Welke partij wordt dé verrassing van de verkiezingen?

Vlaams Belang is duidelijk volop aan een remonte bezig. De partij was dan ook door de N-VA bijna onder de kiesdrempel geduwd. Met nog geen 6 procent van de stemmen haalde Vlaams Belang maar 3 Kamerzitjes. In alle peilingen is er nu een opgaande lijn.

Bij VTM/HLN stranden ze net onder de 15 procent. Bij schooldebatten die ik kon modereren in Oost- en West-Vlaanderen haalde Vlaams Belang scores tussen 20 en 40 procent, terwijl de N-VA’er van dienst het moest stellen met zo’n 15 procent. Vooral in technische scholen haalde Vlaams Belang de hoogste percentages. Zelfs al kwam er geen antwoord op de vraag hoe Vlaams Belang “een migratiestop van tien jaar” precies zal opleggen, en hoe de partij migranten zal terugsturen naar landen waarmee België geen terugname-akkoord heeft.

Leraars van technische scholen zeiden me dat ze dat nog nooit meegemaakt hadden. Ze horen dat leerlingen hoog oplopen met Dries Van Langenhove. Van Langenhove kwam in opspraak na de Pano-reportage over zijn "Schild en Vrienden", waarin aangebrande, racistische boodschappen van de beweging werden onthuld. Vlaams Belang doet duidelijk een goede zaak aan hem. Als figuren maar anti-establishment zijn en beloven een forse rem te zetten op migratie, lijkt er volop groeipotentieel te zijn.

Een heropleving van Vlaams Belang stond in de sterren geschreven. Als een partij erg laag staat, dan ligt een stijging voor de hand. De jonge voorzitter Tom Van Grieken is gerijpt en zijn aaibaarder imago werkt, terwijl hij nog altijd volop kan rekenen op de aanhang van de zeer anti-islamitische Filip Dewinter. En met Dries Van Langenhove staat een jongere versie klaar.

Vraag is ook of de fors tweetende Theo Francken niet in de kaart gespeeld heeft van Vlaams Belang, in plaats van een dam op te werpen. Hij heeft het thema hot gemaakt, terwijl hij als staatssecretaris nooit zoveel kon waarmaken als wat een oppositiepartij kan beloven. Ook is de N-VA na de regeringsdeelname een deel van zijn anti-establishment-imago kwijt. Daardoor wordt Vlaams Belang aantrekkelijker voor zeer migratiekritische jongeren.

N-VA-voorzitter Bart De Wever relativeert het succes van Vlaams Belang. Hij vergelijkt Vlaams Belang met een os. Je mag die zo vet mesten als je wil, hij blijft toch impotent. Daarmee geeft De Wever aan dat niemand wil regeren met Vlaams Belang. Dat er dus een feitelijk cordon sanitaire is tegen Vlaams Belang.

Als de N-VA wél zou regeren met Vlaams Belang, dan is de partij een belangrijk wervend argument kwijt. De N-VA heeft altijd gezegd dat een stem voor Vlaams Belang een verloren stem is door dat cordon. Een stem voor de N-VA telt wel mee, omdat de partij van De Wever wél kan deelnemen aan de macht. Als de N-VA ooit met Vlaams Belang zou regeren, dan dreigt de N-VA ook over te komen als het slappe broertje omdat Vlaams Belang toch altijd straffer uit de hoek zou komen.

Er is ook goed nieuws voor de N-VA wanneer we de peiling van VTM/HLN bekijken. Vlaams Belang gaat 9 procent vooruit in vergelijking met de federale verkiezingen, terwijl de N-VA maar 4 procent verliest. De N-VA en Vlaams Belang zijn dus geen volledig communicerende vaten.

Ook van andere partijen of van jongeren gaan er stemmen richting Vlaams Belang. Vlaams Belang haalt dus niet alleen bij de N-VA stemmen weg. Daardoor wordt een anti-N-VA-coalitie onwaarschijnlijker omdat de andere partijen ook stemmen inleveren. Dan moeten voor de Vlaamse regering zeker vier partijen samen de boot in. Vraag is of Open VLD en CD&V in zo’n anti-N-VA-coalitie met groenen en socialisten willen stappen.

Ook de SP.A heeft zich in deze kiescampagne kunnen boksen en slaagt erin het verschil met Groen te verkleinen, de koploper aan de linkerzijde. Een minimumpensioen van 1.500 euro na 42 werkjaren, het in vraag stellen van een wettelijke pensioenleeftijd op 67 jaar in 2030, wachtlijsten in de zorg of voor gehandicapten aanpakken of pleiten voor goedkopere elektriciteit, krijgt bijval.

