Voorbeschouwing. Eindigt groene golf in regeringsdeelname of op golfbreker?

Deze week focussen we in aanloop naar de verkiezingen op de partijen. Hoe staan ze ervoor, en wat staat er voor hen op het spel? Vandaag: Groen.

In 2014 zag groen een federale en Vlaamse Zweedse coalitie van liberalen, christendemocraten en Vlaams-nationalisten aan de macht komen. In Brussel tuimelde de partij dan weer uit de meerderheid na de regeringsdeelname tussen 2009 en 2014. Ze werd aan Vlaamse kant ingeruild voor de sp.a. Op Europees vlak bleef Groen ongeveer status quo en behield het met Bart Staes één verkozene in het Europees Parlement.

Met fractieleiders of ‘kapiteins’ Kristof Calvo in de Kamer en Björn Rzoska in het Vlaams Parlement beukten de groenen de voorbije jaren dan ook gretig in op de regering-Michel en de regering-Bourgeois. De ploeg van Michel werd door Groen onder meer op de korrel genomen voor haar sociaal beleid, haar energiebeleid en haar migratiebeleid. De regering-Bourgeois kreeg dan weer het verwijt een “factuurregering” te zijn die te zwaar bespaarde en het op cruciale dossiers, zoals de ‘betonstop’ en de wachtlijsten in de zorg, liet afweten. In Brussel hielpen de groenen dan weer om de schandaalverhalen, zoals Samusocial, boven te spitten.

Op 14 oktober 2018 boekten de Vlaamse groenen een stevige overwinning bij de lokale verkiezingen. De kers op de taart, bijvoorbeeld een groene burgemeester in Gent, Antwerpen of een andere grote stad, ontbrak wel, maar Groen zag het aantal gemeenteraadsleden spectaculair stijgen tegenover 2012. In Brussel werd Groen zelfs de grootste Vlaamse partij. De partij sprak niet voor niets van een ‘groene golf’.

De groenen lijken de wind in de zeilen te hebben, wat zich ook vertaalt in positieve peilingen. Bij een peiling van Het Laatste Nieuws en VTM Nieuws in februari kwam Groen zelfs uit op 15,6 procent, waarmee ze na N-VA de tweede grootste partij van Vlaanderen werd. Met Groen en peilingen blijft het wel altijd opletten, want succes in de peilingen vertaalde zich in het verleden niet altijd in een groene zondag.

Maar over de aanloop naar 26 mei kan Groen alvast moeilijk klagen. De federale regering struikelde in het zicht van de finish over het VN-migratiepact. En met de betogingen en spijbelacties voor het klimaat ging er wekenlang erg veel aandacht naar een absoluut kernthema van Groen.

De vraag is nu of Groen dat positieve elan kan omzetten in een verkiezingsoverwinning en in een eventuele regeringsdeelname. Op federaal vlak en in Brussel heeft de partij haar lot verbonden aan de Franstalige zusterpartij Ecolo. Die samenwerking moet Groen meer gewicht geven in eventuele regeringsonderhandelingen. Maar het zou een eventuele federale coalitie met N-VA wel meteen uitsluiten, want N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft al laten verstaan dat hij geen regering wil vormen met Ecolo. In omgekeerde richting is er geen uitgesproken veto, al lijkt de kloof tussen Ecolo/Groen en N-VA in sommige dossiers, denk aan kernenergie of migratie, onoverbrugbaar.

Groen lijkt alvast het trauma van 2003 verwerkt te hebben. Toen werd de partij na haar deelname aan de paars-groene regering Verhofstadt I electoraal zwaar afgestraft en moest ze vechten om te overleven. Een gebeurtenis die bij een hele generatie groene politici littekens heeft nagelaten.

Die wonde lijkt intussen genezen en er sluimert opnieuw honger in de groene rangen. “Het kan anders”, luidt de slagzin van de partij en de huidige generatie groenen wil die verandering ook erg graag in de praktijk omzetten. Om daarvoor te zorgen rekent de partij om een mix van ervaren lijsttrekkers (Meyrem Almaci, Kristof Calvo, Björn Rzoska en Wouter De Vriendt), een reeks nieuwe gezichten (Jessika Soors en Bogdan Vanden Berghe) en de terugkeer van een aantal oude bekenden (Tinne Van der Straeten en Stijn Bex).