Gebiologeerd: waarom geeuwen zo aanstekelijk werkt
Wat is geeuwen? En waarom doen we het zo vaak? Neurowetenschapper Robert Provine zegt dat gapen een oude en autonome gewoonte is. Het komt voort uit de vroege evolutie en is gebruikelijk voor veel wezens (zelfs vissen doen het!). Maar waarom werkt het zo aanstekelijk?
Dat geeuwen een autonome gewoonte is, wil zeggen dat het wortelt in de hersenstam. Dat is het diepste gedeelte van onze hersenen, waar bepaalde reacties zo ingebouwd zijn dat we ze zelfs niet eens meer kunnen kwalificeren als reflexen. Gapen heeft veel triggers, waaronder verveling, slaperigheid en temperatuur. Een onderzoek uit 2014 suggereerde zelfs dat er een ‘thermisch venster’ is voor menselijk geeuwen, dat rond de 20°C ligt. Als de omgevingstemperatuur de lichaamstemperatuur nadert, of in de buurt van het vriespunt daalt, gapen we minder. Volgens het onderzoek zouden we dan ook gapen om de temperatuur van onze hersenen te regelen. Dat is niet hetzelfde als zeggen dat we geeuwen om extra zuurstof op te nemen. Onderzoek toont immers aan dat dat niet het geval is. Het betekent dan weer wel dat geeuwen zou kunnen werken om aangename omgevingslucht door de neus en mond naar binnen te trekken.
In de loop der jaren hebben wetenschappers het zogenaamde ‘aanstekelijke geeuwen’ of ‘geeuwbesmetting’ opgemerkt bij chimpansees, mensen, bavianen, bonobo’s en wolven. Geeuwen voelt goed, waardoor we al snel gezellig meedoen als iemand anders gaapt. Dat wil echter niet zeggen dat we de geeuw op een bewust niveau kopiëren. Het gebeurt omdat je het gewoon niet kan verhelpen. Als je zelfbewust wordt over een geeuw, dan stop je er ook haast automatisch mee.
Sommige mensen met autisme of schizofrenie vertonen geen geeuwbesmetting. Hetzelfde geldt voor kinderen jonger dan vier jaar. Dat heeft geleid tot een verscheidenheid aan theorieën over de relatie van geeuwen tot empathie en het spiegelneuronensysteem van de hersenen. Het idee hier is dat tekorten in het spiegelneuronensysteem kunnen leiden tot het missen van verborgen empathische signalen die de zogenaamde geeuwbesmetting veroorzaken.
Vechten of vluchten
Uit MRI-scans bij een reeks mensen blijkt dat bepaalde delen van de hersenen, meerbepaald de delen van de amygdala, oplichten als reactie op geeuwende beelden. De amygdala is een hersengebied dat geassocieerd wordt met angst en verhoogde aandacht. Niet geheel verwonderlijk dus dat we vaak ook gapen, als we nerveus zijn. Misschien is het dus zo dat we gapen op momenten van angst om de ‘vechten of vluchten’-reflex in ons brein te tripleren. Geeuwbesmetting kan op die manier een evolutionaire snelkoppeling zijn om de hersenen van een grote groep mensen klaar te stomen om snel actie te ondernemen als reactie op een dreiging. Op die manier kan geeuwen er eeuwen en eeuwen geleden voor gezorgd hebben dat groepen beter konden overleven.
Een andere - minder diepe - verklaring is dat geeuwen ook gewoon, net als lachen, gezellig kan zijn. Waar lachen het gelukzalige groepsgevoel versterkt, kan geeuwen ervoor zorgen dat een grote groep zich op een onbewust niveau ontspannen (en lichtelijk slaperig) gaat voelen.
