IN KAART. Zo stemde jouw gemeente bij alle verkiezingen van de afgelopen 40 jaar

We doken in de data van de voorbije veertig jaar en plaatsten de uitslagen van alle verkiezingen sinds 1974 op een kaart van Vlaanderen en Brussel, met per kanton de grootste partij ingekleurd. De vijftien kieskaarten geven een interessante blik op hoe Vlaanderen evolueerde van een regio waar de almacht van de christendemocratische CVP stelselmatig afzwakte naar een deelstaat waar de N-VA de rol van kingmaker heeft overgenomen - een kort intermezzo van de liberalen en socialisten niet nagesproken.

Al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog kleurt de kaart van Vlaanderen CVP-oranje, met hier en daar enkele rode of blauwe eilandjes. De christendemocraten zitten in elke regering en kunnen vaak kiezen tussen ofwel socialisten ofwel liberalen als coalitiepartners. Vooral bij de verkiezingen van 1977 scoort de CVP met premier en kopman Leo Tindemans. De partij haalt 44 procent. Wanneer er een jaar later alweer vervroegde verkiezingen zijn, nadat de regering is gevallen over het Egmontpact, wordt Tindemans daar zelfs nog voor beloond.

Bij de verkiezingen van 1981 is België in crisis: tussen april 1979 en november 1981 krijgt ons land maar liefst vijf verschillende regeringen, die om de haverklap vallen. Wilfried Martens probeert het vier keer in twee jaar tijd, Mark Eyskens houdt het ook amper vijf maanden vol en kondigt zijn ontslag met deze ondertussen legendarische droge mededeling aan: “Het is 21 september, de eerste dag van de herfst, het vallen van de bladeren. De regering is ook gevallen.”

De CVP verliest zwaar bij de daaropvolgende verkiezingen en valt van 44 procent terug naar 32 procent. Ook de socialisten verliezen en moeten de liberale PVV voor het eerst laten voorgaan in Vlaanderen. De PVV wordt beloond en mag samen met zijn Franstalige tegenhanger PRL in de vijfde regering-Martens stappen.

De Volksunie wordt voor het eerst de grootste in een aantal gemeenten van Noord-Limburg, met dank aan boegbeeld Jaak Gabriëls. Ook bij de volgende verkiezingen zal de partij daar blijven scoren.

Bij de verkiezingen verliest de PVV licht ten koste van de SP. Toch kan Martens verder met zijn rooms-blauwe herstelregering die met besparingen voor de begroting op orde probeert te krijgen.

In december 1987 valt de regering, officieel over de kwestie-Voeren, maar zoals later zal blijken speelde vooral de weerstand tegen het strenge begrotingsbeleid van ‘da joenk’ en vicepremier Guy Verhofstadt een rol. De liberaal kan zijn partij opnieuw doen groeien en haalt een persoonlijke verkiezingsoverwinning, maar belandt uiteindelijk toch in de oppositie. De CVP, die met 31,6 procent zijn slechtste resultaat ooit haalt, vormt een nieuwe regering met socialisten en de Volksunie.

24 november 1991, een dag die de geschiedenis zal ingaan als ‘Zwarte Zondag’. Voor het eerst haalt het extreemrechtse Vlaams Blok meer dan tien procent. In Antwerpen, tot dan een socialistische bolwerk, is ze zelfs de grootste partij. De CVP en SP leiden allebei een zware nederlaag, maar doen toch verder, zij het deze keer met een andere premier. De Volksunie is er al eerder zelf uitgestapt. Jean-Luc Dehaene, die in 1987 al eens de kastanjes uit het vuur haalde voor Wilfried Martens, neemt deze keer wel finaal de fakkel van hem over.

De verkiezingen van 1995 tonen een relatieve status-quo aan tegenover die van vier jaar eerder. In Vlaanderen winnen zowel de regeringspartijen CVP en SP als oppositiepartijen VLD en Vlaams Blok licht. Verliezers zijn de Volksunie en Agalev.

In volle aanloop naar de campagne van de parlementsverkiezingen barst de dioxinecrisis los, wanneer blijkt dat de giftige stof via veevoeder in de voedselketen is terecht gekomen. Miljoenen kippen worden geslacht, 2.000 landbouwbedrijven gaan dicht, in supermarkten blijven de rekken leeg. Twee ministers nemen ontslag nadat blijkt dat ze de omvang van de ramp hebben proberen te minimaliseren. 

Grote winnaar is de VLD van Guy Verhofstadt, de kaart van Vlaanderen kleurt voor de eerste keer ooit in grote mate blauw: CVP kan enkel de Kempen en delen van Limburg, West-en Oost-Vlaanderen behouden. Samen met de SP en de andere grote winnaar, Agalev, vormt Verhofstadt de eerste paars-groene regering. De CVP verdwijnt na meer dan vijftig jaar in de oppositie.