Ook was er het succesje in het debat met Bart De Wever over het optrekken van de wettelijke pensioenleeftijd in het programma van de N-VA. Nog belangrijker voor de SP.A is dat de partij erop hamert dat klimaatmaatregelen de mensen niet op kosten mogen jagen. Terwijl Groen vanuit rechts de volle laag krijgt voor het afschaffen van de salariswagens en voor het voorgestelde vermogenskadaster.

Het verhaal over het taxeren van dure wijnen of boeken is een eigen leven gaan leiden na een artikel in Het Laatste Nieuws op basis van een toelichting van Groen bij een wetsvoorstel. De groenen beklemtonen nu dat ze dure objecten alleen willen belasten als ze opgenomen zijn in een verzekeringscontract. Toch lijkt het kwaad geschied, al blijven er wel nog altijd een pak klimaatjongeren achter de groene boodschap staan. Vraag is of Groen met die klimaatmarsen niet te vroeg heeft gepiekt.

CD&V lijkt een tweede adem gevonden te hebben met de kandidatuur van boegbeeld Hilde Crevits als Vlaams minister-president. De score van haar partij gaat omhoog in de peilingen en bovendien steekt ze de populairste politicus, Bart De Wever, naar de kroon. Ze staat nu op nummer 2 met maar één procentpunt achterstand op die andere kandidaat minister-president.

De beschaafde duo-debatten met De Wever hebben haar geen windeieren gelegd. Met een vriendelijke stijl deelt ze af en toe toch een steek uit richting de N-VA. Ook De Wever toont zich tegenover haar van zijn sympathiekste kant. Als hij de botte bijl zou bovenhalen, weet hij dat hij dan overkomt als een bruut en daarmee zou hij ook niet scoren tegenover de CD&V’ster. Met Crevits’ kandidatuur blijft CD&V wellicht de tweede grootste Vlaamse partij.

Bovendien is het gerucht naar de achtergrond dat de N-VA voor de Vlaamse regering zou scheep gaan met de SP.A en zo CD&V Vlaams in de oppositie zou duwen. De Wever laat wel geen kans liggen om erop te wijzen dat Crevits alleen met links Vlaams minister-president kan worden omdat de N-VA groter is. Crevits antwoordt dan dat De Wever zelf met de socialisten bestuurt in Antwerpen in plaats van met CD&V, waarmee de N-VA en Open VLD één zetel op overschot zouden gehad hebben.

Open VLD valt minder op in de campagne en wordt vrij laag gepeild. Intussen heeft voorzitster Rutten zich wel al geout als kandidaat-premier. En vrijdag heeft Maggie De Block een forse troefkaart op tafel gelegd: de ontruiming van Brussel-Noord. De Block was er als de kippen bij om fijntjes op te merken dat het probleem met de transmigranten daar al maanden aansleepte, waarmee ze subtiel liet horen dat haar voorganger Theo Francken het niet opgelost had.

Ook de “vrouwvriendelijke” federale vicepremier Alexander De Croo scoort hoog in de peilingen en gaat er prat op dat hij de populaire seksuologe Goedele Liekens heeft binnengehaald. Toch is de grootste troef van Open VLD dat de partij sociaaleconomisch de natuurlijke partner is van de N-VA. De twee partijen willen allebei een einde maken aan SWT, het vroegere brugpensioen en willen de werkloosheid in de tijd beperken.

Bovendien staat ook Open VLD niet te springen om extra belastingen op vermogens op te leggen, terwijl de N-VA groen en rood wel beschuldigt een belastingtsunami te willen opleggen. Ook wil de N-VA Open VLD niet in de oppositie, want dan zou Open VLD de partij van Bart De Wever kunnen aanwrijven niet liberaal genoeg te zijn op sociaaleconomisch vlak.

Ten slotte is er nog PVDA/PTB. Aan Franstalige kant heeft de partij duidelijk te vroeg gepiekt en is er geen sprake meer van scores rond de twintig procent. De PS lijkt verlost van zijn schandalen en bloedt daardoor niet meer volop aan PTB. Aan Vlaamse kant is het de vraag of PVDA boven de kiesdrempel raakt en Peter Mertens in het parlement komt. In de klimaatdiscussies staat PVDA nergens en nu de SP.A hamert op koopkracht is er minder munitie. De kans is dus klein dat een hoge score van PVDA aan Vlaamse zijde de verrassing van de verkiezingen wordt.