Belgisch ebolavaccin voor Congo: wat zijn de kansen op succes?

Eerst een klein lichtpuntje: de pasgeboren baby Daniella, nu 42 dagen oud, werd gisteren genezen verklaard nadat haar mama vorige maand aan ebola was overleden. De baby was sindsdien omringd door genezen patiënten die door hun genezing immuun waren geworden voor het virus. Daniella overleefde dankzij een snelle en goede behandeling. 

De algemene situatie in het ebolagebied in de provincies Noord-Kivu en Ituri is minder rooskleurig. Samen met de vreugde om Daniella is er het verdriet van de  nabestaanden van 92 andere ebolapatiënten die de voorbije week zijn bezweken aan de ziekte. Gisteren werden nog 18 nieuwe besmettingen vastgesteld en bijna 270 verdachte gevallen. Dat zijn alarmerende cijfers. 

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in samenwerking met het Congolese ministerie van Gezondheidszorg en medische hulporganisaties op acht maanden tijd meer dan 111.000 mensen ingeënt tegen ebola.  Maar die campagne verloopt bijzonder moeizaam. In de regio die al ruim een kwarteeuw wordt geplaagd door aanhoudend geweld, is de bevolking bijzonder wantrouwig. Sinds begin dit jaar zijn al 130 gezondheidsposten overvallen. Verschillende internationale organisaties zijn weggetrokken. 

Omdat het virus zich daardoor nog sneller begint te verspreiden, gaat de Wereldgezondheidsorganisatie de preventie opvoeren. Momenteel gebeurt de inenting volgens het 'ringprincipe'. Hulpverleners vaccineren eerst en vooral contacten van ebolapatiënten en hun contacten. Dat gebeurde met een experimenteel vaccin, rVSV-ZEBOV, van de Amerikaanse farmareus Merck.

Om te voorkomen dat die voorraad uitput én om vooral een bredere geografische kring van mogelijke slachtoffers in te enten, wil de Wereldgezondheidsorganisatie nu een ander experimenteel vaccin uitproberen, op verder afgelegen, "veilige" plaatsen. Dat vaccin is van Belgisch-Nederlands-Deense makelij en komt van Janssen Farmaceutica en een Deens biotechbedrijf. Het medicijn wordt gesponsord door de Europese Unie. 

Woordvoerder Tim De Kegel van Janssen Farmaceutica bevestigt dat zijn bedrijf aan half miljoen tot anderhalf miljoen dosissen heeft klaarliggen om naar Congo te sturen.  Alleen de Congolese regering moet nog haar toestemming geven. Op zich is de noodzaak groot om inderdaad de preventie uit te breiden en te vermijden dat de epidemie de proportie aanneemt van de crisis in West-Afrika, vier jaar geleden.  Maar dan duiken opnieuw de twee belangrijkste problemen op: de onveiligheid en het wantrouwen. 

Het hele ebolagebied tegen de grens met Oeganda is onveilig, ondanks de grote aanwezigheid van de VN-vredesmissie MONUSCO. Het gaat dan niet alleen om de afkeer tegen de ebola-hulpverlening, maar om de dagelijkse terreur in en rond de dorpen, waar mensen worden verkracht en vermoord. Als de hulpverleners zich daar willen wagen, moeten ze ook voldoende worden beschermd. In het gebied zijn ook om en bij de 100.000 mensen op de vlucht voor ebola en voor het geweld. Hoe zullen de hulpverleners hen bereiken?  Ook de baas van de Wereldgezondheidsorganisatie zelf verwijst voor het eerst naar de conflictsituatie in het gebied. Als daar niets aan verandert, dan zal ebola verder uitdijen, waarschuwt hij. 

Ten tweede is er het risico dat de bevolking opnieuw achterdochtig reageert op de verplegers die met hun spuitjes afzakken naar de kleine dorpen in het binnenland. Dit vaccin moet bovendien in twee keer worden toegediend. Dat maakt de operatie praktisch en psychologisch gezien nog moeilijker. Hopelijk trekt de Wereldgezondheidsorganisatie lessen uit de voorbije maanden en zet ze volop in op bewustmaking, in samenspraak met de plaatselijke verantwoordelijken. Alleen dan is er een kans dat de inenting met dit tweede vaccin een kantelpunt betekent in de opmars van de vreselijke ziekte.

Bekijk hieronder het verslag van "Het Journaal":

Herbekijk hieronder de explainer "Ebola: wat is het? Waar komt het vandaan? Wat doet het met een lichaam?"