Beelden bewijzen: Saudi-Arabië gebruikt Belgische wapens in Jemen

Het team maakte bij het onderzoek gebruik van publiek toegankelijke data, overheidsdocumenten en sociale media. Bronnen die via sociale media werden gevonden, werden gelokaliseerd en gecontroleerd op hun waarachtigheid.

Het onderzoeksproject vond twee video's waarin de Saudische Nationale Garde posities van de Houthi-rebellen beschiet, die uit 2016 en 2017 dateren. De Garde gebruikt daarvoor LAV-25 Piranha-pantserwagens, die sinds 2015 zijn uitgerust met Belgische tankkanonnen. Het project kon de gevechten dankzij satellietbeelden situeren in Al Raboah, op de grens tussen Saudi-Arabië en Jemen. Ook de munitie waarmee de Garde de Houthi's bestookt, wordt exclusief geproduceerd door Mecar, een munitiebedrijf nabij Nijvel. Saudi-Arabië kocht voor 160 miljoen euro aan Belgische munitie tussen 2015 en 2017.

#BelgianArms vond ook bewijzen dat Saudi-Arabië in België geproduceerde FN F2000-geweren gebruikt. Dat zijn volautomatische geweren die enkel in België worden geproduceerd. Saudi-Arabië bestelde in 2005 zo 55.000 F2000's via het Foreign Military Sales-programma, waarmee het Amerikaanse ministerie van Defensie bevriende regimes bewapent. FN Herstal heeft een Amerikaanse afdeling en kan daar zo aan deelnemen. Ook de Houthi's verspreidden in maart vorig jaar zelf beelden van hoe F2000-geweren werden buitgemaakt bij een aanval op een Saudisch commandopost.

Ook de door Saudi-Arabië in Jemen ingezette Eurofighter Typhoon-straaljagers en het tankvliegtuig Airbus A330 MRTT gebruiken Belgische technologie. Voor de Eurofighter gaat het om Vlaamse radarapparatuur, bij de Airbus om Vlaamse LCD-schermen.

De Waalse regering keurde de licenties goed voor de vuurwapens, munitie en tankkanonnen. De regering haalde daarbij eerder aan dat de bedrijven enkel aan de Saudische Nationale Garde leverden. Waals minister-president Willy Borsus (MR) zei vorig jaar dat die Garde "op geen enkele manier militaire operaties buiten Saudi-Arabië uitvoert". #BelgianArms ontdekte echter dus dat soldaten van de Garde zelf uitpakken met hun aanwezigheid in Jemen.

Borsus reageerde vooralsnog niet op de vragen van het onderzoeksproject. Hij heeft zijn administratie een diepgaand onderzoek gevraagd naar het gebruik van de wapens in Jemen. Van zodra hij het rapport heeft ontvangen, zal de regeringsleider zijn standpunt bepalen.

Sinds de moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi in oktober 2018 leverde Wallonië wel geen exportvergunningen meer af voor Saoedi-Arabië. Toch is de wapenexport niet gestaakt. Uit veiligheidsrapporten van de Antwerpse haven, die #BelgianArms kon inkijken, blijkt dat er sinds de moord op Khashoggi nog minstens drie munitietransporten plaatsvonden.

Amnesty International vraagt dat een parlementaire onderzoekscommissie zich buigt over de Belgische wapens die Saudi-Arabië blijkt in te zetten in het conflict in Jemen. Volgens de mensenrechtenorganisatie schendt het Waals Gewest zijn eigen wetgeving door wapenuitvoer toe te staan aan een land dat oorlogsmisdaden pleegt.

Vredesactie roept de Waalse en Vlaamse regering op hun verantwoordelijkheid te nemen. “De medeplichtigheid van België is enorm”, reageert Bram Vranken van Vredesactie. “Zowel de Vlaamse als Waalse overheid beweren ze aan de hoogste en meest strikte standaarden voldoen. Het onderzoek van #BelgianArms toont dat dat absoluut niet het geval is. Commerciële belangen worden belangrijker geacht dan de duizenden levens die op het spel staan.”

Voor Vranken volstaat het niet dat sinds de moord op Khashoggi, Wallonië geen nieuwe wapenexportvergunningen geeft voor Saudi-Arabië. “Gezien de ernst van de situatie in Jemen moeten ook reeds bestaande vergunningen ingetrokken worden. Volgens gegevens van de Nationale Bank zijn er sinds de moord op Khashoggi nog steeds minstens 91 miljoen euro aan vuurwapens en munitie geleverd aan Saudi-Arabië.”

Vredesactie verwijst ook naar een Saudisch vrachtschip dat afgelopen weekend in de haven van Antwerpen passeerde. Dat schip speelt volgens de vredesorganisatie een rol in de militaire bevoorrading van Saudi-Arabië. “We weten dat er in januari munitie van FN Herstal werd ingescheept in Antwerpen. En ook in december en oktober waren Bahri-schepen in Antwerpen.” Bahri is de nationale scheepvaartmaatschappij van Saudi-Arabië, aldus Vredesactie. “De wapenexport vanuit ons land naar Saudi-Arabië gaat dus nog steeds voort. Het is door die ononderbroken toevoer vanuit België en andere landen zoals Verenigde Staten, Canada, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk dat de oorlog in Jemen kan doorgaan.”

Vredesactie roept ook de Vlaamse regering op geen vergunningen te verlenen voor wapens waarvan het eindgebruik niet gekend is. Volgens de organisatie is dat het geval voor tussen de 60 en 70 procent van Vlaamse wapens. “Dat betekent dat in het merendeel van de Vlaamse wapenexport de Vlaamse regering niet weet waar haar wapens terechtkomen.”

De partij Groen vindt dat er een embargo moet komen op de uitvoer van wapens naar Saudi-Arabië. “Saudi-Arabië voert een bloedige oorlog in Jemen, destabiliseert de regio, en promoot wereldwijd moslimextremisme. Wanneer zullen de deelstaten principes belangrijker vinden dan oliedollars? Hoeveel burgerslachtoffers zijn nog nodig?”, vraagt Kamerlid Wouter De Vriendt (Groen) zich af. 

Het onderzoeksteam ontdekte overigens ook dat Belgische pantservoertuigen in Bahrein werden ingezet om betogingen met geweld op te breken. Ook zijn Belgische vuurwapens talrijk aanwezig bij de Mexicaanse drugskartels, zoals het pistool Five-SeveN van FN Herstal dat er bekend staat als “flikkendoder”.