‘Ik vind het erg dat het debat over de ramadan de jongste jaren enorm verruwd is’

Stel dat u in een volgende regering een ministerspost krijgt. Gaat u dan de privileges van een auto met chauffeur ook gebruiken? (Jean Van Langendonck, 62, Knokke-Heist)

“Waar we nu al besturen, delen we een auto met drie of vier schepenen. Of we doen het zelfs volledig zonder, zoals in Gent. Ik heb nu ook geen auto met chauffeur. Ik heb zelfs geen auto.”

Na jaren hard werken heb ik eindelijk recht op een salariswagen. Voordien reed ik met een meer vervuilende tweede­hands­wagen. Indien ik mijn salariswagen nu verlies, zal ik weer een goedkope occasie­wagen kopen, want met het open­baar vervoer geraak ik niet op mijn werk. Kunt u mij uit­leggen hoe dit beter voor het milieu zou zijn? (Adri Hans, 36, Schaarbeek)

“Ons land is zo’n fiscale koterij, we kunnen niet anders dan ingrijpen. Maar we nemen niets af, we willen in ruil een hoger nettoloon. Tegelijk moeten we investeren in het openbaar vervoer, zorgen dat er ook ’s nachts een aanbod is, en inzetten op deelauto’s, -fietsen en -steps. Maar van die salariswagens moeten we echt af: dat zijn in de meerderheid zware diesel­auto’s, veel te groot voor wat ze moeten dienen. Dat doe je niet van vandaag op morgen, dat doe je gefaseerd. Vanaf 2020 verdwijnt het fiscale gunst­regime voor tankkaarten, na 2022 worden de fiscale voordelen voor bedrijfswagens uitgedoofd.

“Of dit een onpopulair standpunt is? Dat kan, maar de politiek moet de lijnen uitzetten voor de komende jaren. We staan vandaag en masse stil en dat heeft een effect op onze gezondheid en onze economie. Iedereen weet rationeel dat we daar iets aan moeten doen. Is het afschaffen van de salariswagens een breekpunt voor ons? Niemand is gebaat bij het stellen van exclusieven tijdens een campagne.”

Eet u vegetarisch, of veganistisch? (Jessy De Jaeck, 42, Brasschaat)

“Ik ben vegetariër sinds mijn zestiende, ik eet alleen heel af en toe een stukje duurzaam gevangen vis. Als veganist moet je je dieet heel goed uit­balanceren, en als er iets is wat in mijn job heel erg moeilijk is, is het dat wel. Ik ben thuis ook de enige die geen vlees eet. Mijn echtgenoot en zonen doen dat wel, maar beperkt. Mijn jongste zoon is overigens de ultieme flexitariër: als wat voor zijn neus staat hem niet bevalt, dan eet hij mijn bord leeg.” (lacht)

Welke drie argumenten zou u aanhalen om Bart De Wever te overtuigen om deel te nemen aan de klimaatmarsen? (Joost Rotty, 54, Mechelen)

“Ik zou hem zeggen dat het over zijn eigen levenskwaliteit en die van zijn kinderen gaat.

“Dat elke politicus de verantwoordelijkheid heeft om de uitdaging van deze tijd aan te pakken. Dat het ook goed zou zijn voor onze economie: als we iets doen aan het klimaatprobleem, kunnen we jobs creëren voor de toekomst.

“Moeten politici überhaupt meelopen in marsen? Dat is een terechte vraag, maar het klimaat belangt iedereen aan. Je loopt daarin mee als burger, als politicus ga je vervolgens over tot actie. De lijn met politieke recuperatie is dun, dat klopt. Dus je moet heel goed opletten dat je niet de indruk geeft dat jij organiseert, maar wel sympathiseert met de burgerbewegingen.”

