Belgische verkiezingen: Russische trollenlegers houden zich (voorlopig) koest
De Belgische veiligheidsdiensten hebben voorlopig geen aanwijzingen dat Russische internettrollen de verkiezingen in ons land proberen te beïnvloeden.
“We zien geen abnormale fenomenen of verhoogde activiteit op het internet”, zegt generaal Claude Van de Voorde, het hoofd van de militaire inlichtingendienst Adiv. Die moet samen de Staatsveiligheid en het Centrum voor Cyberveiligheid toezicht houden op het internetverkeer vanuit het buitenland. “Zeg nooit nooit, maar momenteel lijken er geen Russische trollen actief in de kiescampagne”, meldt Van de Voorde.
Overspoeld worden door online misinformatie vanuit Rusland: sinds de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 is het de nachtmerrie van elke veiligheidsdienst. Russische ‘trollenfabrieken’ slaagden er toen in om het Amerikaanse kiespubliek nog verder uit elkaar te spelen. Via valse accounts op sociale media verspreidden ze massaal fake news en complottheorieën. De trollen legden zich onder meer toe op Pizzagate, de bizarre maar hardnekkige samenzweringstheorie over een pedofilienetwerk geleid door Hillary Clinton vanuit een pizzarestaurant.
Nieuwe tools
Ook in Europa zijn al jaren Russische trollen actief op sociale media. Duizenden mengden zich in de Oekraïense verkiezingen (2014), het brexitreferendum (2016), de Catalaanse kwestie (2017) en de Franse en Italiaanse verkiezingen (2017 en 2018). Onderzoek van de Nederlandse krant NRC Handelsblad leerde vorige zomer dat de beruchte trollenfabriek Internet Research Agency uit Sint-Petersburg ook ons land viseerde. In de nasleep van de aanslagen in Brussel werden negenhonderd tweets in het Nederlands uitgestuurd met racistische hashtags.
“Samen met de Staatsveiligheid en het Centrum voor Cyberbeveiliging zorgen we vandaag voor een permanente opvolging van het internetverkeer”, zegt generaal Van de Voorde. Sinds kort hebben de veiligheidsdiensten nieuwe tools om dieper te zoeken op Twitter, Facebook en Instagram. “We overleggen ook regelmatig met Europese en internationale collega’s om ervaringen uit te wisselen. Op die manier proberen we goed voorbereid te zijn.”
Waarschuwing
Het is gissen naar de reden waarom de Russische trollen niet geïnteresseerd lijken in de Belgische verkiezingen. België is een strategisch land in het hart van Europa, de thuis van de Europese Unie en het NAVO-hoofdkwartier. Wat wellicht meespeelt: de Belgische veiligheidsdiensten maakten vooraf bekend dat ze de sociale media tijdens de kiescampagne strikt in de gaten zouden houden. Een waarschuwing voor Moskou. Ook andere landen die preventief van zich lieten horen, zoals Duitsland voor de Bondsdagverkiezingen in 2017, hadden minder last van de trollen. Tegelijk zijn de grote socialemediabedrijven wakker geschoten. Valse accounts worden veel sneller geblokkeerd.
“De afwezigheid van de Russische internettrollen in de campagne is opvallend. Na de dood van Julie Van Espen had ik ze bijvoorbeeld wel verwacht”, zegt Kenneth Lasoen, een specialist veiligheidsdiensten verbonden aan de UGent. “Dat was voor Rusland een gedroomd moment om onze rechtsstaat in vraag te stellen. Maar ook in de andere Europese lidstaten is het behoorlijk rustig in aanloop naar de Europese verkiezingen. Het lijkt erop dat Rusland voor een nieuwe aanpak kiest. Het heeft wellicht gemerkt dat de westerse landen beter gewapend zijn tegen fake news.”