Zij zochten Julie: een reconstructie van 48 uur zoeken naar slachtoffer en dader

Zaterdagavond, 22 uur. Er loopt een melding binnen bij de politiezone Voorkempen. De 23-jarige Julie Van Espen is vermist. Om 18.30 uur had ze afgesproken met vriendinnen in Antwerpen, maar daar is ze nooit aangekomen. 

De avond zelf nog gaan agenten van de lokale politie met een speurhond langs het vermoedelijke fietstraject van Julie. Ook vrienden en familie helpen mee. Maar door de duisternis is het moeilijk zoeken. 

Lees verder onder de kaart:

Die nacht, rond 1.30 uur, krijgt de Cel Vermiste Personen een verontrustend telefoontje binnen. Speurder David Rimaux is van wacht. "Op dat moment kennen wij Julie niet, maar we hadden onmiddellijk het gevoel dat er iets abnormaals gebeurd was. Ze had niet het profiel om niets te laten weten of te liegen, en ook de reactie van de ouders, die ongerustheid... . Die nacht zijn we onmiddellijk beginnen zoeken naar een spoor van leven. Toen we in de vroege ochtend nog geen nieuws hadden, wisten we: dit klopt niet."

Zondagmorgen wordt de zoektocht naar Julie volop verdergezet, in eerste instantie opnieuw door de lokale politie en de familie. Foto's van Julie worden massaal verspreid, zowel op de openbare weg als op sociale media.

Lees verder onder de afbeelding:

"Wij zijn zelf zondag om 11 uur vertrokken, en we waren tegen de middag ter plaatse", duidt Rimaux. Die zondag worden alle grote middelen ingezet: een speurhond, de lokale politie die massaal ter plaatse is, de Civiele Bescherming, een helikopter die luchtfoto’s neemt. In de namiddag wordt dat uitgebreid en wordt er ook op het water gezocht met duikers en sonarboten van de scheepvaartpolitie. In totaal gaat het om tientallen agenten.

Lees verder onder de afbeelding:

Ook de federale gerechtelijke politie - de Cel Agressie - wordt erbij gehaald. "Wij zijn zondagmiddag verwittigd. De Cel Vermiste Personen wilde een vergadering houden en vond het nuttig dat wij daarbij waren. Ons buikgevoel zei toch dat we dit héél ernstig moesten nemen", vertelt afdelingshoofd Eva Mielnicki. "Maar op dat moment liggen nog alle pistes open: is het moord? Is het een verkeersongeval? Een ongeval met vluchtmisdrijf?"

En dan keert de zaak helemaal. De kleren van Julie worden teruggevonden, in een wei vlak bij het Albertkanaal. Een cruciaal moment. "We voelden dat dit niet in de juiste richting ging. Eigenlijk ging het dan van een verdwijning naar een misdrijf."

Lees verder onder de kaart:

"Tot dan hopen we nog altijd dat er misschien een misverstand is, of dat er iets anders gebeurd is, dat ze ontvoerd is", vult Rimaux aan. "Maar het moment dat die kledij gevonden werd, dat was een heel slecht teken. Kledij met bloed erop, je moet geen politieman of –vrouw zijn om te beseffen dat dat geen goed nieuws is."

Hét moment dat ook het labo – de mannen en vrouwen in witte pakken – erbij gehaald wordt. "Wij zijn toegekomen en ze hebben ons meteen getoond waar de gevonden spullen lagen", vertelt diensthoofd Karlien Lefebvre. "Dan kijken wij of er bij die sporen meteen aanwijzingen naar de dader of het slachtoffer zijn. Zijn het de kleren van Julie? Is er bloed aanwezig? En zo ja, is dat dierlijk of menselijk? Dat doen we meteen ter plaatse. En daar werd ook meteen duidelijk dat dit ernstig was."

Het labo blijft zo lang het nodig is: "Veel mensen zoeken op dat ogenblik, er worden veel voorwerpen gevonden. Wij zijn de filter ter plaatse en zeggen meteen of iets met de zaak te maken heeft of niet." Kort na de vondst van de kleren, wordt ook het fietsmandje van Julie en wat spullen in een vuilnisbak gevonden. "We zijn daar redelijk lang gebleven, ja."

"Dan worden er foto’s genomen, worden de spullen spoorbewust verpakt en naar het labo gebracht voor verder onderzoek. De rest doen we in het labo, want als het bijvoorbeeld regent, is er een verlies van sporen. En het was niet al te best weer. Dat zijn dagen en nachten doorwerken, je wil en kan niet gaan slapen. Zo’n moordzaak gaat voor op al de rest."

