camera closecorrect down eyefacebook Het Nieuwsblad nextprevquote share twitter video

“Vrienden merkten op dat ze aan mijn Facebook-foto’s konden zien dat mijn transitie eigenlijk al bezig was.” fred debrock

Sarah Bettens (46) wordt Sam

Sarah’s choice “Als kind vroeg ik aan mijn vader of ik niet mee naar het ziekenhuis mocht om er een flupke aan te zetten”

Sarah Bettens (46) wordt Sam Bettens. Na een jaar vol twijfel is de knoop doorgehakt. Is het doorgepraat met vrouw, familie en vrienden. En is het tijd om naar buiten te komen. Zij wordt hij. Voor het eerst helemaal zichzelf. “Mijn gendergevoel is heel erg fysiek. Het gaat over wat ik zie als ik mezelf zie. Ik wil er gewoon anders uitzien.”

“Bij transmannen verandert de stem bijna altijd”

Ze zit nog ergens op een kantelpunt. Een maand geleden met hormonen gestart, maar nog volop in transitie. Nog een allerlaatste keer Sarah, maar ook al Sam. Zelfs het persbericht waarmee ze de beslissing aankondigt, schippert tussen verschillende aansprekingen en voornaamwoorden. “Er breekt nu een rare periode aan”, zegt Bettens zelf in een interview met DS Weekblad. “Ik begin te veranderen, zij wordt hij en ik krijg een andere naam. Het zal thuis nog een beetje als acteren aanvoelen.” De rare periode is een beginpunt, maar tegelijk ook het einde van een jaar lang alles afwegen.

Het begon een jaar geleden met een besef. Sarah zat in thuisbasis Californië met haar vrouw Stef op het strand en voelde dat ze moest bellen met een vriend. Een transman, de enige die ze persoonlijk kende. “Toen wist ik: dit is de enige persoon die snapt waar ik vandaag mee worstel.” Niet dat daarmee meteen de beslissing was genomen. “Er was een overheersend gevoel gegroeid, maar uitzoeken wat het precies was: dat vond ik aartsmoeilijk. Ook omdat ik mezelf vergeleek met transgendermannen die het op jonge leeftijd van zichzelf wisten.” Dat Stef die zomer borstkanker had gehad, maakte de beslissing nog zwaarwichtiger. “Ik dacht rond die tijd ook iets waar ik achteraf bekeken niet trots op ben: ik wou dat mijn borsten eraf konden. Een gedachte die je liever niet hebt als je vrouw met borstkanker kampt, maar ze was er dus wel. En dan wéét je het gewoon.”

Laat besef, maar altijd al anders

Ergens was het altijd al aan het sluimeren. “Als kind had ik wel vaak het gevoel dat ik meer jongen dan meisje was, maar uiteindelijk hebben veel lesbische vrouwen dat. Jongenskleren willen aantrekken, proberen rechtstaand te plassen… Als kind vroeg ik aan mijn vader (kinderarts, nvdr.) of ik mee naar het ziekenhuis mocht om er een flupke aan te zetten, en was ik heel teleurgesteld toen dat niet bleek te kunnen.” Maar Sarah leert zich te schikken naar wat haar gegeven is. Trouwt op haar 21ste met een man. Maar blijft zich anders voelen. “Als ik mijn jeugd in 2019 had beleefd, dan zou ik sneller tot een besluit gekomen zijn en zou ik zeker niet tot mijn 28ste gewacht hebben om voor een vrouw te kiezen.”

Het was een jaar van veel praten. Met een therapeut, maar vooral ook met Stef. Ze schrok er niet van. “Allicht dacht niemand: nee, toch Sarah niet!?” (lacht) “Stef zag mij altijd al als een heel mannelijke vrouw, en dat is wat zij aantrekkelijk vindt. Ze twijfelde alleen omdat ze mij zag twijfelen. We zijn dan beginnen te praten, praten, praten, als echte vrouwen, haha. En toen vrienden opmerkten dat ze aan mijn Facebook-foto’s konden zien dat mijn transitie eigenlijk al bezig was, maakte ze de switch van iemand die mij steunde omdat ze me graag zag naar iemand die helemaal mee was.”

Wat met de kinderen?