Ik heb begrepen dat kern­energie best wel een groene oplossing is. Waarom bent u er dan zo dogmatisch tegen?( Alexander Soetewey, 22, Tienen)

“Ik ben helemaal niet dogmatisch tegen kernenergie, het is gewoon gezond verstand. Wij hebben door het Planbureau laten berekenen wat de kost zou zijn van een kern­uitstap, N-VA heeft hetzelfde gedaan voor het verlengd openhouden van de kerncentrales. Blijkt dat beide perfect mogelijk zijn, maar dat je bij een kernuitstap de C02 naar beneden haalt, ietsje meer bevoorradingszekerheid hebt en jobs creëert in de sector van de hernieuwbare energie bij ons. Terwijl bij N-VA 1 miljard euro naar Engie-Electrabel gaat, dat al heeft aangegeven op serieuze financiële steun van de regering te rekenen om de kerncentrales open te houden.

“Of de kernuitstap in 2025 stilaan niet onhaalbaar is, zonder ons op kosten te jagen door in te zetten op tijdelijke vervuilende alternatieven? Door het gebrek aan visie en geflipflop van het beleid de afgelopen tien jaar, zitten we stilaan tegen het point of no return aan. Als we voor januari niet volop voor hernieuwbare energie gaan, creëer je een voldongen feit. Dan zullen we niet anders kunnen dan de kerncentrales langer openhouden.”

Zou u alstublieft premier willen worden? Na een homo met Italiaanse roots is het nu tijd voor een vrouw met Turkse roots. (Yves Geunes, 55, Schaarbeek)

(lacht) “Dat is een heel lief compliment, alleen is dat niet het soort job waarvoor je solliciteert. Je zult mij dus ook nooit horen zeggen dat ik kandidaat ben. Ik vind wel dat als de vraag komt, je het moet doen.”

Ben ik als kiezer van het eerste uur te eufo­risch wanneer ik denk dat Groen en Ecolo na de verkiezingen de grootste familie zullen zijn en dus de onderhandelingen mogen leiden? (Koen Busschots, 58, Antwerpen)

“Laten we hopen. Overmoed is niet aan de orde, maar ik ben een ambitieuze voorzitter. Als we de kans krijgen, gaan we steun zoeken voor een klimaatcoalitie met een sociaal hart. Het is evident dat ons eerste telefoontje er dan eentje zal zijn naar John (Crombez, sp.a, red.). Daarna naar Gwendolyn, Wouter en de anderen. Ook naar PVDA? Volgens mij zijn zij niet eens geïnteresseerd in beleid. Ze zijn een zweeppartij, zij willen anderen opjagen.”

Ik ben geneigd de eerste keer voor Groen te stemmen. Maar hoe groot is de kans dat u toch regeringen vormt met de N-VA? (Hans Van Eynde, 43, Kapellen)

“We hebben een stemwijzer uitgebracht waaruit blijkt dat we met elke partij dingen gemeen hebben, maar het minst met N-VA. Ik zie ook dat zij een gigantische anti-Groene lastercampagne hebben opgezet. Maar sluit ik iets uit? Dat kan ik niet: de kiezer zal bepalen wie coalities kan vormen.”

Welke belastingen gaat Groen uit zijn tover­hoed halen indien het de verkiezingen wint? Een taks op het bezit van wijn? (Lucien Tambuyser, 67, Haacht)

“Absoluut niet. We willen een bijdrage van de grootste vermogens boven één miljoen euro. Hoe we dat vermogen gaan bepalen? Het loon van Belgen en niet-Belgen is bij de fiscus gekend. Men weet daar alles over. We hebben enkel geen zicht op inkomsten uit vermogen. Daarvoor zouden we een kadaster kunnen creëren of een beroep kunnen doen op een kruisdatabank. De verzekerde waarden bij een bank zouden ons ook al wat kunnen leren over iemands vermogen.

(nadrukkelijk) “Maar wij gaan níét bij mensen thuis gaan kijken wat ze allemaal hebben liggen. Not on my watch. Die lastercampagne ben ik beu. Ze is onder de gordel en heeft niets te maken met ons voorstel. Ik zal de collega’s van rechts met plezier een fles wijn cadeau doen, zodat ze die onzin kunnen doorslikken.