Intussen is de federale politie volop bezig met het checken van de camerabeelden en de buurtbevraging. "We hadden nog een camerabeeld waarop we Julie zagen fietsen, niet ver van de plaats. En plots zagen we haar niet meer. Dus we hadden een vertrekpunt van waar we konden zoeken.”

En er is méér. Want het is niet alleen Julie die door een camera gezien wordt. Camerabeelden aan het trainingscentrum van de Antwerp Giants tonen hoe een man het fietsmandje van Julie vasthoudt. "We moesten die man vinden", benadrukt Mielnicki. "Zowel in de tijd, als in de ruimte was wel duidelijk dat die persoon ons belangrijke info kon geven." Intern worden de foto’s over alle politiekorpsen in ons land verspreid. 

Lees verder onder de afbeelding:

"Onze rechercheurs werken op dat moment dag en nacht", zegt Mielnicki. "Je hebt wel af en toe een paar uur slaap, maar niet meer dan dat. We blijven zoeken tot we haar vinden. Dood of levend." Dat beaamt ook Rimaux: "We zijn die zondag tot 2 uur ’s nachts gebleven. Daar is geen regel voor, maar we weten dat het tijdens de nacht moeilijker is om efficiënt te zoeken. En het is niet omdat er geen zoekactie is, dat er niks gebeurt."

En zo is het. Want die nacht wordt er een opsporingsbericht verspreid. Van de man met het fietsmandje. Alleen weet niemand dat hij een fietsmandje vasthoudt, want dat wordt vakkundig weggefotoshopt door de politie. Redelijk ongezien in ons land. "Er zijn twee redenen waarom we dat gedaan hebben", zegt Mielnicki. "We wilden hem enerzijds niet verontrusten en anderzijds kon het ook nog altijd zijn dat hij dat mandje gewoon opgeraapt had en onschuldig was. Er was geen zekerheid dat hij effectief een verdachte was. We wilden vermijden dat hij het slachtoffer werd van een haatcampagne."

Lees verder onder de afbeelding:

Maandagochtend. Intussen gaat het opsporingsbericht van de man heel België rond. "We kregen meer dan 400 tips binnen”, zegt Mielnicki. "En ook binnen de lokale politie werd hij herkend." Op het gezicht wordt een naam geplakt: Steve Bakelmans. In de loop van de ochtend valt de politie binnen in een pand, vlak bij de plaats delict. Maar noch Bakelmans, noch Julie is daar.

9.30 uur. De politie keert in groten getale terug naar het Albertkanaal en zoekt opnieuw met man en macht naar Julie. 

Lees verder onder de afbeelding:

Intussen is ook duidelijk geworden dat Bakelmans niet meer in Antwerpen is.

Maandag, voormiddag. De telefoon rinkelt opnieuw, ditmaal bij de politiezone Leuven. Via telefoononderzoek hebben de speurders de verdachte kunnen lokaliseren. Op een trein. "De collega’s van de federale politie hebben ons gevraagd of we tussenbeide konden komen. We zijn gecontacteerd net voor de trein zou halt houden. Er was geen tussenhalte meer. En dat is het moeilijke, een trein zit op een schema. Als je een paar seconden te laat bent, zijn de deuren dicht. Je hebt dus maar enkele minuten om op te treden. Terwijl de collega nog aan de lijn hing, heeft de operator meteen verschillende ploegen gestuurd om hem te kunnen tegenhouden", zegt Nicolas Del Piero van de politiezone Leuven.

Dat betekent: geen tijd om voor te bereiden, geen tijd om te overleggen. "Het is ingaan op de ervaring die je hebt op het terrein." 

En dan stopt de trein. "We hadden geen idee waar hij zou zitten, dus we moesten de trein doorzoeken. Verschillende ploegen staan dan in de buurt van de trein en zijn dan op een discrete manier op de trein gegaan. Het komt er dan op aan dat niemand van de trein kan vertrekken zonder dat hij gecontroleerd is door ons. Als inspecteur sta je daar. Je weet wel een beetje wat je kan verwachten, maar je weet niet wat er juist gaat gebeuren."

Veel informatie heeft de politie van Leuven immers niet. "We wisten wel in welke zaak we gecontacteerd waren, maar kenden de ware toedracht of zijn rol niet. Dat werd pas later duidelijk." En zo’n station is natuurlijk geen evidente locatie. "We mogen niks doen dat de veiligheid van andere passagiers in gevaar brengt, we moeten zorgen dat de gezochte persoon de vlucht niet neemt, op de sporen springt. Daarom proberen we de trein zo discreet mogelijk te doorzoeken. We melden niet meteen aan alle passagiers waarom we daar zijn."

