen reden om te denken dat hij zou vluchten.

De beroepsprocedure begon echter jaren aan te slepen. Omdat er geen aanhouding was, kreeg zijn zaak maar geen voorrang. Ook zouden grote besparingen de reden zijn voor de wachttijden.

De zitting voor het hof van beroep was uiteindelijk gepland op 5 juni volgende maand, maar Julie Van Espen is Bakelmans’ pad ondertussen gekruist. Die zitting zou nu doorgaan zoals gepland.

Meer lezen: Het verloop van Steve Bakelmans’ laatste proces doet vragen rijzen

Ging Justitie dan in de fout? 

Volgens expert Jan Nolf niet. “Het gaat hier om een momentbeslissing om Bakelmans niet aan te houden, en die valt te verantwoorden”, vindt Nolf. “Zelfs nog meer met de kennis die nu is vrijgekomen. Dat zijn ongemakkelijke waarheden die niemand graag hoort. Een nulrisico op recidive bestaat niet, en je kan niet van de hele gemeenschap een gevangenis maken.” Kortom: Van zodra er optimistische voortekenen zijn zetten rechters criminelen vaak op vrije voeten in afwachting van hun proces. 

Volgens minister van Justitie Koen Geens gaat het om een beslissing van de rechterlijke macht. ‘Ik kan mij niet politiek verantwoordelijk voelen.’

Volgens Rob Hobin, eerste voorzitter van het hof van beroep in Antwerpen, is het evenwel “echt niet normaal” dat een verkrachtigszaak bijna twee jaar aansleept. Hij wijt dat aan een enorme onderbezetting bij het hof van beroep. 

“Op 9 mei 2018 werd de zaak om organisatorische redenen uitgesteld naar 28 november 2018”, aldus Hobin. Op 3 juli 2018 werd echter beslist om de werking van 1 van de 5 kamers van het hof van beroep tijdelijk op te schorten door een dramatisch tekort aan raadsheren. “Er waren simpelweg niet genoeg bevoegde magistraten om alle strafkamers te bemannen.” Een zestigtal dossiers, waaronder ook de zaak van Bakelmans, werd voor onbepaalde tijd uitgesteld. 

Meer lezen: “De maximumstraf voor seksueel geweld vergroten heeft volgens mij geen zin”

Hoe kwam Julie Van Espen aan haar einde?

Het meisje was zaterdagavond per fiets vanuit Schilde naar Antwerpen vertrokken voor een afspraak met vriendinnen, maar kwam daar nooit aan. 

Steve Bakelmans heeft aan de onderzoeksrechter bekend dat hij zaterdagavond aan het Albertkanaal op een willekeurig slachtoffer zat te wachten. Julie Van Espen (23) kwam toevallig voorbij. Hij trok haar van de fiets en probeerde haar te verkrachten, maar Julie verweerde zich. Daarop sloeg hij haar tot ze niet meer bewoog. 

Meer lezen: Hoofdredacteur Bart Eeckhout: ‘De vraag of seksueel geweld in dit land niet te lichtvaardig wordt beoordeeld, verdient een ernstig debat’

Hoe kwam Julie Van Espen aan haar einde?
Beeld Wouter Maeckelberghe

Hoe reageert de politiek?

Een groep vriendinnen van de vermoorde Julie en haar zus hebben een open brief geschreven aan Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA). Ze vragen om de veiligheid op de fietsroutes naar de Antwerpse binnenstad te verhogen, onder andere met meer veiligheidscamera’s en een betere verlichting. De Wever is bereid tot een gesprek, zo laat zijn woordvoerder weten.

“Wat gebeurd is, is verschrikkelijk”, zegt De Wever. “Veiligheid is in Antwerpen een topprioriteit geworden. We hebben nu al het grootste cameranetwerk in Vlaanderen en gaan dat de volgende jaren nog verder uitbreiden.”

Oppositiepartijen Groen en Vlaams Belang stellen zich grote vragen bij het feit dat Bakelmans op vrije voeten rondliep. Volgens Groen is er te veel bespaard op een cruciaal departement en moet er meer opvolging komen van seksueel delinquenten. Vlaams Belang wil dat bevoegd minister van Justitie Koen Geens (CD&V) ontslag neemt. Maar ook bínnen de regering klinkt er kritiek: ‘Het is duidelijk dat er vragen kunnen worden gesteld.’

Lees ook: Hoe Justitie plots een campagnethema werd

Hoe wordt Julie herdacht?

Er zijn verschillende wakes en herdenkingsmomenten gehouden ter nagedachtenis van Julie, maar de grootste herdenking was de stille mars tegen seksueel geweld die voor haar gehouden werd. Meer dan 15.000 mensen wandelden muisstil door de Antwerpse straten.

In de mars liepen sommigen met betraande ogen, anderen met een kwade of net hoopvolle blik op oneindig. Maar wat iedereen deed, was zo’n negentig minuten lang zwijgen. ‘Nu moeten de politici ons toch gehoord hebben?’

De begrafenis van Julie vindt plaats op 18 mei.