“Het idee heeft wel op papier gestaan, maar dat was om informatie te vragen aan de Raad van State. Niet meer dan een vingeroefening van technici in een denkproces. Vervolgens hebben we duidelijk beslist dat we persoonlijke wijn- of boekencollecties niet in rekening gaan brengen. Toch bazuinen Open Vld en N-VA, partijen van wie de plannen door het Planbureau bijzonder slecht beoordeeld zijn, dit rond. Het zijn ronduit trumpiaanse methodes. Bart De Wever speelt duidelijk graag als een kat met muizen, maar ik laat me niet als muis behandelen. Dat stoort hem blijkbaar en daarom probeert hij mij klein te krijgen. Aan de kiezer vraag ik: denk na, lees onze programma’s en doorprik de leugens.”

Waarom chargeert u altijd zo snel? U geeft geen rustige indruk. (Marnix Debruyne, 62, Gent)

“Dat hangt af van debat tot debat. Ik chargeer wanneer ik verontwaardigd ben. Maar dat neemt niet weg dat mijn aard inderdaad nogal vurig is. Ik heb door de jaren heen geleerd om iets rustiger te praten, zodat mensen me beter verstaan. Het is nog altijd snel, maar ik ga me niet veranderen zoals Margaret Thatcher, die een halve octaaf lager is gaan spreken om serieus genomen te worden. Iedereen heeft zijn eigen stijl, ik verontschuldig me niet voor wie ik ben.”

Hoe zou de 16-jarige Meyrem je vandaag beoordelen? (Igor Van Mullem, 38, Lokeren)

“Ze zou vinden dat ze veel rustiger geworden is en veel minder snel praat. (lacht luid) Ik denk dat de 16-jarige Meyrem heel erg zou schrikken. Zij droomde van een toekomst als mensen­rechten­advocaat, wilde de wereld op die manier veranderen. Beroepspolitiek stond ver van mijn bed toen. Dus ik denk dat zij zou zeggen: wow, die is veranderd. Maar ik denk wel dat ze trots zou zijn dat haar wilskracht haar op deze onverwachte plek heeft gebracht. Voorzitter van een politieke partij, zeg.”

Ik verdien als zelfstandige goed mijn boter­ham en heb een vennootschap op aanraden van mijn boekhouder. Wil Groen mij (of mijn vennootschap) zwaarder belasten? (Joachim Truijens, 33, Wetteren)

“Zeker niet. Wij hebben de verlaging van de vennootschapsbelasting gesteund vanuit de oppositie, we zijn niet van plan om die opnieuw te verhogen. Wij willen ondernemen makkelijker maken.”

Hoeveel verdient u netto per maand? (Dirk Buys, 55, Gent)

“Ongeveer 4.000 euro. Daar is dan al een afdracht aan de partij afgegaan. Dat is overigens puur mijn parlementair loon, als voorzitter word ik niet bezoldigd. En ik besef bijzonder goed dat dat een zeer ruim loon is. Dat zie ik in mijn naaste omgeving en ik heb het zelf ook ooit met veel, veel minder gedaan. Wees gerust dat ik dat niet vergeten ben. Ik ben de enige partijvoorzitter die in armoede is opgegroeid. Dat is niet iets waar ik mee pronk, maar het sijpelt wel door in mijn politiek van alledag.”

Waarom verwijst u in debatten en inter­views zo vaak naar de moeilijke thuissituatie van in uw jeugd? (Emiel Sanders, 18, Oostkamp)

“Ik kijk daar nochtans bijzonder hard mee uit. Ik heb er heel lang bewust niet over gesproken, omdat het te moeilijk lag. Voor mezelf en voor mijn familie, je wil hen ook geen pijn doen. Nu antwoord ik als de vraag komt en ik merk wel dat als ik er dan over praat, dat heel erg blijft hangen bij mensen. Ook al hou ik me nog steeds ver van details. Enkel over de discriminatie die ik in mijn jeugd heb ervaren, heb ik eens getuigd bij Martin Heylen (‘Heylen en de herkomst’, uitgezonden op Eén in 2014, red.): over hoe ik als 8-jarige bij de bakker stond en ze me voorbijstaken in de rij. Want zij moesten werken en wij Turken, wij hadden toch tijd. Dat is één anekdote, maar geloof me, er zijn er andere.