Hoe de arrestatie precies verlopen is, kan Del Piero niet uit de doeken doen in het belang van het onderzoek. "Wanneer we iemand aantreffen die in aanmerking komt, wordt die aangesproken. Veel kan ik niet zeggen, maar alles is verlopen zonder bijkomende incidenten. Op zo’n moment moeten we ook spoorbewust handelen, zodat er geen bewijsmateriaal vernietigd wordt door ons of hem. Daarvoor en voor onze veiligheid, wordt zo iemand altijd geboeid."

De zoektocht naar Julie gaat inmiddels onvermoeid verder. Tot er rond 17 uur nieuws binnenkomt. Nieuws waarvan iedereen hoopte dat het niet zou komen, maar waarvoor iedereen wel vreesde. Een sonarboot heeft het lichaam van Julie gevonden. In het water. "We zijn misschien 10, 15 keer ter hoogte van die brug gepasseerd en vonden niets. En dan maandag ineens wel. Water is een onvoorspelbaar milieu", legt Rimaux uit. "We hebben alles gedaan wat we konden doen, maar hebben altijd een factor geluk nodig. Soms vinden we een lichaam nooit meer terug. Twee dagen was nog te lang voor de ouders, maar we hebben hen een antwoord kunnen geven."

Lees verder onder de afbeelding:

Hij gaat verder: "De feiten waren al gepleegd voor we echt begonnen zijn met zoeken. We hadden niks kunnen doen om haar leven te redden, maar wat we kunnen doen is tenminste Julie teruggeven aan haar ouders. Zodat ze kunnen rouwen. En ook professioneel is een moordonderzoek gemakkelijker als je over een lichaam beschikt."

Rond hetzelfde tijdstip bekent ook Bakelmans dat hij verantwoordelijk is voor wat er met Julie gebeurd is. Binnen de 48 uur na de eerste melding is de verdwijningszaak opgelost én de dader gevat. 

Het werk van de Cel Vermiste Personen stopt op het moment dat Julie teruggevonden wordt. "We zorgen dat het lichaam op de meest professionele manier uit het water gehaald wordt. Zodra we zekerheid hebben over de identificatie en het lichaam in de handen van de wetsdokter gegeven wordt, is ons onderzoek gedaan."

Dat van het labo en van de gerechtelijke politie gaat verder. "Nu moeten we een dossier samenstellen", zeggen ze allebei. "Misschien komen we ook niet alles te weten", zegt Lefebvre. "Sporen zeggen niet alles. De verdachte is de enige die alles weet. Maar we kunnen onze vaststellingen wel aftoetsen met wat hij zegt."

Mielnicki vult aan: "In moorddossiers is het altijd van groot belang om alles tot in de kleinste details uit te zoeken, dus het dossier is voorlopig nog niet afgerond. Er komt waarschijnlijk nog een reconstructie, dat gebeurt niet in 1, 2, 3."

Bij alle politieagenten die VRT NWS kon spreken, zindert deze zaak na. "Zulke zaken als die van Julie, als die van Daniël, die blijven hangen", getuigt Lefebvre. "Het is altijd de donkere kant van de maatschappij, 99 procent van de plaatsen zijn niet in feeststemming als wij aankomen. Maar we proberen een stukje te helpen in de zoektocht naar wie, wat, waar."

Mielnicki vult aan: "Op het moment dat alles bezig is, laat je dat niet binnenkomen. Je sluit dat af. Je mag emoties niet toelaten, want anders kan je niet werken. Daarna krijgt iedereen wel een klopke, maar dat uit zich bij iedereen anders. Ondanks de dramatische afloop ben ik toch trots op mijn team. Omdat ze antwoorden hebben kunnen geven aan de ouders."

"Het team staat al een aantal jaren onder zware druk door capaciteitstekort en een zware werklast, denk maar aan de schietpartijen en granaten. Er wordt heel veel flexibiliteit van de onderzoekers gevraagd en als ze deze dossiers zo snel tot een goed einde kunnen brengen, verdienen ze allemaal een dikke pluim ondanks de dramatische afloop. Het is ook mooi om te zien hoe alle verschillende diensten in dit dossier heel goed hebben samengewerkt. Wat betreft Julie, dat was niet alleen bad place, bad timing, maar in feite worst timing. Vanuit de politie willen we dan ook ons medeleven betuigen aan de familie. " Of zoals Rimaux het pakkend verwoordt: "Julie kon de dochter zijn van iedereen."

Noot van de redactie: Uiteraard hebben heel erg veel agenten meegeholpen in de zoektocht naar Julie Van Espen en de verdachte. De geïnterviewde agenten spreken dan ook in naam van het hele team.