Geeuwbesmetting is en blijft hoe dan ook een beetje een wetenschappelijk mysterie. We houden ervan om er over te speculeren en er de evolutionaire oorzaak voor te vinden. Maar waarom zou er eigenlijk maar één specifieke basis van kunnen bestaan? Vaak overleven aangeboren eigenschappen immers net omdat ze een aantal verschillende bases omvatten.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Expert noemt 5 verrassende plaatsen in huis die asbest kunnen bevatten: “Het hier weghalen kost snel meer dan 40.000 euro”
-
PREMIUM8
Pas na 22 jaar kreeg Kim juiste diagnose: “Er moet meer aandacht komen voor vrouwenkwalen”
Als jong meisje zat ze al met buikpijnklachten bij de huisarts. Uiteindelijk duurde het 22 jaar voor de Nederlandse Kim Gündel de diagnose endometriose kreeg. Toen was er al veel (onherstelbare) schade aangericht. “Artsen zeiden dat het tussen mijn oren zat.”Delft -
“Ben ik die enige die het eng vindt dat onze vagina onze onderbroeken kan bleken?” Prof legt uit
Als we één pluim mogen geven aan TikTok, dan wel omdat het platform belangrijke onderwerpen uit de taboesfeer haalt. In dit geval: vaginale afscheiding. Heb jij ook vlekken die in je onderbroek gebleekt lijken en die niet weggaan als je ze wast? Je bent niet alleen. Prof gynaecologie Hans Verstraelen: “Je moet je eerder zorgen maken als je ze niét hebt.” -
-
PREMIUM
“Je hartslag speelt een belangrijke rol bij vetverbranding”: zo krijg je je lichaam fit tegen de zomer
-
PREMIUM
Zo ontstaan en verzorg je littekens: “Dit heb je altijd geleerd, maar doe je beter niet”
Of ze nu het resultaat zijn van een ongeluk, een operatie of een wonde: bijna iedereen heeft littekens, maar niet ieder litteken is hetzelfde. Welke soorten bestaan er? Wat kan je doen om de vorming van een lelijker litteken te voorkomen? En welke behandelingen bestaan er? “Na anderhalf tot twee jaar drukt een litteken definitief zijn stempel op jouw huid”, onderlijnt dermatoloog Thomas Maselis. Hij zet de do’s en don’ts bij het verzorgen van littekens op een rij. -
“Chemogoestingske?” Frances Lefebure en Karen François maken grappige wenskaarten voor borstkanker
Het tweede seizoen van ‘F*** You Very, Very Much’ startte net op Streamz en het personage van actrice Frances Lefebure ontdekte al dat ze borstkanker heeft. Elk jaar krijgen 10.500 vrouwen en mannen die diagnose in ons land. Samen met Think Pink en ontwerpster Karen François brengt Lefebure nu humoristische beterschapskaarten uit. “Stel niet de vraag: ‘Hoe is het?’” -
PREMIUM
“Met dit trucje achterhaal je of je goed tegen koffie kan of niet": experte scheidt 5 feiten van fabels over impact van koffie op ons lichaam
-
Spaargids.be
Hoeveel geld mag er op jouw spaarrekening staan vooraleer de fiscus passeert?
-
PREMIUM
Hot Marijke achterna: wie is (echt) gebaat bij een buikwandcorrectie en hoeveel betaal je ervoor?
De tijd dat er over een buikwandcorrectie geheimzinnig werd gedaan, is voorbij. Vraag maar aan Hot Marijke, die in Dag Allemaal aankondigde dat ze zich binnenkort laat opereren. “Overtollige huid kan tot vervelende problemen leiden, zoals eczeem, infecties of schimmels”, legt plastisch chirurg Filip Thiessen uit. Hij zet op een rij wat de ingreep inhoudt, hoeveel het kost en of de resultaten blijvend zijn. -
Jobat
Hoeveel werknemers krijgen maaltijdcheques? En wie mag op een dertiende maand of smartphone van het werk rekenen?
De werkende Belg kan op steeds meer extraatjes rekenen: de voorbije vijf jaar is het gemiddeld aantal extralegale voordelen met 10 procent toegenomen. Om welke voordelen gaat het precies (en welke zijn aan een terugval bezig)? Welke rol spelen je functie, statuut, opleiding en de sector waarin je werkt? En wat met de verschillen tussen man en vrouw? Jobat.be zocht het uit. -
HLN Shop
“Gebruik er verschillende door elkaar”: podoloog geeft raad bij het kiezen van jouw perfecte wandelschoenen
1 reactie
Resterende karakters 500
Log in en reageerBernd Vaes