(bedachtzaam) “Ik schaam me niet over mijn afkomst. Het is wie ik ben. Maar ik ben er wel heel beschermend over. Ik heb niet de behoefte om te delen hoe het was om mijn ouders te zien schrapen en welk effect dat had op hun mentale bandbreedte. Dat zit dicht op mijn vel, het is privé. En ik heb ook geen zin om mijn persoonlijk leven politiek misbruikt te zien en het verwijt te krijgen dat ik koketteer met mijn afkomst. Dus ja, ik schrik een beetje van deze vraag.”

Hoe staat u tegenover het legaliseren van drugs? (Andreas Weyers, 21, Heusden)

“Wij zijn altijd voor een gedoogbeleid geweest voor cannabis. Maar dat is niet de kern: voor ons draait drugsbeleid vooral om preventie en gezondheid. Hoe zorgen we ervoor dat mensen weten wat de gevaren zijn en dat we kunnen voorkomen dat ze verslaafd geraken. We hebben de afgelopen jaren gezien hoe het Antwerpse stadsbestuur het over een heel andere boeg heeft gegooid en hoe hard die war on drugs gefaald heeft. En nee, ik heb nog nooit iets gebruikt, gesnoven, gerookt, gespoten of geïnhaleerd. Zelfs nog niets gedronken. Ik heb het niet nodig, maar ik ben ook bang voor wat de neveneffecten kunnen zijn in een drukke job als de mijne. Ik ben een te grote controlefreak, wellicht.”

Zou u uw carrière opgeven om de zorg voor uw ouders zelf in handen te nemen of zou u hen eerder naar een rusthuis sturen? (Renaat Sys, 64, Jabbeke)

“Wij hebben dat al geregeld: mijn mama is 78 en mijn oudste zus heeft de rol van mantelzorger op zich genomen. Iedereen woont in de buurt en neemt een deel van de zorg op zich, ik nog het minste van allemaal. We geven ook een bijdrage aan mijn moeder, die een overlevingspensioen heeft en anders niet zou rondkomen. Dan is het fijn dat sommigen de luxe hebben om wat meer te doen.

“Ik ben blij dat wij dat kunnen doen voor mijn moeder en ik weet ook dat niet iedereen die optie heeft. Waarmee ik niets slechts gezegd wil hebben over rusthuizen, want ik weet dat dat personeel met hart en ziel zijn job doet. Maar veel bejaarden willen graag oud worden in hun eigen omgeving. Daarom hebben wij er mee voor gezorgd dat mantelzorgers een officieel statuut krijgen.”

Wanneer gaat u met pensioen? (Roger Claerhout, 70, Tielt)

“Wanneer ik niet meer kan werken. Ik werk heel graag en zou dat heel graag nog heel lang doen. Ik weet wel dat ik dit tempo niet eeuwig kan blijven volhouden, dus op een gegeven moment zal ik gas moeten terugnemen. Maar vraag me nog niet wat ik dan zou willen doen.

“Als partij stellen wij een loopbaan van 42 jaar voorop. Aangezien ik ben beginnen werken op mijn 23ste, zou ik op mijn 65ste op pensioen kunnen gaan. Maar voel ik me dan nog goed, werk ik met plezier langer. Voor ons hoeft die pensioenleeftijd ook niet per se weer van 67 naar 65 te gaan. Richtlijn is die 42 jaar.”

Mevrouw Almaci, wat vindt u van het feit dat CD&V Yasin Gül uit de partij zet omdat hij dweepte met de extreem­rechtse Grijze Wolven, en zou Groen hetzelfde doen? (Eric Sablon, 56, Zottegem)

“Daar is geen andere keuze: wie een gedachtegoed aanhangt zoals dat van de Grijze Wolven of Schild & Vrienden, heeft geen plaats binnen Groen.”

