De vijf boeken die het leven van Anja Daems hebben veranderd

De warme stem van Anja Daems wordt gepolijst tijdens haar studies "voordracht en welsprekendheid" aan het Conservatorium van Antwerpen. Die stem leent ze eerst uit aan de programma's "Schijfje citroen” en “Soes” van Radio 2, maar ook aan "Eén" als televisiepresentatrice. Vanaf 2007 start haar carrière bij "De Madammen", en een jaar later bevalt ze van een dochter. Aan drukke dagen geen gebrek, maar haar boekenkast verwaarlozen doet ze niet.

"Lezen is bij manier van spreken iets dat ik in mijn agenda zet, want ik ben nogal een planner. Ik heb ook altijd een boek bij me voor als ik ergens moet wachten. Op die manier lukt het mij toch om elke dag te lezen", vertelt Anja Daems.

"Het moet wel echt een boek zijn, op een e-reader lezen kan ik niet", gaat ze verder. "Ik heb de geur van een boek nodig, en ik duid ook graag passages aan. Het heeft iets om jaren later te zien welke zinnen ik toen uitkoos: in elke fase van je leven vind je andere dingen belangrijk. Daardoor is het soms wel gênant om mijn exemplaar uit te lenen aan iemand, het voelt dan alsof ik iets vertel over mezelf."

"Dit boek heeft iets teweeg gebracht in mijn familie," vertelt Anja Daems over "Anna, Hanna en Johanna". Het verhaal gaat over drie generaties vrouwen die elk zoeken naar hun positie in de maatschappij en streven naar zelfstandigheid. "De titel alleen al linkte ik aan mijn eigen familie," steekt ze van wal. "Mijn grootmoeder heette Johanna, mijn mama Anny en ik Anja. Toevallig, toch?" 

Maar niet alleen de titel maakt het boek opmerkelijk: "Mijn moeder leest ook veel. Als ik een boek heb gelezen, geef ik het altijd aan haar door. Toen ze dit exemplaar kreeg, begon ze spontaan over haar jeugd te vertellen. Het was een soort verbinding, we vonden er allebei veel in terug." 

"Er staat ook ergens een klein sprookje in, een bladzijde lang, dat ik waanzinnig mooi vind. Jarenlang heb ik dat op een blaadje bijgehouden. Ik vond het verhaal zo mooi dat ik er een kunstwerkje van heb laten maken."

Haar studies aan het Conservatorium van Antwerpen brachten Daems in aanraking met de grote klassiekers. Zo leerde ze ook Louis Couperus kennen: "Ik had iets van hem gelezen en vond dat zo knap geschreven, zo mooi. Meteen ben ik in heel veel andere boeken van hem gedoken."

"Extaze" is een boek uit de 19e eeuw dat vertelt over de hoofse liefde. Over aantrekkingskracht die wordt onderdrukt: "Ik herinner mij een scène waarin twee geliefden vol spanning naast elkaar op een bank zitten, zonder hun liefde uit te spreken. Dat moment was zo beschrijvend beschreven dat ik het beeld nu, 30 jaar later, nog steeds voor me zie."

De volgende auteur in Anja's lijstje is de Britse filosoof en schrijver Alain de Botton: "Ik heb enorm veel gelezen van hem. Als ik een auteur goed vind, dan lees ik zo goed als alles, tot ik een boek tegenkom dat tegenvalt. Maar "De kunst van het reizen" steekt er sowieso wel bovenuit", vertelt ze enthousiast. "Ik heb er ooit zelfs een theatervoorstelling van gemaakt." 

Dit boek was haar compagnon tijdens een reis in India. "Op dat moment in mijn leven voelde ik mij eigenlijk echt niet goed. Er was mij verteld dat ik naar de zonsopgang bij de lelies moest gaan kijken, dat het fantastisch was om te zien. Om 5 uur 's morgens stond ik daar, en ik voelde helemaal niets," blikt ze terug. 

"Later las ik dit boek waarin De Botton schrijft dat je altijd jezelf meeneemt op reis. Plots zag ik dat volledig in. Waar je ook naartoe gaat: het mooiste uitzicht kan lelijk zijn als je je slecht voelt." 

"Reizen vind ik belangrijk, maar het hoeven niet per se verre bestemmingen te zijn. Misschien moeten we het dagelijkse leven af en toe eens bekijken met de nieuwsgierige ogen van een reiziger. Het gaat over grenzen verleggen, jezelf relativeren", legt ze uit. "Nieuwe dingen leren kennen, dat heb ik echt nodig. Ik word er triestig van als ik niet weet wanneer de volgende keer is dat ik kan vertrekken. Misschien lees ik daarom graag, dat is ook even naar ergens anders trekken."

Het vierde boek dat Daems aanhaalt, "Kalme chaos", werpt een blik op de menselijke psyche. "Eigenlijk zoek ik dat altijd, die inkijk. Ik stap graag volledig in de leefwereld van een personage. Jaren later vraag ik me dan af: "hoe zou het daarmee zijn?" Als er verregaande dingen gebeuren met personages, dan vind ik het soms moeilijk om te blijven lezen", lacht ze. 

"Het talent dat schrijvers als Veronesi hebben, is dat ze ervoor zorgen dat je je vereenzelvigt met een figuur uit het verhaal, al voel je je een totaal ander persoon", gaat ze verder. "Plots kan je erin komen waarom mensen bepaalde dingen doen. Als een boek dat kan bereiken, ben ik verkocht."

"Dit heb ik in één namiddag uitgelezen. Soms is het jammer dat ik zo snel door een boek raas, want achteraf heb ik dan het gevoel dat ik dingen heb gemist. Dat ik bepaalde zinnen niet tot hun recht heb laten komen," geeft ze toe. "Maar een boek herlezen doe ik bijna nooit." 

"Schaduwkind" gaat over een vader en moeder die verslagen achterblijven na de dood van hun kind. Anja was zelf zwanger toen ze het las, al wist ze dat toen nog niet: "Dat boek kwam zo hard binnen. Pas achteraf kwam ik te weten dat ik zwanger was. Ergens moet dat toch een invloed hebben gehad." 

"Er staat een prachtig stuk in over het verliezen van een kind. Over dat daar geen woorden voor bestaan. "Een vrouw die haar man begraaft, wordt weduwe genoemd, een man die zonder zijn vrouw achterblijft, weduwnaar. Een kind zonder ouders is wees. Maar hoe heten de vader en moeder van een gestorven kind?” Die passage is me altijd bijgebleven", vertelt ze. 

Anja Daems' zwak voor boeken is onmiskenbaar: "Mijn man kan tot tranen toe bewogen worden door een schilderij. Dan kijkt hij naar een werk van Rothko en zie ik de ontroering. Ik heb dat met woorden, met een zin."