Direct naar artikelinhoud
Banken

Europese megaboete voor banken wegens gesjoemel met ‘perfecte markt’

Het gebouw van J.P. Morgan.Beeld Reuters

De Europese Commissie heeft stevige boetes uitgedeeld aan vijf grote banken wegens wisselkoersfraude. Op één specifiek moment van de dag manipuleerden ze de valutahandel, de grootste financiële markt van de wereld, en verdienden zo goudgeld ten koste van hun klanten.

“Hoera, mooi team work”, juicht een valutahandelaar aan het einde van weer een lucratieve middag. “Goed gedaan jongens”, schrijft een ander. De bankiers, wier vertrouwelijke gesprekken zijn opgetekend in documenten van de Amerikaanse toezichthouder, hadden zojuist met succes de wisselkoersen gemanipuleerd. Te oordelen naar de namen van de virtuele chatgroepen waarin de handelaren hun acties coördineerden, waren ze zich van geen kwaad bewust. Er was er een met de naam ‘Het kartel’. Een ander heette ‘De bandietenclub’.

Donderdag heeft de Europese Commissie vijf grote banken op de bon geslingerd vanwege deze wisselkoersfraude. In totaal moeten het Amerikaanse J.P. Morgan, Citigroup, hun Britse concurrenten Barclays en Royal Bank of Scotland en de Japanse MUFG Bank 1,07 miljard euro betalen. UBS ontspringt de dans. De Zwitserse bank informeerde de Europese Commissie over de misstanden. 

5.000 miljard dollar

Overigens melden de Europeanen zich laat aan het boetefront. Sinds 2014 deelden de autoriteiten in onder meer Groot-Brittannië en de Verenigde Staten al voor een slordige 10 miljard dollar aan geldstraffen uit. Zelf ontsloegen of schorsten de banken enkele tientallen handelaren.

De valutahandel – waarbij bijvoorbeeld euro’s voor dollar gewisseld worden, of yen voor Britse ponden – geldt als de grootste financiële markt ter wereld. Dagelijks gaat er voor meer dan 5 biljoen (5.000 miljard) dollar in om. Economen beschouwden de valutahandel jarenlang ook als de meest voorbeeldige ‘vrije’ en ‘perfecte’ markt. Er zijn weinig regels, terwijl het volume enorm is. Dat moet volgens de standaard economische theorie gunstige prijzen opleveren. Toch wisten bankiers jarenlang de wisselkoersen naar hun hand te zetten.

60 seconden

Hun inspanningen concentreerden zich daarbij op één tijdstip. Rond 16.00 uur ’s middags lokale tijd in Londen monitort informatiedienstverlener Reuters gedurende 60 seconden alle transacties. Op basis daarvan worden de belangrijkste wisselkoersen ter wereld bepaald. Door de handel uitgerekend tijdens die minuut te beïnvloeden, verdienden de handelaren geld (en hogere bonussen) ten koste van hun klanten.

Hoe groot de omvang van de door deze klanten geleden schade precies is, blijft onduidelijk. In principe kan iedereen nadeel ondervinden van ongunstige wisselkoersen: van bedrijven die internationaal zakendoen tot toeristen die buitenlands geld wisselen. “Het gedrag van deze banken ondermijnt de integriteit van de sector ten koste van de Europese economie en consumenten”, stelt de voor vrije concurrentie verantwoordelijke eurocommissaris Margrethe Vestager in een reactie op het boetebesluit.