Van je (politieke) familie moet je het hebben

CD&V-kopstuk Hilde Crevits beet enkele weken geleden de spits af. Bij de voorstelling van “het stopcontact op de Noordzee” in Zeebrugge had ze de nieuwe CDH-voorzitter Maxime Prévot uitgenodigd. Officieel omdat ook de Waalse gemeenten mee investeren in de grote kabel die alle elektriciteit van de windmolens op de Noordzee aan land zal brengen. Maar tegelijk leerde de Vlaamse pers Prévot beter kennen.

De burgemeester van Namen bleek niet alleen een stuk aaibaarder dan zijn stugge voorganger uit Luxemburg, Benoît Lutgen. Hij spreekt ook uitstekend Nederlands en hij vertelde aan de journalisten dat hij er geen probleem mee heeft om in een regering te stappen met wie dan ook, op het Vlaams Belang na. Hij wou zowel met de PS als met N-VA regeren. Terwijl uitgerekend zijn voorganger Lutgen geweigerd had om in de regering-Michel te stappen omdat die niet wou besturen met de N-VA. Prévot kwam dus vertellen dat hij weer met CD&V front wou vormen op federaal niveau.

(lees verder onder de foto)

Op 1 mei lieten Open VLD-kopstukken Gwendolyn Rutten en Alexander De Croo de kans niet liggen om een hoofdrol te spelen op het Feest van de Arbeid van hun zusterpartij MR. De Open VLD’ers schitterden er bij premier Michel en beklemtoonden zo hun eensgezindheid. Het was een duidelijk “samen uit, samen thuis”-boodschap voor de komende federale regering. Ook SP.A-voorzitter John Crombez haalde deze week de banden aan met de in Wallonië populairste PS’er Paul Magnette. De Franstalige socialist deed met Crombez volop huisbezoeken in Oostende.

(lees verder onder de foto)

Magnette demonstreerde zijn uitstekende Nederlands en scoorde volop bij oudere dames. Hij charmeerde ook met zijn verhaal dat hij als kind dikwijls met vakantie was geweest in Oostende. Magnette en Crombez zeiden bovendien dat hun partijen samen in de federale regering willen. Magnette voegde er fijntjes aan toe dat hij verwacht dat de socialisten de grootste politieke familie van het land zullen worden.

Hij liet zo verstaan dat de Franstalige socialisten hoopten op het initiatief­recht bij de federale regeringsvorming. PS’er Magnette deed er nog een klein mea culpa bovenop: “We hebben nog geregeerd zonder de SP.A (in de regering-Leterme, nvdr), maar dat was geen succes.” Magnette gaf dus de niet mis te verstane boodschap dat de PS nu met de Vlaamse socialisten wél front zal vormen. 

Gisteren bleven de groenen niet achter. In een treinrit van Brussel-Zuid naar Antwerpen-Centraal zaten de kopstukken van Groen en Ecolo naast elkaar in de treincoupé. Ze presenteerden maar liefst 25 gezamenlijke programmapunten met op nummer 1 een klimaatwet. Een “groendruk” voor een federaal regeerakkoord, vertelden ze. Ecolo-covoorzitter Jean-Marc Nollet toonde zich van zijn charmantste kant. Hij had duidelijk ook zijn Nederlands opgepoetst. Groen-voorzitster Almaci en Nollet zeiden unisono dat ze samen in de federale regering willen en dat ze ook hoopten de grootste politieke familie van het land te worden en dus ook graag het federaal initiatiefrecht wilden. 

Waarom schurken Vlaamse politieke partijen zich tegen hun Franstalige zusters aan? De basis van een federaal regeerakkoord wordt op die manier gelegd, horen we als argument. Ongetwijfeld willen ze ook zo hun partijpolitieke gewicht vergroten. Het is bovendien een subtiel signaal aan concurrent N-VA dat die geen familie heeft over de taalgrens. Logisch voor een Vlaams-nationalistische partij. Vlaams Belang moet het ook zonder familie stellen. Al zijn er wel ideologisch gelijkgestemden. Het voormalige MR-parlementslid Alain Destexhe zegt dat zijn programma het N-VA-programma is zonder het confederalisme, maar Destexhe kan niet veel gewicht in de schaal werpen omdat hij onder de kiesdrempel gepeild wordt. 