Gaat u de dubbele nationaliteit afschaffen? (Frans Cornelis, 72, Herentals)

“België kan dat niet. Wil je afstand doen van een andere nationaliteit, dan moet dat andere land je die gunst verlenen. Dat is niet zo evident als sommige partijen het willen doen uitschijnen. We zouden wel kunnen beslissen om geen Belgische nationaliteit te verlenen wanneer je al een andere hebt. Maar vertel me dan eens waarom België in 2006 beslist heeft dat Belgische expats die de nationaliteit aannemen van hun nieuwe thuisland, ook de Belgische nationaliteit moeten kunnen behouden? Dat is beslist op vraag van die expats, omdat ze het belangrijk vonden vanwege hun emotionele band met dit land. Er wordt ook nooit een probleem gemaakt van Belgen die nog een andere westerse nationaliteit hebben. Het probleem met de dubbele nationaliteit is dus heel selectief en specifiek gericht op een bepaalde groep.

“Mocht de vraag zijn waar mijn loyauteit ligt, als Belgisch-Turkse: ik heb net zoals elk parlementslid trouw gezworen aan de wetten van dit volk. Ik ben op mijn 21ste bovendien heel bewust Belgische geworden. Ik stem niet voor de Turkse verkiezingen en voor de rest heb ik last, noch voordeel van die dubbele nationaliteit. Het stopt ook na mij: mijn kinderen heb ik bewust niet aangegeven op mijn Turkse pas. Zij hebben die dubbele nationaliteit niet.”

Doet u mee aan de ramadan? Kunt u wel functioneren zonder te eten en vooral zonder te drinken van 5 uur ’s morgens tot 10 uur ’s avonds? (Corine Vandenbussche, 60, Brugge)

“De ramadan is voor mij een belangrijke periode van ingetogenheid die je deelt met je familie. Helaas is dat dit jaar bijna onmogelijk te combineren met de campagne, ik heb mijn energie nodig nu. Dus is het zoeken hoe en wanneer ik mee kan doen.

“Ik vind het wel erg dat het debat over de ramadan de jongste jaren enorm verruwd is. Niemand vroeg zich vroeger af of er meer criminaliteit of arbeidsongevallen zijn in die periode. Wat is feit en wat fictie? Ik zou de statistieken wel eens willen zien. Dat politici zoals Zuhal Demir van N-VA dat nu ongenuanceerd poneren als een feit (DM 10/05), baart me serieus zorgen.

“Uiteraard moeten neveneffecten aangepakt worden, maar ik zie tijdens de ramadan juist heel veel stewards aan de moskeeën zitten om alles in goede banen te leiden. Kunnen we die mensen niet eens een schouderklopje geven? Waarom moet de islam altijd zo negatief afgeschilderd worden, net in een maand die draait om naastenliefde en samen­zijn? Dat is een grote verantwoordelijkheid die je dan als politicus draagt.”

Wat is uw levensfilosofie? (Wannes Depoortere, 20, Nieuwrode)

(onmiddellijk) “‘Vervloek de duisternis niet, steek een kaars aan.’ Ik moet daar niet over nadenken, nee. (lacht) Dat is al mijn levensmotto sinds mijn zestiende: in de plaats van te focussen op wat slecht gaat, zorg dat het beter wordt. Er zijn genoeg lichtpuntjes in het leven. Ik was een meisje in een allochtoon gezin en wilde een reeks dingen in het leven die niet evident waren voor migranten van de tweede generatie. Ik heb toen beslist: ik ga mijn lot veranderen. Dat is gelukt. Maar dat heeft bloed, zweet en tranen gekost en ik zie het als mijn taak om de weg voor andere mensen makkelijker te maken. Ik wil dat lichtje zijn waar zij zich op kunnen richten.”