Ze hebben vier kinderen, Stef en Sarah. Samen twee adoptiekinderen van acht jaar, en twee van 23 en 21 van Stef, de stiefkinderen van Sarah. “Voor de grote kinderen woog het wat zwaarder.” Vooral omdat zij het al moeilijker hadden gehad toen het gezin tijdens hun jeugd in Tennessee woonde. Daar wordt anders gekeken naar kinderen met twee moeders. “Ze zijn vooral ongerust over de kleintjes, omdat ze denken dat die het later nog moeilijk zullen hebben.” De kleintjes zelf vinden het “zeer fijn”. “Er zullen ongetwijfeld momenten in hun leven komen waarin ze meer vragen zullen hebben, maar nu zagen ze het als leuk nieuws. Onze zoon Jett was héél enthousiast. Hij wilde meteen met mij de tuin in om met een football te gooien.”

De stem van Sarah Bettens is een groot deel van het geluid van K’s Choice. Zal die van Sam even goed klinken? ”In mijn twijfelperiode piekerde ik voortdurend over mijn stem en wat ermee kon gebeuren. Ik zou heel graag blijven zingen, maar ik wil niet op mijn 80ste op mijn sterfbed liggen en spijt hebben dat ik transgender was en er nooit iets mee gedaan heb.” Om de overgang geleidelijker te maken, is er gestart met een lage dosis hormonen. Een stemcoach zoekt mee naar welke veranderingen al dan niet te controleren zijn. “Maar het blijft een groot vraagteken. Het is mogelijk dat ik ineens zo’n puberale baard-in-de-keel-stem krijg.” De andere leden van K’s Choice maken daar geen probleem van. “Mijn broer Gert zei het meteen: ‘Sarah, we zijn 25 jaar bezig. Je zet toch niet je levensgeluk op het spel om die groep kunstmatig te laten blijven bestaan.’”

En dan nu, de transitie

Eigenlijk was de transitie al een hele tijd bezig. “Niet met dingen die onomkeerbaar waren, zoals hormonen of een operatie, wel met uiterlijk en gedrag. Ik winkelde al jaren niet meer op de vrouwenafdeling, mijn haar werd altijd maar korter en mannelijker.” Nu komt de volgende stap. “Mijn gendergevoel is heel erg fysiek. Het gaat over wat ik zie als ik mezelf zie. ik heb geen behoefte om de dingen die ik doe of de dingen waarover ik praat aan te passen. Ik wil er gewoon anders uitzien.” En dat zal de wereld kunnen volgen. Sam zal filmpjes online plaatsen, “omdat er niets bestaat voor mensen van mijn leeftijd”. “Ik kan sowieso niet anoniem transformeren. En dus wil ik er ineens het beste van maken.”

“Bij transmannen verandert de stem bijna altijd”

Het is niet uitzonderlijk dat iemand pas op iets latere leeftijd tot het besef komt, zegt endocrinoloog Guy T’Sjoen, diensthoofd van het Centrum voor Seksuologie en Gender van het UZ Gent. “De meeste mensen hebben eerst al een genderverschuiving doorgemaakt in hun identiteit.”

Kun je als transman je stem van vroeger behouden?

“90 procent van de transmannen zullen snel een duidelijke stemverandering merken, doorgaans al in de eerste drie maanden”, zegt Guy T’Sjoen. “Het is heel moeilijk te voorspellen wat het effect zal zijn, en of het een verschil maakt of je start met een lage dosis hormonen. Het heeft te maken met hoe gevoelig je ervoor bent.”

Is het anders voor transvrouwen?

“Als je in je puberteit wordt blootgesteld aan testosteron, dan verlengen je stembanden. Je stem verandert, en blijft ook na transitie ongewijzigd. Alleen logopedie kan helpen.”

Sam Bettens is bij ons de eerste bekende transman. Zijn er minder transmannen dan transvrouwen?

“Vroeger was dat wel zo. Van de mensen die een transitie ondergingen, was het toen in twee derde van de gevallen van man naar vrouw. Nu is het ongeveer fiftyfifty. Bij adolescenten zien we zelfs iets meer transjongens dan transmeisjes.” Volgens cijfers uit het Rijksregister zijn er tussen 1993 en september 2018 in ons land 1.625 mensen officieel van geslacht veranderd.

Komt het vaak voor dat mensen pas later tot het besef komen dat ze transgender zijn?

“Gemiddeld duurt het twaalf jaar tussen het eerste gevoel dat er iets niet klopt en het volle besef dat het ligt aan de genderidentiteit. Meestal is het een lang proces. Bij iemand bekend, met familiale verplichtingen, iemand die veel te verliezen heeft, kan ik me voorstellen dat het lang duurt. Dikwijls is er voordien wel al een verschuiving geweest, lang voor er hormonen aan te pas komen. Maar het is belangrijk om ook niet in clichés te vervallen. Ik heb op mijn praktijk ook al transmannen leren kennen die voordien net ten volle hun vrouwelijkheid uitspeelden.” (cka)