Toch zijn de Franstalige zusterpartijen allesbehalve kopieën van hun Vlaamse tegenhangers. Die Franstalige zusters zijn over het algemeen linkser. PS en Ecolo durven wel eens pleiten voor een vierdaagse werkweek zonder loonverlies. Hun Vlaamse tegenhangers denken er niet aan om dit naar voren te schuiven. Ook de Franstalige liberalen van MR zijn linkser dan Open VLD. Daardoor zaten CD&V en MR heel dikwijls op dezelfde lijn in de regering Michel, zeker als het om sociaaleconomische dossiers ging. Zo is met de hogere werkloosheid in Wallonië en Brussel een harde aanpak van werklozen geen populair thema bij de Franstaligen.

De Franstalige politieke opinie is dus linkser. PS is daarom fors groter dan SP.A en ook Ecolo haalt hogere scores dan Groen. Vraag is of de Vlaamse tegenhanger wel veel te zeggen zal hebben aan hun Franstalige zuster die ook “grote broer” is. Indertijd waren de Franstalige socialisten niet te spreken over de besparingsvoorstellen van SP.A’er Frank Vandenbroucke. Toch spelen de banden tussen de politieke families nog volop. Op kabinetten zitten er altijd anderstalige gelijkgestemden. Zo was SP.A’ster Yasmine Kherbache kabinetschef van PS-premier Di Rupo.

In de communautair geladen jaren zeventig zijn de eenheidspartijen van christendemocraten, socialisten en liberalen uiteengevallen en in de voorbije decennia zijn die families ook verder uiteengegroeid. De Franstalige christendemocraten noemen zich nu zelfs “humanisten”. Bovendien zette de CDH, van toen nog Joëlle Milquet, zusterpartij CD&V een zware pad in de korf tijdens de regeerperiode van premier Verhofstadt. CDH bood Verhofstadt de vereiste tweederdemeerderheid voor zijn staatshervorming in ruil voor extra geld voor het Franstalig onderwijs. En bij de start van de regering-Michel was de verwijdering met CD&V totaal, omdat toenmalig CDH-voorzitter Lutgen weigerde in een regering met N-VA te stappen. De nieuwe voorzitter Prévot heeft die plooi dan toch al gladgestreken.

Familie hebben is één ding. Maar is die familie wel groot genoeg om een federale regering mee te vormen? Als de partijen van de regering-Michel I niet te veel achteruitgaan, kan de hernieuwde band CD&V-CDH soelaas bieden om opnieuw de zogenaamde “Zweedse coalitie” mogelijk te maken. Maar uit de peiling van VRT/De Standaard/RTBF/La Libre blijkt dat die combinatie nog geen meerderheid oplevert in de Kamer.

Een centrumlinkse coalitie van socialisten, groenen en christendemocraten kan wel volgens die recente peiling. De nieuwe CDH-voorzitter Prévot heeft al de vredespijp gerookt met de PS en dus kan het voor hem. Vraag is of CD&V met socialisten en groenen in een federale regering durft stappen. De oppositie van N-VA en Open VLD zal dan niet mals zijn. N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft al voor “een belastingtsunami” gewaarschuwd.

Op federaal niveau wordt het bovendien de komende jaren zeer lastig regeren. Er is nog een fors gat in de begroting te vullen en er wacht ook nog een flinke factuur voor de klimaatmaatregelen en de vergrijzing. Vraag is dus of CD&V met links durft regeren en of een premierpost voor voorzitter Wouter Beke zal volstaan. Het wordt een zeer lange regeringsvorming voor deze formule mogelijk wordt…

Paars-groen was ook mogelijk volgens de laatste peiling. Dan moeten de liberalen een coalitie aangaan met socialisten en groenen. Ook dat is geen evidentie. De liberalen vonden het sociaaleconomisch comfortabel regeren met N-VA. Ze konden weer volop liberaal zijn en moesten geen linkse compromissen meer slikken met de PS.

Nu zou in paars-groen daar nog eens Ecolo en Groen bovenop komen, waardoor het zwaartepunt van de regering nog meer naar links zou overhellen. Ook zou N-VA dan in de oppositie terechtkomen. Die zou meteen klaarstaan om te klagen over “een laks begrotingsbeleid” en dat “we de factuur doorschuiven naar onze kleinkinderen.” Als N-VA en Open VLD samen in een regering zitten, hoor je dat soort kritiek niet bij een gat in de begroting. Paars-groen blijft daarom wellicht een onmogelijke formule. De liberalen hopen in elk geval volop op de terugkeer van de voorbije Zweedse coalitie, aangevuld met CDH. Daarom mag N-VA niet te veel verliezen aan Vlaams Belang en CD&V niet te veel aan Groen.