In 2003 beloont de kiezer de paarse partijen VLD en sp.a-spirit voor hun beleid van de afgelopen vier jaar: Vlaanderen kleurt nu pas echt blauw en rood. Agalev krijgt echter de schuld voor alles wat er niet goed ging en verdwijnt volledig uit de Kamer. Verhofstadt vormt dan ook zijn tweede paarse regering, dit keer zonder de groenen.

De christendemocraten hebben zich ondertussen omgedoopt tot CD&V, in de hoop een nieuwe start te kunnen nemen. Dat lukt voorlopig niet: de partij zakt nog verder weg. In sommige streken houdt CD&V wel stand: Zuid-West-Vlaanderen, de Kempen en een deel van Noord-Limburg blijven oranje. 

Vlaams Blok zet zijn opmars rond Antwerpen ondertussen verder.

Het zal uiteindelijk nog een jaar, tot aan de Vlaamse verkiezingen van 2004, duren vooraleer CD&V aan zijn heropstanding begint. Met dank aan Yves Leterme, die ondertussen een kartel met de jonge partij N-VA is aangegaan en onder andere campagne voert voor de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde. 

De VLD houdt samen met kartelpartner Vivant enkel stand in zijn traditionele wingewest Oost-Vlaanderen, sp.a-spirit blijft nog de grootste in een aantal Limburgse en kustgemeenten.

2004 is vooral het jaar waarin het Vlaams Blok zijn absolute hoogdagen beleeft. De partij wordt met 24 procent zelfs bijna groter dan het kartel. Door de goede score van extreemrechts moet Leterme een grote coalitie vormen met zowel VLD-Vivant als sp.a-spirit.

Na zijn Vlaamse overwinning in 2004 doet Leterme het drie jaar later nog eens over, dit keer op federaal vlak en met een stevig communautair programma. Open Vld en sp.a verliezen fors en het paars avontuur eindigt na twee legislaturen.

Al wil dat niet zeggen dat het er ook voor premier Guy Verhofstadt op zit: hij mag in december nog zijn derde regering vormen omdat het Leterme niet lukt een werkbare coalitie te vormen. Pas in maart 2008 gaat zijn regering tussen christendemocraten, liberalen en de PS van start. Uiteindelijk valt de regering al eind 2008 over de Fortiskwestie en neemt Herman Van Rompuy het over. Die geeft op zijn beurt eind 2009 de fakkel opnieuw aan Leterme door wanneer hij Europees president wordt.

In 2008 valt het kartel tussen CD&V en N-VA uit elkaar, een jaar later neemt N-VA dan ook alleen deel aan de Vlaamse verkiezingen en snoept meteen 13 procent van de stemmen af van de rest. In een aantal Antwerpse randgemeenten wordt ze meteen de grootste, maar toch is het nog altijd CD&V dat in het grootste deel van Vlaanderen de plak zwaait. 

Kris Peeters kan aan zijn tweede Vlaamse regering beginnen, dit keer zonder liberalen en met enkel sp.a en N-VA.

In het voorjaar van 2010 laat Open Vld de federale regering vallen over het dossier-BHV. De liberalen bekopen het met een verkiezingsnederlaag, N-VA boekt zijn eerste grote overwinning. Met bijna 30 procent laat de partij van Bart De Wever de rest ver achter zich. CD&V houdt enkel in West-Vlaanderen stand, Open Vld in het zuiden van Oost-Vlaanderen en sp.a in het zuiden van Limburg.

Aan Franstalige kant is de PS de grootste partij. Beide grote winnaars beginnen aan onderhandelingen, maar na bijna een jaar trekken de Vlaams-nationalisten zich terug uit onvrede met de communautaire voorstellen van formateur Di Rupo. Uiteindelijk kan Di Rupo 541 dagen na de verkiezingen een klassieke tripartite vormen inclusief staatshervorming, maar zonder meerderheid aan Vlaamse kant.

In 2014 is de N-VA groter dan ooit. De partij profiteert optimaal van de stevige oppositie tegen de regering-Di Rupo en is met 32,5 procent oppermachtig. CD&V en Open Vld houden enigszins stand, sp.a zakt verder weg en Vlaams Belang wordt gedecimeerd.

Aan Waalse kant wint de MR, maar blijft ze de tweede partij, na de PS van uittredend premier Di Rupo. Aan Vlaamse kant klikken N-VA, CD&V en Open Vld zich aan elkaar vast voor de vorming van een Vlaamse regering, en de drie partijen vormen uiteindelijk ook op federaal vlak een Zweedse coalitie met de MR.

Nog niet alle stemmen zijn geteld, maar op Vlaams en federaal niveau mag Vlaams Belang zich nu al de grote overwinnaar noemen. In sommige Vlaamse gemeenten wordt de extreemrechtse partij zelfs de grootste. Een duidelijk signaal van de kiezer, dat volgens sommige politici oproept tot een discussie over het cordon sanitaire.